Cần có góc nhìn ở thời kỳ chuyển đổi số
Ngày 13/9, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn chủ trì phiên họp Hội đồng thẩm định Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Cùng dự có Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn và các thành viên của Hội đồng.
Phát biểu mở đầu, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, ngành Giáo dục có 2 quy hoạch đang được xây dựng là: Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch hệ thống cơ sở giáo dục chuyên biệt đối với người khuyết tật và hệ thống trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Đây là 2 quy hoạch có ý nghĩa quan trọng, tác động lớn, sâu sắc và toàn diện, tái định hình, định hướng cho phát triển hệ thống giáo dục đại học và hệ thống giáo dục chuyên biệt.
Đối với quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021-2023, tầm nhìn đến năm 2050, Bộ trưởng thông tin, thời gian qua, Ban soạn thảo đã thực hiện công phu, nghiêm túc, khoa học, thực tiễn, thận trọng và đã trình qua các bước.
Đây không phải quy hoạch đầu tiên. Ở từng thời điểm cụ thể, quy hoạch mạng lưới là căn cứ phát triển hệ thống giáo dục đại học, góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục đạt trình độ tiên tiến khu vực vào năm 2030, trình độ tiên tiến của thế giới vào năm 2045.
Nhấn mạnh xây dựng quy hoạch đã khó, thẩm định cũng khó, Bộ trưởng mong muốn thành viên Hội đồng sẽ có đánh giá khách quan, trao đổi chia sẻ ý kiến các góc nhìn khác nhau, hướng đến hoàn thiện để sớm trình Thủ tướng xem xét ban hành trong thời gian sớm nhất.
Theo Bộ trưởng, mỗi quy hoạch có tính đặc thù riêng, việc xây dựng quy hoạch dựa trên sắp xếp không gian và chỉ số phát triển. Tuy nhiên, do đặc thù của giáo dục nên việc sắp xếp không gian chỉ là một trong những yếu tố, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số có nhiều thay đổi; do đó cần có góc nhìn ở thời kỳ chuyển đổi số để không cứng nhắc, dung hoà được các yếu tố.
Quy hoạch được thực hiện công phu, xuất phát từ thực tiễn
Tại phiên họp, ông Nguyễn Anh Dũng – Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD&ĐT) báo cáo một số nội dung quan trọng trong dự thảo Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Trong đó, nhấn mạnh đến năm 2030, tổng quy mô đào tạo đạt 260 sinh viên/1 vạn dân. Tỉ lệ học đại học trên số người trong độ tuổi 18 - 22 (GER) đạt 33%. Tỉ trọng quy mô đào tạo thạc sĩ đạt 7,2%, tiến sĩ đạt 0,8%, STEM đạt 35%.
Đến năm 2030, mở rộng không gian phát triển và nâng cao năng lực cho các cơ sở giáo dục đại học, bảo đảm 100% cơ sở giáo dục đại học đạt chuẩn; dự kiến mạng lưới có từ 240 đến 248 cơ sở giáo dục đại học.
Theo dự thảo Quy hoạch, năm 2030, không còn đào tạo giáo viên tại các trường cao đẳng sư phạm, cao đẳng đa ngành. Đồng thời, sáp nhập vào một trường đại học sư phạm hoặc một cơ sở giáo dục đại học có trường, khoa sư phạm hoặc khoa học cơ bản. Ngoài ra, dự kiến sẽ sáp nhập vào một cơ sở giáo dục đại học tại địa phương; hợp nhất với một số cơ sở giáo dục khác tại địa phương.
Quan điểm quy hoạch, sắp xếp là gắn với định hướng phát triển kinh tế xã hội của từng vùng kinh tế, đáp ứng nhu cầu thị trường lao động và nhu cầu của người học. Ở đâu có việc làm và sẽ có nhiều việc làm về lĩnh vực nào thì quy hoạch phát triển đại học, lĩnh vực đào tạo ở đó. Riêng các thành phố lớn như: Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, quan điểm là "mở rộng, di dời" chứ không chỉ "di dời".
Tại Phiên họp, các chuyên gia, nhà khoa học đã thảo luận, cho ý kiến một số vấn đề như: Quy mô, cơ cấu trình độ và lĩnh vực đào tạo, công tư; về định hướng phát triển đào tạo tiến sĩ gắn với các trường đại học định hướng nghiên cứu và tại các trung tâm về giáo dục đại học...
Các ý kiến cũng tập trung trao đổi một số mục tiêu cụ thể về cơ cấu và trình độ đào tạo, tỉ trọng các ngành đào tạo STEM; số lượng cơ sở giáo dục đại học, phân hiệu, cơ cấu công/tư, trung ương/địa phương, phương án sắp xếp cơ sở giáo dục đại học.
Ghi nhận các ý kiến, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn cho biết, sẽ chỉ đạo tổ soạn thảo tiếp tục hoàn thiện Quy hoạch. Thứ trưởng nhấn mạnh, đây là đề án khó, có tác động rộng; trong khi chúng ta chưa có khoa học nào để xây dựng kế hoạch này.
Do đó, nhiệm vụ của chúng ta là xây dựng đề án là đáp ứng yêu cầu quy định của luật, nghị định và yêu cầu thực tiễn.
Theo Thứ trưởng, làm quy hoạch phải có dự báo nhân lực. Tuy nhiên, biến động phát triển kinh tế, xã hội khoa học công nghệ rất lớn nên những lĩnh vực có thể dự báo được thì mới dự báo, nếu không có thể tác dụng ngược. “Sư phạm, sức khỏe và STEM là lĩnh vực có thể dự báo được” – Thứ trưởng viện dẫn.
Mục tiêu đến năm 2030, tổng quy mô đào tạo đạt 260 sinh viên/1 vạn dân. Trao đổi về số liệu này, Thứ trưởng nhận định, đây là thách thức, song đã được đặt ra trong quy hoạch tổng thể quốc gia và Quốc hội đã có nghị quyết. Do đó mục tiêu này cơ bản khả thi và không xa vời. “Một số mục tiêu chi tiết, chúng tôi sẽ nghiên cứu để xem xét, điều chỉnh cho phù hợp” – Thứ trưởng nói.
Cũng tại cuộc họp Thứ trưởng trao đổi thêm về một số vấn đề liên quan đến định hướng phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục đại học trọng điểm quốc gia; trong đó có các nội dung về đại học quốc gia, đại học vùng, các trường sư phạm trọng điểm, trọng điểm về kỹ thuật công nghệ, cơ sở giáo dục đại học trọng điểm ngành quốc gia khác.
Quy hoạch lần này không thể ra chung chung. Nếu chúng ta chỉ đưa ra tiêu chí, rồi triển khai xây dựng đề xuất, xong rồi lại ban hành thì sẽ không thể có được đầu tư trong giai đoạn tới…
Phát biểu kết thúc phiên họp, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết Ban soạn thảo nhận được đa chiều các ý kiến góp ý; tuy nhiên các ý kiến đều thống nhất đánh giá Quy hoạch được thực hiện công phu, khoa học, xuất phát từ các phân tích thực tiễn, có tính bao quát.
Bày tỏ mong muốn nhận được những chia sẻ đối với khó khăn của những người soạn thảo Quy hoạch này, Bộ trưởng nhấn mạnh quan điểm không phân biệt hệ thống công, tư; các văn bản quy phạm pháp luật tạo hành lang bình đẳng cho trường ngoài công lập và mong muốn phát huy đóng góp của hệ thống trường tư ngày càng lớn trong hệ thống.
Tuy nhiên, Quy hoạch cũng xác định hệ thống trường công phải đóng vai trò chủ đạo để thấy rõ trách nhiệm của Nhà nước; xác định trọng điểm đầu tư tập trung vào các trường khối công nghệ, kỹ thuật.
Theo Bộ trưởng, đây là sự đầu tư mang tính mũi nhọn, đột phá và cũng là từ chỉ đạo của Bộ Chính trị, Trung ương, Chính phủ nhằm thúc đẩy phát triển các lĩnh vực về sản xuất công nghiệp của đất nước.
