Đề xuất mô hình cấu trúc sách giáo khoa mới

GD&TĐ - GS Đinh Quang Báo - nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Hà Nội - đề xuất mô hình cấu trúc sách giáo khoa (SGK) đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới.

Đề xuất mô hình cấu trúc sách giáo khoa mới

Phần mở đầu

GS Đinh Quang Báo cho rằng: Phải coi đây là phần rất quan trọng, có nội dung nhập môn, bao gồm:

Giới thiệu giá trị khoa học của môn học, đặc biệt giá trị đối với hành trang tri thức của mỗi người; hướng dẫn học sinh (HS) phương pháp nghiên cứu môn học, các kĩ năng chuyên biệt và năng lực chung mà môn học góp phần phát triển ở HS; liên hệ nội dung môn học với các môn học khác; nêu các đề tài nghiên cứu có ý nghĩa, khả thi, có những tư tưởng có giá trị phương pháp luận;

Đặc biệt, hướng dẫn chi tiết các cách học (lập bảng hệ thống, so sánh, đối chiếu; lập bản đồ khái niệm, bản đồ tư duy; vẽ đồ thị,biểu đồ, lập grath; làm đề cương báo cáo; hướng dẫn thực hành , an toàn; các mẫu trắc nghiệm; tổ chức làm việc nhóm; cách ghi chú vở học tập,...

Cấu trúc nội dung môn học

Với nội dung này, theo GS Đinh Quang Báo, không nên trình bày đơn vị bài học theo tiết học quá nhỏ, mà nên theo chủ đề nội dung ứng với các tình huống tích hợp. Cố gắng để các chủ đề tích hợp được sắp xếp để không phá vỡ quá nhiều logic nội tại nội dung khoa học mỗi môn học, phân môn trong sách giáo khoa môn học tích hợp.

Việc thiết kế các chủ đề về nội dung cần chú ý để mỗi chủ đề có tính trọn vẹn nhất định để đặt tiêu đề ứng với các cấu trúc: Phần (unit) -> Chương -> Chủ đề -> Các hoạt động.

Ứng với mỗi cấp độ chủ đề đó cần có hệ thống các hoạt động . Ứng với mỗi hoạt động là các "gói dữ liệu" chứa đựng các thông tin khoa học, các sự kiện, hiện tượng, các khái niệm làm cơ sở cho hoạt động tìm tòi, giải quyết vấn đề. Để giúp học sinh huy động tri thức đã có liên quan đến chủ đề mới, cần có phần gợi ý tái hiện lại kiến thức đã học bằng các câu hỏi.

Tóm lại, GS Đinh Quang Báo cho rằng, để tổ chức học một chủ đề SGK cần có mục: Cần biết gì? Cần nghiên cứu đề tài khoa học nào? Câu hỏi thảo luận và các hoạt động nhóm. Câu hỏi trắc nghiệm và đề cương báo cáo kết quả nghiên cứu.

Với cấu trúc trên cho thấy SGK thực sự là một cẩm nang tổ chức dạy học, trong đó lấy hoạt động tìm tòi là đơn vị cấu trúc ở đó mã hóa được kiến thức, kĩ năng, thái độ.

Sách có mục liệt kê các từ vựng (là những từ cốt lõi có giá trị là một khái niệm, một thuật ngữ khoa học. GS Đinh Quang Báo lưu ý: Thường các từ này được in đậm trong bài khóa và cuối một chủ đề, một chương tất cả các từ đó được hệ thống lại một danh sách có giá trị từ điển (Glossary)

Cuối sách có Index liệt kê tất cả các thuật ngữ, khái niệm. "Đây là mục rất quan trọng, đặc biệt cần thiết khi biên soạn SGK tích hợp. Index giúp HS tra cứu thuận tiện lúc cần huy động kiến thức từ các môn khoa học khác nhau trong SGK môn khoa học tự nhiên, môn khoa học xã hội để giải quyết các vấn đề tích hợp" - GS Đinh Quang Báo cho hay.

"Các yếu tố cấu trúc phải bảo đảm SGK là một nguồn kiến thức khoa học được biên soạn một cách hệ thống, chọn lọc theo một ý đồ sư phạm, là tài liệu hướng dẫn cách học, cách dạy hướng tới mục tiêu phát triển năng lực học sinh bằng hệ thống các hoạt động. Tóm lại, SGK phải là một cẩm nang thao tác dạy và học". GS Đinh Quang Báo.

Tin tiêu điểm

Đừng bỏ lỡ

Văn khấn rằm tháng 11 âm lịch năm 2024

Văn khấn rằm tháng 11 âm lịch năm 2024

GD&TĐ - Theo truyền thống, vào ngày 15/11 âm lịch, các gia đình thường chuẩn bị lễ cúng gia tiên cùng bài văn khấn để nguyện cầu sức khỏe, bình an.