Tiếp tục chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội khóa XV, sáng 15/2, Quốc hội thảo luận ở tổ về dự thảo Nghị quyết thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo và các cơ chế chính sách đặc thù để xây dựng các nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận.
Phát biểu tại phiên thảo luận tổ về dự thảo Nghị quyết thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định, để phát triển nhanh, bền vững phải dựa trên khoa học, công nghệ đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Đây là yêu cầu khách quan.
Do vậy, tháo gỡ thể chế là việc cần làm. Thủ tướng cho hay, Chính phủ đang chỉ đạo sửa hàng loạt luật như: Luật Ngân sách, Luật Thuế, Luật Doanh nghiệp, Luật Khoa học công nghệ... và nhiều luật khác có liên quan. Chậm nhất trong năm nay sẽ hoàn thiện việc sửa luật.
Để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng, có một số điểm trong Nghị quyết phải bổ sung thêm cơ chế đặc biệt, không chỉ là cơ chế đặc thù.
Đầu tiên, là cần cơ chế đặc biệt cho phát triển kết cấu hạ tầng, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số... Hạ tầng của chúng ta hiện nay còn rất yếu, nhưng nguồn lực lại cần rất lớn. Vì vậy, cần có cơ chế để huy động nguồn lực của xã hội, doanh nghiệp, người dân... để phát triển hạ tầng.
Thứ hai là cơ chế đặc biệt cho quản lý. Ví dụ như đầu tư công, nhưng quản lý tư. Có thể đầu tư hạ tầng khoa học công nghệ của nhà nước, nhưng giao cho tư nhân quản lý.
Thứ ba, cần cơ chế đặc biệt cho các nhà khoa học, công trình khoa học để thương mại hóa được. Cụ thể, là các thủ tục; phân cấp, phân quyền cho các tỉnh, thành, bộ ngành; xóa bỏ cơ chế xin - cho; giảm thủ tục hành chính; quản lý hiệu quả tổng thể.
Thứ tư, hiện nay trong Nghị quyết mới đề cập miễn trừ trách nhiệm khi xảy ra rủi ro với người soạn thảo. Nhưng chưa có đề cập miễn trừ cho người thực hiện. Nếu không có cơ chế đặc biệt để bảo vệ người thực hiện, thì sẽ xảy ra tình trạng sợ trách nhiệm, không muốn làm vì không được bảo vệ. Vì vậy, sẽ xem xét bổ sung cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi xảy ra rủi ro với cả người tổ chức thực hiện.
Thứ năm, tạo cơ chế thu hút nguồn nhân lực. Không chỉ thu hút người làm ở ngoài khu vực nhà nước vào làm việc trong khu vực nhà nước, mà cần thu hút để phát triển doanh nghiệp tư nhân, thu hút nguồn nhân lực từ bên ngoài về Việt Nam để góp phần thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Phải tạo cơ chế thu hút bằng cơ chế thuế, phí, lệ phí, chính sách nhà cửa, đất đai, visa, hợp đồng lao động...
Thủ tướng nhấn mạnh, không thể để tình trạng chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài vào Việt Nam, nhưng lại phải chờ visa thì không được. Khi đã có cơ chế đặc biệt, phải thiết kế được công cụ đặc biệt để quản lý, không để xảy ra vi phạm, tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Đây là những điều cần phải quán triệt.
