Cần một ban biên soạn sách giáo khoa thật giỏi, tâm huyết và trách nhiệm
Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội dành cả ngày 20/11 thảo luận tại hội trường về lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Tại phiên thảo luận, nhiều ĐBQH quan tâm thảo luận chính sách xây dựng bộ sách giáo khoa thống nhất trên toàn quốc.
ĐBQH Nguyễn Anh Trí (đoàn TP.Hà Nội)- cho biết, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục quy định: Bộ GD&ĐT quyết định bộ sách giáo khoa để sử dụng toàn quốc và trong dự thảo cũng quy định như vậy.
Đồng tình với quy định nêu trên, đại biểu lưu ý, để có được thành công trong sử dụng một bộ sách thống nhất trong toàn quốc, cần có một bộ sách giáo khoa đúng nghĩa là sách giáo khoa, thật tốt, thật chuẩn mực, không có lỗi, hiện đại nhưng gần gũi chứa đựng văn hóa Việt Nam, thấm đẫm đạo đức con người Việt Nam.
Muốn vậy, cần một ban biên soạn sách giáo khoa thật giỏi, tâm huyết và trách nhiệm. Điều này rất cần thiết, cũng phải được quy định ngay trong luật như Hội đồng thẩm định sách giáo khoa.
Về sử dụng thống nhất một bộ sách giáo khoa từ năm học 2026 -2027, thực hiện miễn phí cung cấp sách giáo khoa cho học sinh hoàn thành vào năm 2030, ĐBQH Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) cho rằng, đây là “tuyên ngôn” mạnh mẽ về công bằng xã hội và giáo dục.
Việc giảm gánh nặng chi phí sách vở sẽ tạo điều kiện cho mọi trẻ em Việt Nam, đặc biệt là các em ở vùng khó khăn, được đảm bảo quyền học tập. Tuy nhiên, để chính sách này thực sự có ý nghĩa, đại biểu cho rằng, cần giải quyết một vấn đề thực tiễn, là, phạm vi của sách giáo khoa miễn phí và việc quản lý các loại sách đi kèm.
Đại biểu đề nghị, cần có quy định rõ ràng về phạm vi "sách giáo khoa" được miễn phí cung cấp. Điều này giúp tránh hiểu lầm và tập trung nguồn ngân sách đúng mục tiêu. Đồng thời, phải quản lý chặt chẽ việc lạm dụng sách bài tập và sách tham khảo đi kèm.
Trong thực tế, nhiều nơi đã xuất hiện tình trạng sách giáo khoa được miễn phí nhưng học sinh lại bị yêu cầu mua với số lượng lớn các loại sách bài tập, sách nâng cao, sách tham khảo có nội dung tương đồng. Điều này, vô hình trung đã chuyển gánh nặng chi phí từ sách giáo khoa sang các loại sách khác, làm giảm ý nghĩa của chính sách miễn phí. Song song với việc cung cấp sách giấy miễn phí, đại biểu cho rằng, cần tuyên truyền việc sử dụng, bảo quản sách để có thể dùng lại cho năm học tiếp theo...
Làm rõ cơ chế lựa chọn, trách nhiệm giải trình của Hội đồng quốc gia thẩm định
Cho ý kiến về vấn đề sách giáo khoa giáo dục phổ thông, ĐBQH Trần Thị Nhị Hà (đoàn Tp.Hà Nội) nhận thấy, dự thảo luật quy định sách giáo khoa được biên soạn để cụ thể hóa chương trình và Hội đồng thẩm định được thành lập theo từng môn học, hoạt động giáo dục ở từng cấp học. Tuy nhiên, chưa xác định rõ môn học nào bắt buộc phải có sách giáo khoa, môn học nào không nhất thiết phải sử dụng sách và ai là người xây dựng bộ sách giáo khoa?
Vì thiếu quy định cụ thể, trên thực tiễn, nhiều môn học mang tính trải nghiệm, vận động như: giáo dục thể chất, hoạt động trải nghiệm vẫn được biên soạn và in ấn đầy đủ sách giáo khoa, trong khi học sinh và phụ huynh rất ít khi sử dụng.
Theo đại biểu điều này gây lãng phí nguồn lực, tăng chi phí xã hội không cần thiết. Kinh nghiệm quốc tế cũng cho thấy việc không bắt buộc có sách giáo khoa đối với các môn học thiên về thực hành là hoàn toàn phù hợp.
Do đó, đại biểu kiến nghị sửa khoản 1 điều 32 quy định: Bộ trưởng Bộ GD&ĐT xây dựng bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông, sử dụng thống nhất trong toàn quốc.
Việc quyết định sử dụng hay không sử dụng sách giáo khoa cho từng môn học cần phải có quy định rõ ràng và giao cơ quan chuyên môn quy định chi tiết bằng văn bản dưới luật.
ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng (đoàn Tp.Hồ Chí Minh) đề nghị xem xét, bổ sung làm rõ cơ chế lựa chọn, trách nhiệm giải trình của Hội đồng quốc gia thẩm định và quy trình chỉnh sửa khi sách có sai sót.
"Sách giáo khoa là công cụ lao động của giáo viên, nếu việc thẩm định, phê duyệt và chỉnh sửa không minh bạch, giáo viên là người chịu áp lực trực tiếp khi phải giải thích với phụ huynh và học sinh", đại biểu nói.
Đại biểu cũng đề nghị Chính phủ từ năm học 2026-2027, cung cấp miễn phí, không thu tiền sách giáo khoa đối với học sinh các cấp để thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với nền giáo dục của Việt Nam.
ĐBQH Phạm Hùng Thắng (đoàn Ninh Bình) cho biết, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo quy định Bộ trưởng Bộ GD&ĐT quyết định một bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông sử dụng thống nhất trong toàn quốc thực hiện từ năm học 2027-2028.
Thực hiện cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh hoàn thành trong năm 2030 đối với tất cả các địa phương. Trường hợp có điều kiện có thể thực hiện việc cấp sách miễn phí sách giáo khoa từ năm học 2026-2027.
Theo đại biểu, quy định trên phù hợp và đúng tinh thần Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị; tuy nhiên, để chính sách chặt chẽ, khả thi và hiệu quả, ông đề nghị cần quy định rõ thời gian thực hiện việc cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh phải được thực hiện từ năm học 2030-2031 thay cho cụm từ "hoàn thành vào năm 2030" để thống nhất trong việc triển khai thực hiện.
Nếu quy định hoàn thành trong năm 2030, việc cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh có thể thực hiện vào cuối năm học 2030 vẫn được coi như đạt mục tiêu nhiệm vụ đề ra, nhưng đầu năm học 2030-2031, học sinh vẫn chưa được cấp sách giáo khoa miễn phí và vẫn phải mua sách giáo khoa. "Do vậy, quy định này nên sửa đổi theo hướng thực hiện cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh từ năm học 2030-2031", đại biểu Thắng nhấn mạnh.
