Động thái này nhằm cụ thể hóa Nghị định số 24/2012/NĐ-CP (đã được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 232/2025/NĐ-CP), hướng tới xóa bỏ độc quyền và tạo sân chơi công bằng cho các đơn vị kinh doanh vàng.
Bổ sung cấp giấy phép sản xuất vàng miếng
Nghị định 232/2025 sẽ có hiệu lực từ ngày 10/10, nhưng theo quy định của NHNN, ngay cả khi thông tư hướng dẫn nghị định được ban hành trong tháng 10, thì sớm nhất đến đầu năm 2026 mới có thể thực hiện hoạt động nhập khẩu vàng nguyên liệu và sản xuất vàng miếng.
Trước đó, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đã đề nghị NHNN mở ngay trang thông tin điện tử về giá vàng để minh bạch giá vàng; Nghiên cứu để thành lập sàn vàng; Trong tháng 9 phải ban hành thông tư hướng dẫn Nghị định 232/2025/NĐ-CP.
Dự thảo thông tư sẽ áp dụng cho doanh nghiệp, tổ chức tín dụng kinh doanh vàng tại Việt Nam và các tổ chức, cá nhân liên quan. Dự thảo tập trung vào các hoạt động sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ; Sản xuất vàng miếng; Kinh doanh mua bán vàng miếng và hoạt động xuất nhập khẩu vàng.
Điểm mới quan trọng tại dự thảo này là NHNN đề xuất bổ sung thủ tục cấp giấy phép sản xuất vàng miếng. Các tổ chức doanh nghiệp, ngân hàng thương mại tham gia sản xuất phải nộp hồ sơ gồm: Đơn đề nghị, tài liệu chứng minh vốn điều lệ, tài liệu khắc phục sau thanh tra (nếu có).
Theo quy định tại Điều 20 của dự thảo đối với hoạt động xuất nhập khẩu vàng miếng, NHNN sẽ quản lý hạn mức hàng năm. NHNN xây dựng tổng hạn mức nhập khẩu vàng nguyên liệu, vàng miếng cho cả nước, sau đó phân bổ cho từng doanh nghiệp và ngân hàng thương mại đủ điều kiện sản xuất vàng miếng dựa chính sách tiền tệ, cung - cầu, quy mô dự trữ ngoại hối và tình hình thực tế.
Theo dự thảo, chậm nhất đến ngày 15/11 hàng năm, doanh nghiệp và ngân hàng thương mại có nhu cầu xin hạn mức cho năm sau phải gửi hồ sơ đến Cục Quản lý ngoại hối (NHNN). NHNN sẽ cấp hạn mức trước ngày 15/12 hàng năm, sẽ có thông báo từ chối bằng văn bản, nêu rõ lý do.
Theo NHNN, việc quy định thời hạn nêu trên là căn cứ để tính toán tổng hạn mức xuất nhập khẩu vàng, từ đó phân bổ cho từng đơn vị.
Lưu trữ dữ liệu giao dịch 10 năm
Dự thảo thông tư này cũng nhằm hướng dẫn quản lý hoạt động kinh doanh vàng với các quy định cụ thể về cơ chế cấp hạn mức xuất - nhập khẩu vàng hằng năm.
Các tổ chức kinh doanh vàng bắt buộc phải cung cấp thông tin cho cơ quan quản lý nhằm tăng cường giám sát và nâng cao tính minh bạch của thị trường vàng.
Đáng chú ý, dự thảo có 2 nội dung quan trọng là: Thiết lập cơ chế cấp hạn mức xuất - nhập khẩu vàng hằng năm; Quy định bắt buộc về kết nối dữ liệu giao dịch vàng với NHNN Việt Nam.
Điều 26 của dự thảo yêu cầu các doanh nghiệp và tổ chức tín dụng được cấp phép kinh doanh vàng miếng cung cấp cho NHNN bao gồm: Thông tin định danh cá nhân của khách hàng thực hiện giao dịch mua - bán vàng miếng (căn cước công dân hoặc giấy tờ tương đương); Mã số thuế của doanh nghiệp hoặc tổ chức tín dụng thực hiện giao dịch; Khối lượng và giá trị từng giao dịch mua - bán vàng miếng.
Đối với các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại được cấp phép sản xuất, xuất khẩu hoặc nhập khẩu vàng, dữ liệu kết nối còn bao gồm thông tin về nguyên liệu đầu vào, quá trình sản xuất, hoạt động xuất - nhập khẩu và các giao dịch bán vàng nguyên liệu, bao gồm cả thông tin về đối tác, khối lượng, hàm lượng và giá trị.
Tại Điều 21 dự thảo quy định việc thành lập Hội đồng xây dựng, điều chỉnh hạn mức xuất khẩu, nhập khẩu vàng. Hội đồng này do Phó Thống đốc ngân hàng làm Chủ tịch.
Thành viên hội đồng là lãnh đạo các đơn vị như: Cục Quản lý ngoại hối, Vụ Chính sách tiền tệ, Vụ Dự báo thống kê - Ổn định tiền tệ tài chính, Cục Quản lý, Giám sát tổ chức tín dụng.
Điều 27 dự thảo quy định, tất cả các thông tin kết nối với NHNN phải được lưu trữ tối thiểu 10 năm kể từ ngày kết nối, nhằm phục vụ công tác kiểm tra, thanh tra và thống kê theo yêu cầu quản lý Nhà nước.
Liên quan đến việc tăng cường, quản lý giám sát hoạt động kinh doanh vàng, trước đó Phó Thủ tướng Chính phủ, Hồ Đức Phớc chỉ đạo NHNN phối hợp với Bộ Công an, Thanh tra Chính phủ, chính quyền địa phương và các cơ quan liên quan kiểm tra hoạt động kinh doanh vàng tránh biến động giá ảnh hưởng đến ổn định kinh tế vĩ mô, chính sách tài chính, tiền tệ.
NHNN đã có văn bản đề nghị Bộ Công an, Bộ Tài chính, UBND một số tỉnh, thành phố phối hợp tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra các hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh mua, bán vàng… kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm quy định, gây bất ổn thị trường.
Dự thảo thông tư quy định thời gian xử lý thủ tục hành chính được rút ngắn. Thời gian cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ giảm từ 30 ngày xuống 10 ngày; Thời gian sửa đổi, bổ sung hồ sơ giảm từ 15 xuống 5 ngày; Thời gian giải quyết Giấy phép kinh doanh mua bán vàng miếng giảm từ 30 ngày xuống 20 ngày; Thủ tục cấp phép tạm nhập vàng để tái xuất cũng rút từ 15 xuống 10 ngày.
