Với lòng tiếc thương yêu kính vô hạn, từ cách xa nửa vòng quả đất, tôi xin nhắc lại kỉ niệm sâu sắc của chị Phan Thị Quyên (vợ anh hùng Nguyễn Văn Trỗi) về vị lãnh tụ vĩ đại của Cuba. Chị đã kể tôi nghe từ nhiều năm trước, giờ tôi xin được ghi lại dâng thay cho nén nhang từ phương xa với lòng kính viếng Người.
Năm 1966, chị Phan Thị Quyên cùng với các chị Ánh Thu, Ngọc Liên là thành viên của đoàn phụ nữ và anh hùng dũng sĩ miền Nam do cô ba Thanh Loan dẫn đầu sang thăm Cuba.
Đoàn đã được nhiều đồng chí lãnh đạo và nhân dân Cuba anh em tiếp đón hết sức đặc biệt thân tình và chu đáo. Nhưng trong đoàn ai cũng còn thấy thiếu một cái gì trong tình cảm nên chưa thật thỏa mãn. Tâm trạng này càng đến ngày về nước lại càng thấy nôn nao, mong đợi và chuyển sang thất vọng trong ngày cuối cùng.
Bỗng buổi tối, trong tiệc liên hoan bánh xèo chia tay đoàn tại đại sứ quán ta ở La Habana, Chủ tịch Fidel Castro tới bất ngờ. Ai nấy đều hết sức cảm động không nói nên lời, không chuẩn bị được gì để đón tiếp đồng chí – Cô ba Thanh Loan còn đang mặc áo ngắn.
Thân tình như người cha, Chủ tịch nói ngay: Sở dĩ tôi đến chậm vì mấy ngày nay đang thu hoạch vụ mía. Biết đoàn mai về nước, vừa về đến thủ đô, tôi phải đã đến ngay.
Sau phút giây trấn tĩnh, đại diện đoàn trân trọng trao hai tặng phẩm của Bác Hồ gửi tặng Chủ tịch Fidel là khung hình người chạm ốc xà cừ và đôi dép râu Quân giải phóng.
Chị Quyên và chị Ánh Thu hướng dẫn chú Fidel mang dép râu. Hai chị thấy một bàn chân của chú có quấn băng trắng. Chú Fidel vui vẻ nói: đi chặt mía với công nhân!
Ai cũng bồi hồi xúc động, càng nhớ thương Bác Hồ khi là Chủ tịch nước vẫn sống kham khổ, vẫn đi đôi dép râu với 21 vết đinh qua bao năm sửa chữa. Hai vị lãnh tụ có gì đó giống nhau quá.
Hèn gì, trước lúc đi Bác Hồ dặn đoàn: Chúng ta đến Cuba, không cần quá bận tâm về nghi thức ngoại giao mà như là về nhà. Cuba đối với ta chí tình, chí nghĩa.
