Có không "lợi ích nhóm"?
Như GD&TĐ đã thông tin trong bài viết: “Thấy gì từ những gói thầu giá trị cao, tiết kiệm thấp tại thành phố Nam Định?” thông tin về nhiều gói thầu có giá trị lớn nhưng thường chỉ có một nhà thầu tham gia đấu và trúng thầu với tỉ lệ tiết kiệm thấp.
Mở rộng tìm hiểu, với cùng một kịch bản là tiết kiệm kinh phí đầu tư ở mức rất thấp đang liên tục tiếp diễn tại nhiều nhiều gói thầu lớn, nhỏ khác nhau do Ban QLDA đầu tư xây dựng TP Nam Định làm chủ đầu tư và bên mời thầu. Thậm chí, có những gói thầu tỉ lệ tiết kiệm chưa được đến 0,1%.
Đơn cử, ngày 11/9/2924, ông Trịnh Đức Huân, Giám đốc Ban QLDA đầu tư xây dựng TP Nam Định ký quyết định phê duyệt lựa chọn nhà thầu gói thầu: Thi công công trình Xây dựng, cải tạo trường THCS Lộc Hạ, TP Nam Định. Liên danh CTCP tư xây dựng Toàn Cầu - Công ty TNHH xây lắp PC Tuệ Lâm trúng thầu với giá 13.292.632.000 VND, gói thầu có giá 13.311.630.000 VND tiết kiệm 19 triệu đồng, tương ứng với tỉ lệ 0,1%.
Tiếp đến, tại gói thi công công trình: Xây dựng, cải tạo đường Ngô Thì Nhậm TP Nam Định. Công ty cổ phần Xây dựng Mỹ Hưng được phê duyệt trúng thầu với giá 12.287.193.000 VND, gói thầu có giá 12.291.542.000 VND tiết kiệm vỏn vẹn 4 triệu đồng, tương ứng với tỉ lệ 0,03%.
Ngày 28/10/2023, ông Trịnh Đức Huân, Giám đốc Ban QLDA đầu tư xây dựng TP Nam Định ký quyết định lựa chọn nhà thầu trúng gói thầu: Xây dựng, cải tạo trường tiểu học Trần Tế Xương và trường tiểu học Trần Phú, TP Nam Định. Liên danh CTCP xây dựng hạ tầng Nam Định và Công ty TNHH tư vấn xây dựng và lắp đặt thiết bị PC trúng thầu với giá 12.116.987.000 VND, gói thầu có giá 12.138.987.000 VND tiết kiệm 22 triệu đồng, tương ứng với tỉ lệ 0,18%.
Vẫn trong tháng 10/2023, tại gói thầu Thi công xây dựng cải tạo, nâng cấp hè đường Nguyễn Trãi và hè đường Bạch Đằng TP Nam Định. Ông Trịnh Đức Huân, Giám đốc Ban QLDA đầu tư xây dựng TP Nam Định ký quyết định lựa chọn Công ty cổ phần Xây lắp 898 trúng thầu với giá 9.647.097.000 VND, gói thầu có giá 9.650.709.000 VND, tiết kiệm 3,6 triệu đồng, tương ứng với tỉ lệ 0,03%.
Trước đó, Công ty cổ phần Xây lắp 898 song hành cùng Công ty TNHH GLOBAL ME trúng gói thầu xây dựng, cải tạo trường tiểu học Mỹ Xá và trường tiểu học Lê Hồng Sơn thành phố Nam Định. Ban QLDA đầu tư xây dựng TP Nam Định phê duyệt giá trúng thầu là 12.906.767.000, gói thầu có giá 12.913.029.000 VND tiết kiệm 6 triệu đồng, tương ứng với tỉ lệ 0,04%.
Trách nhiệm quản lý vốn đầu tư
Điểm qua một số gói thầu do Ban QLDA đầu tư xây dựng TP Nam Định thực hiện với số vốn ngân sách đã lên đến trăm tỷ đồng, nhưng qua hoạt động đấu thầu lựa chọn nhà thầu chỉ tiết giảm cho vốn đầu tư ngân sách là những con số èo uột, tình trạng nhà thầu trúng thầu sát giá vẫn đang tiếp diễn và trở thành “điệp khúc” tại đơn vị này.
Hiện nay, trong công tác đấu thầu sử dụng vốn ngân sách Nhà nước, tại các địa phương, các chủ đầu tư không chỉ cần lựa chọn nhà thầu có năng lực chuyên môn cao mà còn có trách nhiệm tiết giảm tối đa nguồn kinh phí đầu tư, giảm tải gánh nặng cho ngân sách Nhà nước.
Theo quy định tại Luật Đấu thầu và các văn bản có liên quan, không có quy định nào bắt buộc tỉ lệ tiết kiệm phải nằm trong một hạn mức nhất định, thậm chí tỉ lệ tiết kiệm bằng 0 thì cũng không vi phạm bởi pháp luật không điều chỉnh.
Theo nguyên tắc xác định giá thấp nhất đối với các trường hợp đấu thầu áp dụng phương pháp giá thấp nhất, thì đương nhiên nhà thầu nào đưa ra giá thấp nhất trong số các nhà thầu đủ điều kiện sẽ được lựa chọn.
Liên quan đến vấn đề tỉ lệ tiết kiệm thấp trong các gói thầu, luật sư Diệp Năng Bình, Đoàn luật sư TP HCM nhìn nhận, hiện tượng nhiều gói thầu tỉ lệ tiết kiệm thấp không vi phạm pháp luật về đấu thầu, nhưng nếu lặp lại liên tiếp, có tính hệ thống thì cần phải suy xét.
Nó là 'chỉ dấu đỏ" để các cơ quan bảo vệ pháp luật xem xét, có thể tổ chức thanh kiểm tra. Trên cơ sở kết quả thanh kiểm tra sẽ xử lý nghiêm theo quy định hiện hành của pháp luật (nếu phát hiện có sai phạm). Trong hoạt động đầu tư (thông qua đấu thầu, lựa chọn nhà thầu), pháp luật hiện hành đã quy định rất chặt chẽ, xử lý nghiêm, không có "vùng cấm". Chủ đầu tư chịu trách nhiệm trước pháp luật về bảo toàn nguồn vốn, sử dụng vốn minh bạch, hiệu quả.
"Tôi không bình luận về các gói thầu cụ thể. Về nguyên tắc, trường hợp chủ đầu tư được cơ quan bảo vệ pháp luật (thanh tra, cơ quan điều tra) chứng minh có hành vi dùng các thủ thuật để hạn chế nhà thầu tham gia, bỏ giá thấp.... vi phạm pháp luật về đấu thầu, đầu tư công thì sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định hiện hành của pháp luật, không có ngoại lệ", luật sư Bình nêu quan điểm.
