Còn nhiều khó khăn, vướng mắc

Đại biểu Nguyễn Văn Huy - Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình cho biết, đến năm 2022, cả nước có trên 80% trạm y tế xã thực hiện khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế; 100% đơn vị cấp huyện có trung tâm y tế và 99,6% xã, phường, thị trấn có trạm y tế.

Tuy nhiên, qua Báo cáo của Đoàn Giám sát cho thấy, còn nhiều bất cập, vướng mắc, khó khăn trong hoạt động y tế cơ sở.

Đại biểu Nguyễn Văn Huy chỉ rõ, do thiếu hướng dẫn cụ thể khi thay đổi nên dẫn tới tình trạng không thống nhất, có sự khác nhau về mô hình tổ chức của trung tâm y tế huyện và trạm y tế xã.

Điều kiện về thuốc, trang thiết bị y tế tại trạm y tế xã chưa bảo đảm để thực hiện các nhiệm vụ được giao. Vì lẽ đó, tỷ lệ khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế tại trạm y tế xã trên tổng số lượt khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế ở tất cả các cấp chuyên môn kỹ thuật trên toàn quốc giảm (từ 19,8% năm 2017 xuống còn 14,6% năm 2022).

“Đây là điều rất đáng phải suy nghĩ để có những giải pháp khắc phục”- đại biểu Nguyễn Văn Huy nhấn mạnh.

Ngoài ra, cũng phải kể đến tình trạng nhân lực và năng lực y tế cơ sở chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Chế độ đãi ngộ cho cán bộ, nhân viên y tế còn nhiều bất cập.

Nêu rõ cần phải đổi mới mạnh mẽ cơ chế và phương thức hoạt động của y tế cấp xã để thực hiện vai trò là tuyến đầu trong phòng bệnh, chăm sóc sức khỏe Nhân dân, đại biểu Nguyễn Văn Huy lưu ý, cần phải thể chế rõ phạm vi của y tế tuyến huyện, y tế tuyến xã và y tế thôn, bản gắn với chức năng, nhiệm vụ cụ thể của từng tuyến.

Xác định mối quan hệ giữa các tuyến y tế hiện nay được quy định tại Nghị quyết số 20 và Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023. Nhất là phải làm rõ chức năng, nhiệm vụ tuyến y tế cơ sở với 3 cấp chuyên môn kỹ thuật: ban đầu, cơ bản và chuyên sâu.

Quy định rõ chức năng nhiệm vụ và tổ chức hệ thống trạm y tế xã, phường, thị trấn phù hợp với quy mô, cơ cấu dân số, điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng tiếp cận dịch vụ y tế của người dân.

Tổ chức hoạt động của trạm y tế xã gắn với đẩy mạnh quản lý toàn diện sức khỏe cá nhân, quản lý các bệnh mạn tính, bệnh không lây nhiễm, dinh dưỡng cộng đồng; gắn hoạt động của y tế học đường với trạm y tế xã.

Bên cạnh đó, cần quan tâm đổi mới cơ chế tài chính, cơ chế chi trả của quỹ bảo hiểm y tế theo hướng tăng chi cho y tế cơ sở. Đổi mới chính sách và phương thức đào tạo, bồi dưỡng; nâng cao năng lực cho cán bộ y tế cơ sở, nhất là nhân lực làm việc tại trạm y tế xã. Thực hiện điều động, luân phiên hợp lý bác sĩ, cán bộ y tế để khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế tại trạm y tế xã.

Chưa phù hợp với thực tiễn

Đại biểu Nguyễn Văn Mạnh - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc.

Liên quan đến chế độ phụ cấp cho nhân viên y tế tổ dân phố, đại biểu Nguyễn Văn Mạnh - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc cho hay, quy định hiện tại còn có nhiều hạn chế, chưa phù hợp với thực tiễn.

Quyết định hiện tại mới chỉ quy định chế độ phụ cấp đối với nhân viên y tế thôn, bản và không áp dụng đối với nhân viên y tế các tổ dân phố, các xã, phường, thị trấn.

Trong khi hai lực lượng này có chức năng thực hiện nhiệm vụ như nhau, đặc biệt trong thời gian phòng, chống dịch bệnh Covid-19 thì lực lượng y tế tổ dân phố đã có nhiều đóng góp tích cực trong công tác phòng, chống dịch bệnh và họ cũng thực hiện đầy đủ các chức năng theo quy định tại Thông tư của Bộ Y tế, giống như nhân viên y tế thôn, bản nhưng lại không có phụ cấp.

Theo đại biểu Nguyễn Văn Mạnh, nhiều tỉnh đã triển khai xây dựng, ban hành Nghị quyết đặc thù về quy định phụ cấp cho nhân viên y tế dân phố. Tuy nhiên còn chưa có đầy đủ căn cứ pháp lý.

Vì vậy, đề nghị với Quốc hội, Chính phủ, Bộ Y tế cần ban hành quy định về phụ cấp đối với nhân viên y tế tổ dân phố để cho các tỉnh có căn cứ để ban hành Nghị quyết của tỉnh mình thống nhất trong cả nước.

Quan tâm đến y tế cơ sở, đại biểu Nguyễn Thành Nam – Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ cho biết, tỷ lệ khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế tại y tế cơ sở là khoảng 75% thì tỷ trọng chi khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế tại tuyến y tế cơ sở đạt 34,5% năm 2022, trong đó tại y tế xã chỉ đạt 1,7%. Điều này cho thấy y tế cơ sở chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra, đòi hỏi cần có giải pháp hiệu quả cho vấn đề này.

Về y tế dự phòng, đại biểu nêu một số khó khăn, tồn tại, hạn chế, trong đó giai đoạn 2018- 2012, tỷ lệ chi cho y tế dự phòng trong tổng chi ngân sách nhà nước dành cho y tế tuy tăng dần qua các năm nhưng vẫn chưa đạt 30% so với quy định tại Nghị quyết 18 của Quốc hội và Nghị quyết 20 của Ban chấp hành Trung ương đảng, nên không thể đảm bảo thực hiện hiệu quả hoạt động y tế dự phòng nói chung nhất là Chương trình trình tiêm chủng mở rộng.

Vì vậy, tỷ lệ trẻ em dưới 1 tuổi được tiêm chủng đầy đủ các loại vắc xin giảm liên tiếp từ 94,8 % năm 2018 xuống còn 80,4 % năm 2022.

Đại biểu Nguyễn Thành Nam – Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ.

Đại biểu Nguyễn Thành Nam cho rằng, không đầu tư thỏa đáng cho y tế dự phòng thì không thể tập trung thực hiện các nhiệm vụ phòng, chống bệnh truyền nhiễm, kiểm soát các yếu tố nguy cơ nâng cao sức khỏe cho người dân.

Để công tác y tế dự phòng đi vào nề nếp và phát huy hiệu quả, đạt được mục tiêu, tiến tới một nền y tế Việt Nam công bằng và hiệu quả, đại biểu đề nghị tăng cường bảo đảm cho y tế dự phòng đủ 30% ngân sách của ngành y tế theo tinh thần Nghị quyết 20 của Ban Chấp hành Trung ương.

Trong đó đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu ngân sách trung ương hỗ trợ cho các địa phương nhất là các địa phương còn khó khăn về thu ngân sách cho y tế dự phòng nói chung và chương trình tiêm chủng mở rộng nói riêng.