Trung Quốc vẫn tiếp tục đứng vị trí thứ nhất về thị trường nhập khẩu nông sản của Việt Nam khi có những mặt hàng phụ thuộc tới 87% thị phần...
Thị trường số 1 của nông sản Việt
Theo số liệu của Bộ NN&PTNT, hiện có 8 mặt hàng nông sản ghi danh vào câu lạc bộ xuất khẩu tỷ USD, tuy nhiên, đáng lo là ngoại trừ hạt tiêu, 7 mặt hàng xuất khẩu chủ lực còn lại đều phụ thuộc rất nhiều vào thị trường Trung Quốc.
Cụ thể, với mặt hàng gạo, thị trường Trung Quốc đang đứng vị trí thứ nhất với 39,3% thị phần; Cao su xuất khẩu gần 1,7 tỷ USD, thì riêng thị trường Trung Quốc đã đạt hơn 1 tỷ USD. Mặt hàng rau quả - “ngôi sao” đang lên thời gian gần đây thì xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc cũng chiếm thị phần tới 76%, tốc độ tăng trưởng 53%. Xuất khẩu rau quả sang các thị trường khó tính như: Nhật Bản, Hoa Kỳ, Hàn Quốc chỉ chiếm thị phần khá nhỏ (lần lượt 3,6%, 2,9%, và 2,6%).
Tương tự, với một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực như hạt điều, thủy sản, gỗ và sản phẩm gỗ, Trung Quốc cũng là thị trường chủ chốt với thị phần khá lớn, từ 9 - 14%.
Đáng chú ý, mặt hàng có khả năng đạt kim ngạch 1 tỷ USD năm nay là sắn và các sản phẩm sắn (đạt gần 790 triệu USD trong 10 tháng đầu năm) cũng có mức độ phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc rất cao - 87%, các thị trường còn lại chỉ chiếm vỏn vẹn 13%.
Không chỉ phụ thuộc đầu ra, mà đa phần nguyên liệu, vật tư của ngành nông nghiệp vẫn phải dựa rất nhiều vào thị trường Trung Quốc. Cụ thể, 10 tháng đầu năm, cả nước nhập khẩu 1,02 tỷ USD phân bón, trong đó riêng từ thị trường Trung Quốc là gần 40%.
Nhập khẩu thuốc trừ sâu và nguyên liệu 10 tháng đầu năm đạt 805 triệu USD, trong đó nhập khẩu từ Trung Quốc chiếm gần 54%. Tương tự, thị trường Trung Quốc cũng đang chiếm 16,3% thị phần nhập khẩu gỗ và các sản phẩm gỗ của Việt Nam và chiếm 17% thị phần hàng rau quả nhập khẩu của Việt Nam.
Cần đa dạng hoá thị trường
Tuy Trung Quốc chiếm thị phần lớn về xuất khẩu nông sản của Việt Nam, tuy nhiên điều... kém vui nhất là, giá xuất khẩu nông sản nước ta sang Trung Quốc đa phần thấp hơn nhiều thị trường khác, thiếu bền vững và khả năng bị ép khá giá cao. Tuy vậy, cũng phải thừa nhận rằng, đây là thị trường vô cùng quan trọng với ngành nông sản xuất khẩu của Việt Nam từ trước đến nay.
Theo các chuyên gia, để xuất khẩu nông sản bền vững, ổn định, hiệu quả và không phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc cần phải đa đạng hoá thị trường, có chiến lược và sách lược cụ thể. Trước mắt, cần tháo gỡ những nút thắt quan trọng, đó là đẩy mạnh đàm phán xuất khẩu chính ngạch, đầu tư đồng bộ cơ sở hạ tầng khu kinh tế cửa khẩu.
Có những giải pháp cụ thể hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp cải thiện chất lượng sản phẩm nông sản, tìm cách đưa nông sản Việt sâu vào đời sống tiêu dùng của người dân Trung Quốc.
Vì lâu nay, xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc bấp bênh là do chủ yếu bằng đường tiểu ngạch không có hợp đồng, tình trạng hàng hoá ùn ứ tại các cửa khẩu vẫn thường xuyên xảy ra, cùng nhiều khó khăn khác do ảnh hưởng từ chính sách quản lý biên mậu của Trung Quốc.
Nhưng hiện tại, Trung Quốc đã bắt đầu thắt chặt quản lý thương mại biên mậu, kiểm soát chặt chất lượng nông lâm sản nhập khẩu. Đây vừa là thách thức, đồng thời vừa là cơ hội lớn của ngành nông nghiệp Việt Nam.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, việc phụ thuộc quá lớn vào thị trường Trung Quốc là không quá lo ngại. Bởi thực tế, Trung Quốc là thị trường luôn được cả thế giới thèm khát. Vấn đề là để tận dụng tốt thị trường, tránh bấp bênh, Chính phủ và các cơ quan chức năng cần tích cực hỗ trợ mở kênh chính ngạch, quản lý biên mậu tốt hơn.
Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần nâng cao chất lượng sản phẩm, nỗ lực tìm các nhà phân phối uy tín tại thị trường này thay vì qua quá nhiều tầng lớp trung gian dẫn đến tính trạng bị ép giá, giá thấp...
