Nhóm chuyên gia tại Viện Công nghệ California (Caltech) ở Pasadena cho biết một trận động đất mạnh 7,7 độ Richter xảy ra ở Myanmar vào tháng 3 dường như đã làm đứt gãy một đoạn dài trên đứt gãy Sagaing — một đứt gãy được coi là có đặc điểm tương tự đứt gãy San Andreas ở California.
Trận động đất đó đã phá huỷ một đoạn dài hơn nhiều so với dự kiến của các nhà khoa học, khiến hàng nghìn người thiệt mạng và gây tổn thất lan rộng. Theo các nhà nghiên cứu, phát hiện này gợi ý rằng “The Big One” ở California cũng có khả năng lớn hơn so với ước tính trước đây.
“Những trận động đất trong tương lai có thể sẽ không đơn thuần lặp lại những trận động đất đã biết trong quá khứ,” ông Jean-Philippe Avouac, đồng tác giả nghiên cứu, nói.
Ông cho rằng các lần đứt gãy liên tiếp trên cùng một đứt gãy, ngay cả những đứt gãy đơn giản như Sagaing hay San Andreas, có thể rất khác nhau và có thể phóng thích nhiều hơn cả phần bù trượt thiếu hụt kể từ sự kiện trước đó.
Thêm vào đó, hồ sơ lịch sử thường quá ngắn để các mô hình thống kê đại diện đầy đủ cho toàn bộ dải các trận động đất có thể xảy ra và những quy luật lặp lại sau cùng.
Trận động đất nghiêm trọng xảy ra ở Myanmar ngày 28/3 làm hơn 2.000 người thiệt mạng và khoảng 3.900 người bị thương. Động đất xảy ra khi một đoạn trên đứt gãy Sagaing bị phá vỡ, gây thiệt hại rộng khắp dải lãnh thổ ở giữa nước này, gồm các vùng Sagaing, Mandalay, Magway, Bago và bang Shan.
Trong nghiên cứu mới, nhóm Caltech đã sử dụng ảnh vệ tinh để phân tích chuyển động trên đứt gãy Sagaing nhằm hiểu rõ diễn biến — và để đánh giá xem một sự kiện tương tự có thể xảy ra ở California hay không.
“Trận động đất này là trường hợp lý tưởng để áp dụng các phương pháp tương quan ảnh mà nhóm chúng tôi phát triển,” bà Solène Antoine, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết.
Theo bà, các phương pháp đó cho phép đo được dịch chuyển mặt đất tại đứt gãy, nơi phương pháp thay thế là can thiệp kế radar (radar interferometry) bị mù do hiện tượng như mất tương quan và kém nhạy với dịch chuyển bắc-nam.
Dựa trên các nghiên cứu về những rung chấn trước đây trên đứt gãy Sagaing, các nhà nghiên cứu đã dự đoán trận động đất sẽ xảy ra trên một đoạn dài khoảng 300 km, nơi không có trận động đất lớn nào kể từ năm 1839.
Ảnh vệ tinh xác nhận điều này, nhưng đồng thời cho thấy đứt gãy thực tế trượt trên tổng cộng hơn 500 kilômét. Thực tế, đoạn dài khoảng 500 km này đã dịch chuyển tới khoảng 3 mét sau trận động đất.
Vậy điều này có ý nghĩa gì với “The Big One”? Theo các nhà nghiên cứu, nó cho thấy “The Big One” có thể không giống bất kỳ kịch bản nào từng được chứng kiến trước đây.
Những trận động đất lớn trước đó trên đứt gãy San Andreas gồm trận 7,9 độ Richter năm 1857, làm đứt gãy từ hạt Monterey tới hạt Los Angeles và trận năm 1906 bắt đầu ngoài khơi San Francisco rồi mở rộng theo 2 hướng tới hạt Humboldt và hạt Santa Cruz.
Trong tương lai, một lần đứt gãy có thể tạo ra nhiều trận nhỏ, tách rời nhau. Hoặc, nó có thể lớn hơn những gì đã thấy, lan tới các hạt San Bernardino, Riverside và Imperial, đạt cường độ có thể lên tới 8 độ Richter.
Nhóm nghiên cứu hy vọng sử dụng mô hình mới để hiểu rõ hơn hình dạng thực sự của “The Big One”.
“Các mô hình dựa trên vật lý cung cấp một hướng tiếp cận thay thế với lợi thế có thể, về nguyên tắc, được điều chỉnh theo quan sát và sử dụng cho dự báo theo thời gian,” Giáo sư Jean-Philippe Avouac nói thêm.
