Bộ VH,TT&DL đã ban hành Quyết định số 566/QĐ-BVHTTDL cho phép Bảo tàng Lịch sử quốc gia phối hợp với Sở VH,TT&DL tỉnh Bắc Ninh và Trường Đại học Đông Á Nhật Bản khai quật khảo cổ tại khu vực tường thành Ngoại, phía Tây di tích Thành cổ Luy Lâu, thuộc phường Thanh Khương (Thuận Thành, Bắc Ninh).
Theo quyết định, thời gian khai quật từ ngày 25/3 đến ngày 29/4/2025, trên diện tích 100m2. Chủ trì khai quật là ông Lê Văn Chiến – chuyên gia thuộc Bảo tàng Lịch sử quốc gia.
Trong thời gian khai quật khảo cổ, cơ quan được cấp giấy phép cần chú ý bảo vệ địa tầng của di tích; có trách nhiệm tuyên truyền cho nhân dân về việc bảo vệ di sản văn hóa ở địa phương, không công bố kết luận chính thức khi chưa có sự thỏa thuận của cơ quan chủ quản và Cục Di sản văn hóa.
Những hiện vật thu thập được trong quá trình khai quật khảo cổ, Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh, Sở VH,TT&DL tỉnh Bắc Ninh có trách nhiệm giữ gìn, bảo quản tránh để hiện vật bị hư hỏng, thất lạc và báo cáo Bộ trưởng Bộ VH,TT&DL phương án bảo vệ và phát huy giá trị những hiện vật đó.
Sau khi kết thúc đợt khai quật khảo cổ, Bảo tàng Lịch sử quốc gia và Sở VH,TT&DL tỉnh Bắc Ninh phải có báo cáo sơ bộ và đề xuất phương án quản lý, bảo vệ khu vực đã khai quật khảo cổ trong thời gian chậm nhất 1 tháng và báo cáo khoa học trong thời gian chậm nhất 1 năm, gửi về Bộ VH,TT&DL.
Việc công bố kết quả khai quật khảo cổ và các nội dung hợp tác liên quan khác của đợt khai quật khảo cổ thực hiện theo Điều 2 thỏa thuận hợp tác nghiên cứu giữa Bảo tàng Lịch sử quốc gia Việt Nam và Trường Đại học Đông Á Nhật Bản.
Thành cổ Luy Lâu là trị sở quận Giao Chỉ thời Hán. Hai nghìn năm trước, Luy Lâu là một trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của khu vực Lĩnh Nam - Bắc Việt Nam. Trải các thời kỳ từ Tam Quốc đến Lục Triều và Tùy Đường, Luy Lâu phát triển rất phồn thịnh và là tòa thành nổi danh với bề dày lịch sử văn hóa lâu đời trong khu vực Đông Á cổ đại.
Thành cổ được xây dựng bên bờ sông Dâu cổ, là khu đô hội của quận Giao Chỉ với hai khu “dân cư, cảng thị vệ tinh”, phía Đông phát hiện thấy di tích bãi phà Hồ và phía Tây là khu Sen Hồ - một cửa nhánh của dòng sông Dâu cổ trước kia (nay thuộc Gia Lâm, Hà Nội).
Các nhà nghiên cứu dùng ảnh chụp vệ tinh Corona từ năm 1964 nhận thấy rõ dấu vết khúc uốn của sông Dâu để lại và xác định địa tầng văn hóa Luy Lâu chỉ cao hơn so với mặt nước biển khoảng 5-7m. So sánh thấy khá giống với địa hình một khu đô thị văn minh Ai Cập cổ đại gần sông Nin.
