Chuyên gia pháp lý cho rằng, đây là nguồn cơn phát sinh vụ án, các cơ quan tiến hành tố tụng của Hải Phòng cần đánh giá vụ án khách quan, minh bạch, không bỏ lọt tội phạm, oan sai (nếu có).

“Xẻ thịt” tàu “khủng”

Viện KSND TP Hải Phòng đã có cáo trạng truy tố bị can Đỗ Bá Khang (SN 1977, trú tại TP Móng Cái, Quảng Ninh) về tội Buôn lậu, khung hình phạt từ 12 – 20 năm tù theo quy định tại Khoản 4 Điều 188 Bộ luật Hình sự. Vụ án sẽ được TAND TP Hải Phòng xét xử trong thời gian tới.

Theo cáo trạng, bị can Đỗ Bá Khang là Giám đốc Công ty TNHH MTV Khang Vinh (Công ty Khang Vinh). Cuối tháng 7/2021, thông qua mối quan hệ, bị can Đỗ Bá Khang biết Công ty YI CHING YANG CO.LTD (Công ty YI CHING YANG) cần bán tàu Chung Chinh (quốc tịch Palau).

Đây là con tàu bị Hải đội kiểm soát trên biển khu vực Miền Bắc, Cục Điều tra chống buôn lậu Tổng cục Hải quan bắt giữ từ tháng 3/2020 do liên quan đến việc vi phạm pháp luật trên vùng biển Việt Nam. Cơ quan chức năng đã tạm giữ con tàu này tại Bến Đoan (tỉnh Quảng Ninh).

Trong khi Tổng cục Hải quan đang tiến hành trình tự xử lý bằng biện pháp xử phạt vi phạm hành chính đối với thuyền trưởng và đại diện chủ tàu để trả lại phương tiện, giấy tờ có liên quan thì Công ty YI CHING YANG lại muốn bán tàu Chung Chinh để lấy tiền nộp phạt hành chính và làm thủ tục xuất cảnh cho các thuyền viên về nước.

Biết thông tin này, bị can Đỗ Bá Khang đã nhờ Nguyễn Công Tuấn (SN 1983, trú tại xã Lý Học, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng) liên hệ trao đổi các nội dung liên quan đến việc mua tàu. Ngày 25/8/2021, bị can Khang ký thỏa thuận mua tàu Chung Chinh với giá trị ghi trong hợp đồng là 200.000 USD.

Ngoài ra, Công ty Khang Vinh còn phải trả cho Công ty YI CHING YANG thêm 100.000 USD theo thỏa thuận giữa 2 bên. Công ty Khang Vinh đã thanh toán đủ số tiền trên và thực hiện các nghĩa vụ như đã thỏa thuận.

Ngày 26/10/2021, Công ty Khang Vinh đã nhận bàn giao tàu Chung Chinh. Để có tiền mua tàu, bị can Khang đã huy động 2 người góp vốn là Nguyễn Thị Thủy (SN 1972) và Tạ Thành Yên (SN 1979), cùng trú tại phường Ka Long, TP Móng Cái, Quảng Ninh với số tiền 8 tỷ đồng (mỗi người góp 4 tỷ đồng).

Cơ quan tố tụng cáo buộc, sau khi nhận bàn giao tàu, bị can Khang tiến hành làm thủ tục xóa quốc tịch Paula nhưng không làm thủ tục nhập khẩu tàu Chung Chinh cũng như các thủ tục khác theo quy định. Bà Thủy và ông Yên thấy việc phá dỡ tàu bị kéo dài, không đúng cam kết nên đã đề nghị rút vốn góp mua tàu.

Đến tháng 10/2021, bị can Đỗ Bá Khang ký hợp đồng mua bán tàu Chung Chinh với ông Nguyễn Văn Soái (SN 1978, trú tại An Dương, Hải Phòng) là đại diện của những người góp vốn mua tàu có giá 10,5 tỷ đồng. Nhận được tiền bán tàu, bị can Khang trả lại cho bà Thủy và ông Yên mỗi người 3,1 tỷ đồng.

Bị can Đỗ Bá Khang sau đó đã tiến hành làm thủ tục tại Cảng vụ Hàng hải Quảng Ninh, Đồn Biên phòng Cửa khẩu cảng Hòn Gai, Chi cục Hải quan Cửa khẩu cảng Hòn Gai, Trung tâm Kiểm dịch y tế quốc tế để xin phép được lai dắt tàu Chung Chinh về khu vực cảng biển Hải Phòng.

Ngày 1/11/2021, Công ty Khang Vinh liên hệ đơn vị và thuê lai dắt tàu này từ Quảng Ninh về bến bãi tại khu vực sông Kinh Thầy (huyện An Dương, Hải Phòng) để bàn giao cho ông Nguyễn Văn Soái.

Nhận tàu, ông Soái đã thuê người tiến hành phá dỡ 3 tầng cabin, cắt rời một số thiết bị trên tàu thì bị cơ quan chức năng phát hiện, bắt giữ. Tại bản Kết luận định giá tài sản số 09/KL-HĐĐGTS ngày 10/3/2021 của Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự Hải Phòng kết luận: Giá trị của tàu Chung Chinh thời điểm mua bán là 12 tỷ đồng.

Ngày 23/3/2022, Đỗ Bá Khang bị bắt tạm giam để điều tra về tội Buôn lậu. Cơ quan tố tụng cáo buộc sau khi mua, nhận bàn giao tàu từ đối tác nước ngoài, bị can Khang đã không làm thủ tục nhập khẩu tàu, không tiến hành bất cứ thủ tục nào với cơ quan chức năng để nhập khẩu tàu biển theo quy định của pháp luật mà bán lại cho ông Soái và một số cá nhân để thu lời bất chính số tiền hơn 2,6 tỷ đồng.

Có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm?

Đối với ông Nguyễn Văn Soái, cơ quan tố tụng cho rằng, ông Soái không biết tàu Chung Chinh chưa làm thủ tục nhập khẩu vào Việt Nam. Khi giao dịch thì được ông Khang cho biết Công ty Khang Vinh sẽ hoàn thiện tất cả các loại giấy tờ hợp pháp đối với tàu để bàn giao. Mặt khác, việc mua bán tàu biển đã qua sử dụng không nằm trong danh mục hàng hóa cấm nhập khẩu theo quy định.

Cơ quan tố tụng cũng cho rằng, không có đủ căn cứ để xử lý hình sự đối với ông Nguyễn Văn Soái cùng nhóm người cùng mua tàu (ông Nguyễn Văn Soái làm đại diện tiến hành mua bán tàu với bị can Đỗ Bá Khang).

Đối với việc ông Soái cùng nhiều người khác cắt phá, hoán cải tàu Chung Chinh khi chưa đủ điều kiện, không được cơ quan có thẩm quyền cấp phép, cơ quan tố tụng cho rằng cần chuyển cơ quan có thẩm quyền xử lý hành chính.

Tuy nhiên, theo tài liệu của Báo GD&TĐ, tại Điều 6 Văn bản thỏa thuận mua bán tàu số 03-2021/TTMB/KV lập ngày 15/10/2021 giữa bên bán là Công ty Khang Vinh (đại diện là ông Đỗ Bá Khang) và bên mua (đại diện là ông Nguyễn Văn Soái) thể hiện rõ việc ông Nguyễn Văn Soái được cho biết Công ty Khang Vinh có những giấy tờ pháp lý về con tàu Chung Chinh.

Đáng chú ý, tại Điều 13 của văn bản này ghi rõ: “Bên mua cam kết tiếp tục hoàn thiện các thủ tục pháp lý của tàu theo đúng mục đích sử dụng và theo đúng quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành”. Điều này thể hiện rõ trách nhiệm của ông Nguyễn Văn Soái khi mua con tàu này.

Liên quan đến nội dung này, trao đổi với Báo GD&TĐ, luật sư Lê Hồng Huấn, Văn phòng luật sư Thống Nhất, Đoàn Luật sư Hà Nội cho rằng: “Trường hợp nếu đúng là ông Soái không biết tàu Chung Chinh chưa làm thủ tục nhập khẩu vào Việt Nam thì trước khi phá dỡ tàu, ông Soái cũng phải thực hiện các thủ tục theo quy định của pháp luật như đã thỏa thuận.

Tuy nhiên, khi lai dắt tàu Chung Chinh từ Quảng Ninh về Hải Phòng, ông Soái đã vội vàng tiến hành tháo dỡ tàu khi chưa hoàn thiện các thủ tục pháp lý dẫn đến bị cơ quan công an phát hiện, bắt giữ. Đây chính là nguồn cơn đầu tiên phát sinh vụ án này và ông Soái cần phải chịu trách nhiệm liên quan”.