Làm méo mó giá cả thị trường
Trong thời gian qua, giá xăng dầu trên thế giới tăng rất cao. Tính riêng 4 tháng đầu năm 2019, giá dầu thô biến động leo thang, ngày 23/4 đạt mức giá cao nhất, tăng 29% - 32% so với đầu năm 2019. Giá thành phẩm xăng dầu tháng 3 so với tháng 4/2019 cũng tăng 8,5%.
Điều này đã khiến nhà điều hành phải liên tục xả mạnh Quỹ bình ổn xăng dầu. Theo số liệu thống kê, số dư Quỹ bình ổn giá xăng dầu cuối năm 2018 là 3.504 tỷ đồng. Tuy nhiên, sau vài tháng đầu năm 2019, sau những lần điều chỉnh giá, số tiền này đã cạn.
Theo Hiệp hội xăng dầu Việt Nam, việc sử dụng Quỹ bình ổn giá mang đậm tính can thiệp hành chính khiến giá cả thị trường xăng dầu bị méo mó.
Vì vậy, nếu Quỹ bình ổn giá xăng dầu bị bỏ, hoạt động kinh doanh xăng dầu sẽ hoạt động theo cơ chế thị trường và giá cả trong nước sẽ diễn biến theo xu hướng giá thế giới.
Với đề xuất này, Hiệp hội xăng dầu Việt Nam tin tưởng rằng, tính minh bạch, công khai trong điều hành giá sẽ tốt hơn, tạo cơ hội bình đẳng đối với hệ thống doanh nghiệp đầu mối.
Trong văn bản đề xuất của mình, Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cũng cho rằng, các cơ quan chức năng cần xem xét bỏ giá cơ sở, không dùng giá cơ sở làm căn cứ để điều chỉnh giá bán lẻ như hiện nay mà chỉ là tiêu chí để doanh nghiệp tham khảo và tự quyết định giá bán lẻ.
Theo quan điểm của Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, việc các doanh nghiệp tự chủ động về giá sẽ mang đến nhiều lợi ích cho người tiêu dùng, đồng thời tạo ra sự cạnh tranh về giá trên thị trường và chất lượng dịch vụ để thu hút người tiêu dùng. Như vậy, người tiêu dùng sẽ hoàn toàn được lợi nếu đề xuất bỏ Quỹ bình ổn giá cả được thông qua.
Càng bán càng lỗ, giảm lợi nhuận
Đó là câu chuyện của các doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng xăng dầu. Bởi lẽ, trên thực tế, nhà điều hành đã liên tục xả mạnh Quỹ bình ổn xăng dầu từ quý IV/2018 và những tháng đầu năm 2019.
Tính riêng năm 2018, nhà điều hành đã chi tới 1.600 tỷ đồng từ Quỹ bình ổn để “kìm” giá xăng. Theo số liệu từ các doanh nghiệp, trước ngày 2/5, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) đã âm hơn 320 tỷ đồng, PV Oil đã âm gần 670 tỷ đồng.
Theo ghi nhận từ các doanh nghiệp đầu mối, Quỹ bình ổn xăng dầu gây ra nhiều điểm bất hợp lý. Nghị định 83 quy định, đối với mỗi lít xăng nhập về, doanh nghiệp phải trích 300 đồng lợi nhuận định mức và phải gửi một tài khoản cố định. Khoản lãi sẽ phải nhập vào gốc và doanh nghiệp không được sử dụng số tiền này. Bất hợp lý ở chỗ, nếu quỹ âm thì doanh nghiệp phải vay ngân hàng với lãi suất 7 - 8%/năm hoặc bỏ vốn tự có bù đắp.
Các doanh nghiệp và một số chuyên gia đang thể hiện sự ủng hộ đề xuất bỏ Quỹ bình ổn xăng dầu. Ông Bùi Ngọc Bảo, cựu Chủ tịch Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam cho rằng, quỹ bình ổn xăng dầu đang bị lạm chi và khẳng định trong các năm qua, chưa bao giờ có.
Theo ông Bảo, việc các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu phải đi vay ngân hàng mang lại nhiều rủi ro lớn.
Trong khi đó, ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương vẫn khẳng định, nếu không có quỹ, thì thời gian qua giá bán lẻ trong nước đã tăng rất mạnh và tác động tới lạm phát kỳ vọng, ảnh hưởng tới quản lý điều hành kinh tế vĩ mô.
Trước những phàn nàn về Quỹ bình ổn giá xăng dầu từ các doanh nghiệp, một số chuyên gia cũng đồng tình rằng, nếu Quỹ bình ổn xăng dầu vẫn được sử dụng thì phải bảo đảm duy trì hoạt động của doanh nghiệp và cần phải xem lại chính sách sử dụng một cách kỹ lưỡng.
