Chàng trai Mỹ yêu ngôn ngữ và văn hóa Việt

Giữa nhịp sống sôi động của TPHCM, hình ảnh một chàng trai Mỹ gốc Bồ Đào Nha nói tiếng Việt pha giọng miền Trung, ăn chay và thích nấu canh chua khiến nhiều người không khỏi tò mò. Ryan Joshua đã chọn mảnh đất này làm nơi gắn bó suốt gần 13 năm qua, bởi niềm say mê đặc biệt dành cho tiếng nói và con người Việt Nam.

Cơ duyên với tiếng Việt

Sinh ra ở Portland, bang Oregon (Mỹ) trong một gia đình gốc Bồ Đào Nha, Ryan Joshua lớn lên giữa môi trường đa văn hóa, nơi cộng đồng người Việt chiếm một phần đáng kể. Từ lúc nhỏ đến trưởng thành, anh đã có hai người bạn thân là Hồng Đào và Quỳnh Anh, những người Việt đầu tiên gieo vào anh sự tò mò về ngôn ngữ và văn hóa Việt Nam.

Chính họ là “người thầy” đầu tiên giúp Joshua bập bẹ những câu chào hỏi bằng tiếng Việt, dù khi ấy anh chưa thể ngờ ngôn ngữ này sẽ trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc đời mình.

Bước ngoặt đến khi Ryan gặp cô Kim Lai, người phụ nữ gốc Huế - sau này là mẹ nuôi của anh - trong một xưởng may đồng phục sân khấu. Khi đó, Ryan đang theo học diễn xuất ở nhạc viện và phải làm thêm để trang trải học phí. Câu chuyện bắt đầu từ lời trêu của cô: “Con nói tiếng Việt dở quá, để mẹ dạy lại cho nhé”.

Từ đó, cô Kim Lai dạy anh nấu các món ăn Việt, tập nấu canh chua, trứng chiên, rồi dần dần, tình cảm mẹ con gắn bó từ những bữa cơm giản dị ấy. Anh kể lại rằng đến năm 15 tuổi đã có thể tự tay nấu được món Việt và gọi cô Kim Lai là “mẹ”.

Chính người mẹ đặc biệt ấy đã đặt cho Ryan tên tiếng Việt là Trần Luân Vũ. “Trần” là họ của mẹ Kim Lai, còn “Luân Vũ” là cách đảo ngược tên nghệ sĩ cải lương mà anh yêu thích. Song, tên thường gọi của anh là Luân.

Cũng từ đó, tiếng Việt trở thành niềm say mê thật sự đối với chàng trai người Mỹ. Khi bắt đầu tự học tiếng Việt, Luân tìm hiểu và xem các video nấu ăn trên YouTube nhằm luyện nghe. Sau đó, do nhà gần một ngôi chùa nên anh thường ghé thăm, nghe các sư cô tụng kinh để luyện giọng và đọc theo.

“Cuốn sách tiếng Việt đầu tiên tôi đọc là Truyện Kiều, dù thật sự không hiểu mấy nhưng tôi rất vui”, Luân cười kể lại. Với anh, bí quyết học ngoại ngữ không nằm ở lớp học, mà là sự tiếp xúc hằng ngày với ngôn ngữ và văn hóa bản địa.

Năm 2012, sau nhiều năm ấp ủ, chàng trai 18 tuổi đặt chân đến sân bay Tân Sơn Nhất với một hành trang duy nhất là niềm đam mê và tò mò về đất nước Việt Nam. Ấn tượng đầu tiên của anh về mảnh đất hình chữ S là sự thân thiện và ánh mắt nồng hậu của mọi người. Chuyến đi tưởng chỉ kéo dài ba tháng ấy đã trở thành hành trình gắn bó hơn một thập kỷ.

“Lần đầu đến Việt Nam, lúc tôi ngồi quán cà phê một mình thì có hai chị người Việt chào bằng tiếng Anh. Tôi đáp lại bằng tiếng Việt, họ ngạc nhiên lắm rồi sau vài phút trò chuyện ngắn ngủi, họ đã rủ tôi đi Đà Nẵng và tôi đồng ý ngay”, Luân kể. Đó cũng là cơ duyên khiến anh yêu thích và đi khắp nơi ở Việt Nam để trải nghiệm văn hóa bản địa.

Ở miền Tây Nam Bộ, Luân được bạn bè dẫn đi bắt cá, nuôi vịt, ăn bữa cơm dân dã cùng người dân. Anh chia sẻ, đó là lần đầu tiên anh hiểu ra rằng hạnh phúc không nằm ở vật chất mà ở sự sẻ chia. “Chính từ những trải nghiệm như vậy mà tôi lại thêm yêu thích những thứ bình dân và giản dị nhất ở Việt Nam”, Luân bộc bạch.

Những năm sau, Luân quyết định ở lại Việt Nam, làm nhiều công việc khác nhau, từ dạy học, làm người mẫu đến MC và dần trở thành “một người Việt thật sự trong tâm hồn”. Hơn 10 năm gắn bó, Việt Nam với Luân không còn là một điểm đến, mà là một quê hương thứ hai, nơi anh học được cách yêu thương, trân trọng gia đình và tìm thấy chính mình qua từng giọng nói, món ăn, phong tục vùng miền.

Học cách nói giọng ba miền

Nếu nhiều người cần nhiều năm để thuần thục một ngôn ngữ, thì với Luân, hành trình học tiếng Việt lại là câu chuyện của sự hòa nhập bằng cả trái tim. Sau hơn 10 năm sống ở Việt Nam, anh không chỉ nói được tiếng Việt mà còn “thạo” cả ba giọng Bắc - Trung - Nam, khiến nhiều người ngạc nhiên, thích thú khi chứng kiến anh đổi giọng linh hoạt giữa từng câu nói.

Để hiểu và nói được “chất” của từng vùng miền, Luân đã dành thời gian sống ở cả Hà Nội, Huế và TPHCM. Ở mỗi nơi, anh không chỉ học ngữ điệu mà còn học cách người dân giao tiếp, từ những câu chào thân mật đến cách đùa dí dỏm trong quán cà phê hay trò chuyện trên bàn ăn.

“Tôi có rất nhiều “người mẹ” ở Việt Nam bởi tôi thích nói chuyện với các cô lớn tuổi. Đó là cách tôi giỏi tiếng Việt và học nói giọng theo miền nhiều hơn, cố gắng tiếp xúc với thật nhiều người bản địa và đi chợ Việt ở nhiều nơi”, anh kể với niềm vui không che giấu.

Với Luân, học tiếng Việt không chỉ để nói hay. Anh nhận ra đằng sau mỗi cách nói là một tâm hồn vùng miền khác nhau. Giọng miền Bắc chỉn chu, miền Trung sâu lắng, còn miền Nam lại phóng khoáng, thân tình. “Học tiếng Việt giúp tôi hiểu vì sao người Việt luôn giữ được sự hiếu khách và tình cảm đến vậy”, anh chia sẻ.

Những câu ca dao, tục ngữ và lễ nghi truyền thống như Tết, Trung thu, mừng tuổi hay mâm cỗ gia đình... đều đã trở thành những cánh cửa mở ra chiều sâu văn hóa mà anh say mê khám phá. Mỗi tiếng “dạ”, “vâng” hay “rứa hả” không chỉ là ngôn từ mà còn biểu hiện những nét duyên rất riêng của người Việt.

Sự hiểu biết và tình yêu ngôn ngữ ấy dần lan tỏa khi Luân bắt đầu chia sẻ hành trình của mình trên mạng xã hội. “Có người bạn đăng ký cho tôi tham gia một chương trình truyền hình. Đó là bước đệm để tôi bắt đầu làm việc với mạng xã hội. Khi ấy tôi không thích mạng xã hội cho lắm, cũng không biết sử dụng thường xuyên”, Luân kể lại.

Ban đầu, anh chỉ lập kênh YouTube và TikTok để lưu giữ kỷ niệm, nhưng nhờ bạn bè động viên, các video dạy phát âm và kể chuyện về tiếng Việt của anh nhanh chóng thu hút hàng trăm nghìn lượt xem.

Anh nhận được nhiều phản hồi tích cực trên mạng xã hội, nhiều người xúc động khi thấy một chàng trai Mỹ nói “tiếng quê mình” bằng cả niềm say mê và sự tôn trọng. Trên khắp nền tảng mạng xã hội, Luân luôn nhận được các bình luận như: “Anh nói giọng các miền còn chuẩn hơn em”, “Bạn có thật là người Mỹ không?”…

Ngày càng được biết đến, anh được mời tham gia các chương trình truyền hình, giao lưu văn hóa và trở thành gương mặt thân quen trong cộng đồng người học tiếng Việt ở nước ngoài. Anh thường xuyên tổ chức các buổi học miễn phí, chia sẻ kinh nghiệm học ngôn ngữ và khuyến khích người Việt tự tin hơn khi học tiếng Anh.

Với anh, ngôn ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp, mà là “nhịp cầu nối giữa con người và văn hóa”. Và chính nhờ tình yêu Việt Nam nồng nàn, chàng trai Mỹ được xem như một người Việt thật thụ trong lòng nhiều người bạn của anh. “Tôi không chỉ học tiếng Việt, tôi đang sống cùng tiếng Việt mỗi ngày. Nếu ai muốn tôi nói tiếng Anh, họ phải trả tiền cho tôi”, Luân chia sẻ một cách hài hước.

Truyền cảm hứng học ngoại ngữ

Với Trần Luân Vũ, học tiếng Việt chưa bao giờ chỉ là học một ngôn ngữ, mà đó là hành trình để hiểu sâu hơn về con người, văn hóa và những giá trị sống của đất nước mà anh yêu. Luân có cách học ngoại ngữ rất đặc biệt. Thay vì chăm chú vào sách vở hay các khóa học, anh chọn đi chợ địa phương thay vì siêu thị - nơi những cuộc trò chuyện mộc mạc dạy anh nhiều hơn bất cứ lớp học nào.

Anh thích ngồi lại nói chuyện với các cô bán hàng, nghe họ kể chuyện gia đình, dạy anh cách mặc cả, nói đùa, hay đơn giản là chia sẻ chuyện thời tiết hôm nay. “Tôi không chỉ học tiếng Việt bằng trí óc mà bằng cả trái tim”, anh tâm sự. Với Luân, mỗi âm điệu, mỗi câu nói đều chứa đựng cảm xúc. Chỉ khi cảm nhận được cảm xúc ấy, người học mới thực sự hiểu sâu giá trị ngôn ngữ của một đất nước khác.

Luân luôn cố gắng nói tiếng Việt mọi lúc mọi nơi, kể cả khi phát âm chưa chuẩn hay nói sai ngữ pháp. Anh cũng không sợ sai, anh coi mỗi lỗi sai là một bài học và chính sự dạn dĩ ấy giúp anh nhanh chóng tiến bộ hơn.

“Tôi không bao giờ ngại ngùng. Nếu cứ chờ nói đúng rồi mới nói, bạn sẽ chẳng bao giờ học được ngôn ngữ mới”, anh chia sẻ. Bằng kinh nghiệm học tiếng Việt của mình, anh nghiệm ra rằng, học ngoại ngữ cần một sự tự do nhất định: tự do được sai, được trải nghiệm và học hỏi từ những cái sai của bản thân.