Kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột, Ukraine đã chiến đấu dưới sự hỗ trợ của NATO về mặt quân sự, trong đó có cung cấp vũ khí và huấn luyện.
Nhiều quân nhân Ukraine đã trải qua quá trình đào tạo tại các nước NATO, ví dụ học cách lái chiến đấu cơ phương Tây như tiêm kích F-16, xe tăng do một số thành viên NATO cung cấp.
Nhưng chiều ngược lại, giới lãnh đạo NATO từ lâu cũng thừa nhận rằng phương Tây có thể học hỏi nhiều điều từ Ukraine về phương pháp chiến đấu và cách tổ chức lực lượng.
NATO đã thành lập một cơ sở chung trên lãnh thổ Ba Lan để thu thập và phân tích bài học kinh nghiệm rút ra từ xung đột ở Ukraine.
Chuyên gia Matthew Loh của Business Insider cho biết: "Trong bản ghi nhớ mà Bộ trưởng Quốc phòng Ba Lan và Ukraine ký hôm 18 tháng 9 vẫn đánh dấu một cột mốc quan trọng, cho thấy sự công nhận rõ rệt của NATO đối với kinh nghiệm của Ukraine trong các lĩnh vực mới như thiết bị bay không người lái (drone)".
Vị chuyên gia Mỹ tiết lộ, Ukraine sẽ trực tiếp huấn luyện binh sĩ Ba Lan về tác chiến drone, loại vũ khí hiện đóng vai trò chủ đạo trong xung đột giữa Ukraine và Nga, nhằm hỗ trợ Warsaw bảo vệ không phận đất nước. Thỏa thuận còn có điều khoản về tăng cường hợp tác sản xuất drone và robot.
"Trong nhóm các nước chịu ảnh hưởng của phương Tây và thuộc phe chúng tôi, Ukraine là quốc gia có nhiều kinh nghiệm nhất về năng lực sản xuất và sử dụng thiết bị này", Bộ trưởng Quốc phòng Ba Lan Wladyslaw Kosiniak-Kamysz cho biết, đề cập drone và năng lực chống drone.
Đặc biệt, thỏa thuận được ký gần một tuần sau khi Ba Lan cáo buộc ít nhất 19 máy bay không người lái (UAV) Nga xâm nhập không phận nước này.
NATO đã triển khai loạt tiêm kích F-35, F-16 và các phi cơ khác để đối phó sau khi Ba Lan báo động về sự xâm nhập của UAV.
Cùng với phòng không Ba Lan, lực lượng này được cho là đã bắn hạ ít nhất 4 UAV, những chiếc còn lại dường như đã tự rơi do nhiều nguyên nhân khác nhau.
Hiệu quả ứng phó UAV của NATO bị đánh giá là kém hơn nhiều so với Ukraine, quốc gia thường tuyên bố đạt tỷ lệ đánh chặn UAV Nga lên tới 80-90%, dù đối mặt với số lượng phi cơ rất lớn của Nga trong mỗi đợt tập kích.
Nguyên mẫu UAV xâm nhập không phận Ba Lan được xác định là máy bay mồi bẫy Gerbera, được làm từ vật liệu giá rẻ như gỗ và xốp nhựa, có chi phí xuất xưởng không quá 10.000 USD.
Chuyên gia cấp cao về chính sách tại Hội đồng Đối ngoại châu Âu (ECFR), Ulrike Franke nhận định: "Chúng ta sẽ làm gì đây, lần nào cũng triển khai tiêm kích F-16 và F-35 hay sao? Đó không phải phương án lâu dài. Chúng ta cần được tăng cường hệ thống chống UAV".
Với nguồn lực bị cho là yếu kém hơn hẳn nhưng Ukraine đã và đang phát triển các phương án hiệu quả hơn đáng kể về mặt chi phí để đối phó UAV Nga.
Lực lượng Nga thường phóng UAV dạng này cùng tên lửa đạn đạo, hành trình trong mỗi đợt tấn công, nhằm khiến lưới phòng không đối phương quá tải.
Để tránh lãng phí vũ khí, những tên lửa phòng không đắt đỏ được Ukraine dùng để đối phó tên lửa đạn đạo và hành trình của Nga, còn mối đe dọa cấp thấp hơn như UAV tự sát và mồi bẫy sẽ bị ngăn chặn bởi các phương án giá rẻ như tác chiến điện tử cùng drone đánh chặn.
Phương án dùng drone đánh chặn đang nổi lên như một giải pháp chủ chốt và nhiều tiềm năng để Ukraine chống lại các cuộc tập kích đường không của quân đội Nga.
Cùng với đó là chiến thuật khác mà Kiev sử dụng lâu nay, đó là triển khai các tổ phòng không di động được trang bị súng trường và súng máy gắn trên xe tải.
Mặc dù UAV Nga nhiều khi bay ở độ cao nằm ngoài tầm bắn của những đơn vị này nhưng chúng vẫn góp phần làm dày thêm lưới lửa phòng không.
Cách đối phó tiếp theo được Ukraine thực hiện là triển khai trực thăng hoặc máy bay sử dụng động cơ cánh quạt truy đuổi và bắn hạ UAV bằng vũ khí bộ binh.
Với việc xây dựng lưới lửa đánh chặn nhiều tầng của mình, Tổng thống Zelensky hôm 11 tháng 9 đã khẳng định: "Chỉ lưới phòng không nhiều lớp mới có thể chống lại cuộc tấn công bằng UAV quy mô lớn".
Theo ông Zelensky, việc NATO sử dụng vũ khí phòng không đắt tiền để đánh chặn UAV giá rẻ không phải là phương án hiệu quả, thêm rằng Kiev có thể hướng dẫn cho liên minh biện pháp tốt hơn để đối phó phi cơ Nga.
"Ukraine sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm và mở rộng sản xuất", ông Zelensky, nói.
Chuyên gia Matthew Loh cho rằng, bản ghi nhớ giữa Ba Lan và Ukraine cho thấy NATO dường như cuối cùng đã sẵn sàng chấp nhận đề nghị của Kiev để tiếp thu những kinh nghiệm đã được đúc kết từ thực chiến.
