Quyết tâm mới trong giảm nghèo
Xã Đạo Trù mới được hình thành trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích, dân số của hai xã cũ (thuộc huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc) là Đạo Trù và Yên Dương. Sau điều chỉnh địa giới hành chính, Đạo Trù có quy mô 21 thôn dân cư, hơn 5.800 hộ và khoảng 24.500 nhân khẩu. Đây là xã có đồng bào dân tộc Sán Dìu chiếm tới gần 76% dân số, tạo nên bản sắc văn hóa đặc trưng và nhiều tiềm năng phát triển.
Công tác rà soát hộ nghèo cuối năm 2024, ngay trước thời điểm hợp nhất, cho thấy trên địa bàn xã mới có tổng cộng 5.861 hộ, trong đó có 43 hộ nghèo, chiếm 0,7%, và 261 hộ cận nghèo, chiếm 4,45%. Những con số này tuy ở mức thấp so với chuẩn chung toàn quốc nhưng phản ánh thực trạng khó khăn còn tồn tại trong một bộ phận dân cư, nơi cơ hội tiếp cận thông tin, dịch vụ xã hội và nguồn lực phát triển vẫn chưa thật đồng đều.
Ngay khi xã mới được thành lập, UBND xã Đạo Trù đã kiện toàn Ban chỉ đạo rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo gồm 37 thành viên, do Phó Chủ tịch UBND xã làm Trưởng ban. Các thành viên được phân công phụ trách từng thôn, trực tiếp giám sát việc điều tra, đánh giá để đảm bảo khách quan, minh bạch. Đặc biệt, chính quyền xã coi trọng khâu tiếp nhận, giải quyết kiến nghị của người dân, năm 2025 ghi nhận hai đơn đề nghị bổ sung hộ nghèo, cận nghèo và đều được xử lý dứt điểm.
Trong bối cảnh mới, Đạo Trù đứng trước nhiều thuận lợi, cơ cấu bộ máy hành chính tinh gọn, sự đồng thuận cao của người dân và chủ trương nhất quán của tỉnh trong việc phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Song song, xã cũng phải đối diện với những khó khăn không nhỏ. Tâm lý trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước vẫn tồn tại; công tác tuyên truyền, vận động ở một số thôn còn hạn chế; hạ tầng số và điều kiện tiếp cận thông tin chưa đồng đều. Đây là lý do khiến Đạo Trù lựa chọn giảm nghèo thông tin làm đột phá trọng tâm trong giai đoạn mới.
Chìa khóa thay đổi nhận thức và sinh kế
Giảm nghèo thông tin không chỉ là giúp người dân thoát khỏi thiếu thốn về vật chất, mà quan trọng hơn, là tạo điều kiện để họ nắm bắt chính sách, cập nhật tri thức và tiếp cận cơ hội phát triển. Ở Đạo Trù, nhiều năm qua, việc “thiếu thông tin” khiến không ít hộ nghèo bỏ lỡ cơ hội vay vốn, học nghề hay tham gia bảo hiểm y tế. Chính quyền xã nhận thức rõ rằng muốn giảm nghèo bền vững thì trước hết phải bắt đầu từ việc giảm nghèo về nhận thức và thông tin.
Từ thực tế này, UBND xã đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Danh sách hộ nghèo và hộ cận nghèo được niêm yết công khai tại nhà văn hóa thôn, trụ sở UBND, bảo đảm người dân dễ dàng theo dõi và phản hồi. Các buổi tập huấn, truyền thông được tổ chức thường xuyên ngay tại thôn bản, do các đoàn thể phối hợp đảm trách, giúp bà con hiểu rõ hơn về quyền lợi, nghĩa vụ cũng như các kênh tiếp cận hỗ trợ. Song song với hình thức trực tiếp, xã còn thử nghiệm ứng dụng công nghệ, đưa thông tin chính sách và hướng dẫn kỹ thuật sản xuất lên các nhóm mạng xã hội của thôn. Nhờ vậy, lớp trẻ có thể tiếp nhận nhanh chóng rồi lan tỏa thông tin tới gia đình, dòng họ.
Thực tế cho thấy, khi được tiếp cận thông tin, nhiều hộ dân đã chủ động đăng ký vay vốn Ngân hàng Chính sách Xã hội, mạnh dạn đầu tư các mô hình trồng cây giá trị cao như bí xanh, ớt, dược liệu ba kích tím. Một số hộ nắm bắt cơ hội từ các lớp tập huấn nghề cơ khí, mộc, gò hàn, mở xưởng ngay tại thôn, vừa nâng cao thu nhập, vừa tạo việc làm cho lao động trẻ. Tác động quan trọng hơn cả là sự chuyển biến về tư duy. Người dân đã dần gạt bỏ tâm lý ỷ lại, chủ động tìm đến chính quyền, ngân hàng, đoàn thể để hỏi, để đăng ký và thử sức. Không ít hộ nghèo đã chuyển từ thụ động sang chủ động tiếp cận dịch vụ xã hội, y tế, giáo dục, qua đó đặt nền tảng vững chắc cho việc thoát nghèo lâu dài.
Dẫu vậy, công cuộc giảm nghèo thông tin ở Đạo Trù vẫn còn nhiều thách thức. Một bộ phận dân cư lớn tuổi, trình độ hạn chế chưa quen với phương thức tiếp cận thông tin mới. Cơ sở hạ tầng số ở vùng cao còn yếu, mạng Internet chưa ổn định. Chính quyền xã đã xác định rõ, trong những năm tới, cần gắn giảm nghèo thông tin với chương trình chuyển đổi số, đưa thông tin đến từng thôn, từng hộ bằng cả hình thức trực tiếp và trực tuyến. Đồng thời, việc phối hợp chặt chẽ với các cơ quan báo chí, truyền thông để lan tỏa thông tin chính thống cũng là yếu tố then chốt nhằm hạn chế tình trạng thông tin sai lệch, gây khó khăn cho người dân.
Từ xã Đạo Trù có thể thấy rằng, khi thông tin được phổ biến minh bạch, kịp thời và dễ tiếp cận, khoảng cách phát triển sẽ dần được thu hẹp. Giảm nghèo thông tin không chỉ là một giải pháp tình thế mà chính là con đường để bảo đảm mọi người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, đều có cơ hội tham gia vào sự phát triển chung của địa phương.
Nếu trước đây, nhiều hộ nghèo bị thiệt thòi vì “không biết, không được nghe, không dám hỏi”, thì nay họ có thể chủ động tiếp nhận thông tin để thay đổi cuộc sống. Ở xã Đạo Trù, việc giảm nghèo thông tin đã mở ra cơ hội để đồng bào Sán Dìu và các dân tộc khác tiếp cận vốn vay, học nghề, bảo hiểm y tế, kỹ thuật sản xuất. Đây được coi là chìa khóa để thay đổi căn bản tư duy, tạo ra sự chuyển biến bền vững trong công tác giảm nghèo.
