Giáo dục đại học với chức năng đào tạo, trang bị kĩ năng chuyên môn cho người học, đảm bảo để người lao động thích ứng tốt với công việc. Trước thế nào thì nay vẫn vậy, có khác chăng yêu cầu chất lượng đào tạo trong xã hội ngày càng cao hơn. Đào tạo đại học không chỉ đáp ứng đủ kỹ năng chuyên môn cho người học nhưng cũng phải đáp ứng yêu cầu hội nhập khu vực, cũng như yêu cầu phát triển bản thân cho mỗi người.
Ngày nay, khi cả nước đang chuyển biến thành xã hội học tập, giáo dục đại học đã và đang đa dạng hóa các hình thức cung cấp dịch vụ để đáp ứng nhu cầu học tập suốt đời của người học, bên cạnh hình thức đào tạo chính quy tập trung thì có các hình thức đào tạo khác như: Đào tạo từ xa, đào tạo vừa làm vừa học (tại chức). Về cơ bản, không có sự khác biệt về mục tiêu và nội dung, chương trình đào tạo. Tuy nhiên, hình thức đào tạo có sự khác biệt. Đào tạo phi chính quy cho phép người học được lựa chọn hình thức linh hoạt, phù hợp nhất với bản thân mình. Và đây cũng chính là căn nguyên cho những ý kiến về chất lượng của loại hình đào tạo này.
Không thể phủ nhận đào tạo phi chính quy cũng có những mặt trái khiến dư luận xã hội hoài nghi về chất lượng so với đào tạo chính quy. Nhất là sự “bình đẳng” trong công nhận, khi bằng cấp vẫn là một “tiêu chí cứng” trong tuyển dụng nhân sự thì việc này khó tránh khỏi. Nhưng nói đi cũng phải nói lại, nếu cho rằng những người tốt nghiệp loại hình đào tạo phi chính quy đều thua kém chính quy thì quá oan uổng. Thực tế là cũng không ít người do điều kiện, hoàn cảnh phải theo học từ xa, tại chức, nhưng năng lực chuyên môn của họ rất giỏi. Ngược lại cũng không ít cử nhân, kỹ sư bằng cấp chính quy, nhưng khi tiếp cận với công việc, doanh nghiệp thường phải đào tạo lại mới thích ứng được.
PGS.TS Nguyễn Mai Hương - Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Mở Hà Nội - cho rằng: Thực tế đào tạo 25 năm tại Viện Đại học Mở Hà Nội với chức năng đào tạo chính quy, mở, từ xa cho thấy rất nhiều người do điều kiện, hoàn cảnh cần thay đổi công việc nên họ phải học thêm một bằng đại học chuyên ngành mới. Những người này, do có kinh nghiệm làm việc nên họ nắm bắt kiến thức tốt, cùng với ý thức về việc học nghiêm túc nên kết quả đào tạo cao. Tuy nhiên cũng không phải không có người chỉ học để lấy bằng, học đối phó; chất lượng đào tạo đảm bảo hay không lại phụ thuộc rất nhiều ở việc quản lý của các nhà trường.
Không thể phủ nhận một điều là hiện các cơ sở giáo dục đại học đang mở ngành và đào tạo theo thị hiếu người học. Đào tạo phi chính quy đang đem lại nguồn thu không hề nhỏ cho các trường. Thế nên, việc có được nhiều chỉ tiêu tuyển sinh, mở được nhiều lớp và thu hút được nhiều học viên nhất luôn là mong muốn của nhiều trường đại học. Việc này cũng là bình thường, tuy nhiên thực tế đã và đang minh chứng chất lượng phụ thuộc rất nhiều vào việc quản lý đào tạo và trực tiếp là người học. Thế nên, các cơ sở đào tạo quản lý chặt chẽ hoạt động đào tạo và kiểm soát chặt đầu ra hiệu quả, thì chất lượng đào tạo không chính quy cũng không thua kém chính quy.
Mặt khác cũng cần phải kể đến trách nhiệm của người học, nếu muốn xã hội không phân biệt hình thức đào tạo chính quy hay vừa học vừa làm thì người học cũng phải ý thức và trách nhiệm với chính việc học của mình, học bằng nỗ lực và năng lực thật chứ không phải là đối phó cho có bằng. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý Nhà nước cũng cần siết chặt việc kiểm tra, khảo sát, đánh giá chất lượng đào tạo tại chức; nghiêm khắc xử lý các cơ sở đào tạo đại học thực hiện không nghiêm túc. Có như vậy xã hội, người học mới không ý kiến về phân biệt đối xử bằng cấp chính quy và tại chức.
