Những kẻ trộm đã bí mật đào đường hầm thông từ một cửa hàng cây cảnh ngụy trang đến kho chứa tiền của Ngân hàng Trung ương chi nhánh thành phố Fortaleza, Brazil. Cho đến ngày nay, cảnh sát mới chỉ thu hồi được rất ít tiền từ phi vụ khổng lồ này.

Đường hầm bí mật

Số tiền bị đánh cắp nặng tới 2,5 tấn.

Vụ trộm đã để lại sức ảnh hưởng sau nhiều năm. Cho tới nay, chỉ 20 trong số 165 triệu ries được thu hồi. Cơ quan điều tra và Ngân hàng Trung ương đã không còn hy vọng lấy lại số tiền này. Vụ án đã được chuyển thể thành phim tài liệu mang tên “The Great Robbery of Brazil's Central Bank” (dịch: Vụ trộm lịch sử Ngân hàng Trung ương Brazil) và phát sóng trên nền tảng Netflix.

Khoảng 8 giờ 30 phút sáng thứ Hai, ngày 8/8/2005, bộ phận Pháp y của Văn phòng Cảnh sát liên bang thành phố Fortaleza, Brazil, nhận được cuộc điện thoại thông báo về một vụ cướp xảy ra ở Ngân hàng Trung ương địa phương (Banco Central). Các sĩ quan càu nhàu với nhau khi thói quen uống cà phê buổi sáng bị gián đoạn vì vụ trộm có lẽ lại là việc mất vài chiếc máy tính để bàn như mọi khi.

Tuy nhiên khi đến hiện trường vụ án, các sĩ quan nhận ra đây không phải một vụ trộm giống với mọi khi. Dường như từ cuối tuần, những tên trộm đã đột nhập kho, đánh cắp một lượng lớn tiền mặt mà không làm kích hoạt bất kỳ hệ thống báo động nào.

Vào cuối tuần đó, trong kho đầy ắp những tờ tiền mới cóng, sẵn sàng được đưa vào lưu thông và nhiều tờ tiền cũ có thể bị tiêu huỷ. Những tên trộm chỉ lấy cắp những tờ tiền đã qua sử dụng do ngân hàng không lưu giữ hồ sơ về số se-ri của chúng. Do đó, dù bị mất cắp, họ cũng không thể nào truy vết.

Ngân hàng Trung ương địa phương - nơi xảy ra vụ án là tòa nhà cao chọc trời được bao phủ bằng những bức tường kính màu nâu. Nó nằm trong một khu thương mại lớn và là một trong chín văn phòng khu vực của Ngân hàng Trung ương Brazil - cơ quan kiểm soát dòng chảy và cung ứng tiền bên trong nền kinh tế toàn quốc.

Tổng cộng, khoảng 164,7 triệu ries (tương đương hơn 48 triệu USD vào thời điểm đó) đã “không cánh mà bay”. Điều đó đưa vụ án trở thành vụ cướp lớn nhất trong lịch sử Brazil, lớn nhất thế kỷ 21 và lớn thứ hai trong lịch sử thế giới, theo nhận định của cảnh sát liên bang J. Monteiro. Nếu xếp chồng từng cục tiền lên nhau, số tiền bị đánh cắp sẽ cao tới 33m và nặng 2,5 tấn.

Điểm bất thường không chỉ nằm ở số lượng tiền khổng lồ bị lấy đi mà còn ở cách thức thực hiện hành vi phạm tội. Để đột nhập vào kho chứa tiền trong ngân hàng, những tên trộm, theo nghi ngờ của cảnh sát là một băng nhóm, đã đào đường hầm dài 80m, ốp gỗ và lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng, điều hòa thô sơ, thậm chí khoan qua một mét bê tông cốt thép trong thời gian l3 tháng. Cảnh sát ước tính, chi phí xây dựng và gia cố con hầm ít nhất là 200.000 USD.

Lần theo đường hầm, cảnh sát cuối cùng cũng tìm đến được lối vào cách ngân hàng một dãy nhà trong một điểm kinh doanh cây cảnh và cỏ nhân tạo. Nhưng mặt tiền này do băng đảng dựng nên để che giấu mục đích thật sự là đào hầm cướp ngân hàng.

Dù vậy, chúng đã tính toán đến việc gây dựng một cửa hàng kinh doanh thực thụ bao gồm việc phát tờ rơi; tặng mũ bóng chày, quà... nhân ngày khai trương; tư vấn miễn phí. Thậm chí, họ còn thuê người dán quảng cáo khai trương khắp đường phố.

Chính vì vậy, những người hàng xóm không nghi ngờ gì về hoạt động của cửa hàng cây cảnh hay những chiếc xe tải chở 30 tấn đất đá chạy qua chạy lại liên tục trong nhiều tuần. Băng đảng đã phủ một lớp bột trắng lên căn phòng chúng làm việc để gây khó khăn cho đội điều tra trong quá trình lấy dấu vân tay sau khi chúng bỏ trốn.

Để lộ sơ hở

Đường hầm dài 80m, được lắp đặt hệ thống chiếu sáng.

Thông tin có giá trị duy nhất mà cảnh sát tìm thấy là bản sao giấy tờ tuỳ thân của người được cho là đã thuê tòa nhà. Tên của người cho thuê là Paulo Sergio de Souza. Trên thẻ căn cước, hắn ta đội một chiếc mũ khá kỳ quái. Nhìn ảnh thẻ, những người hàng xóm cũng nhận ra Paulo Sergio.

Ông Marcos, chủ sở hữu khách sạn bên cạnh cửa hàng cây cảnh, cho biết: “Thời gian trước, một anh chàng tự xưng là Paulo Sergio xuất hiện, mang theo một số công nhân bắt đầu dựng mái hiên và sắp xếp cây cảnh vào căn nhà cho thuê. Anh ấy nói muốn mở một cửa hàng kinh doanh cây cảnh và cỏ nhân tạo”.

Theo ông Marcos, Paulo Sergio là người thân thiện, nhiệt tình với hàng xóm xung quanh. Có lần, anh ấy tiết lộ đang làm một số việc ở Ngân hàng Trung ương nhưng ông Marcos chẳng mảy may để ý. Sau vụ án, Paulo Sergio đã bặt vô âm tín.

Ngoài ra, cảnh sát có rất ít thông tin về cửa hàng này. Tuy nhiên, cảnh sát nhận thấy để thực hiện phi vụ này, băng nhóm đã làm việc trong vài tháng. Cửa hàng cây cảnh bắt đầu khai trương từ tháng 3. Trong phòng làm việc chính, cảnh sát thu thập được nhiều thiết bị tinh vi như GPS, máy cắt bu lông, đèn khò, cưa điện...

Vụ việc sau khi được công khai đã gây xôn xao dư luận. Trả lời phỏng vấn của báo chí, bà Beatriz Dornelles, phát ngôn viên ngân hàng cho biết: “Chúng tôi sẽ xem xét lý do tại sao camera và máy dò chuyển động bên trong kho tiền không hoạt động. Chúng tôi cũng cân nhắc liệu những tên trộm có bất kỳ sự trợ giúp nào từ bên trong hay không?”.

Dù vụ án được tiến hành tương đối kín kẽ, những tên trộm sau đó đã để lộ sơ hở. Chỉ một ngày sau vụ cướp, một thành viên của băng đảng đã mua liền 10 chiếc ô tô bằng tiền mặt với mục đích chuyên chở tiền và tẩu tán tài sản.

Sự việc đã gây chú ý ở thành phố nghèo Fortaleza, nhất là sau khi vụ cướp xảy ra và cảnh sát đang gắt gao truy vết bè lũ tội phạm.

Nhận được tin mật báo, cảnh sát vội vàng lần theo dấu vết của chiếc xe đầu kéo chở 10 ô tô di chuyển đến một bang khác. Khi kiểm tra, họ phát hiện ba trong 10 chiếc xe chứa những bao tải tiền bị đánh cắp. Chủ sở hữu của những chiếc ô tô, Davi da Silva, cũng là một tên tội phạm chuyên nghiệp. Chính hắn ta đã mở lối cho vụ cướp qua đường hầm.

Davi da Silva từng bị nhốt trong nhà tù Carandiru, Sao Paulo, một trong những nhà tù có hệ thống an ninh gắt gao nhất Nam Mỹ. Năm 2001, hắn ta cùng 108 tù nhân khác thành công trốn thoát khỏi nhà tù thông qua một đường hầm.

Điều đó đã truyền cảm hứng để hắn ta cùng đồng bọn thực hiện phi vụ cướp Ngân hàng Trung ương. Tuy nhiên, hắn ta không phải là thủ lĩnh của băng đảng.

Vào thời điểm bỏ trốn, Davi da Silva đang thụ án 80 năm. Sau vụ trộm này, hắn ta bị phạt thêm 14 năm.

Những cái chết bí ẩn

Luiz Fernando, một trong những thành viên băng nhóm, bị bắt cóc đòi tiền chuộc và sát hại.

Đào sâu vào vụ án, cảnh sát cũng phát hiện thêm những tình tiết mới. Ngày 8/10, đúng hai tháng sau khi vụ án xảy ra, Luiz Fernando Ribeiro, 26 tuổi, bị bắt cóc bên ngoài một hộp đêm ở ngoại ô Sao Paulo. Vài giờ sau, ông Marcio, luật sư của anh ta nhận được cuộc gọi đòi tiền chuộc và muốn luật sư đứng ra làm trung gian.

Những kẻ bắt cóc hẹn gặp ông Marcio ở một trạm xăng dầu ở ngoại ô với số tiền chuộc lên tới một triệu reis (khoảng 350.000 USD). Trước khi giao tiền, Marcio được phép nói chuyện với Luiz Fernando qua bộ đàm. Sau khi nhận tiền, những kẻ bắt cóc rời đi và hứa hẹn con tin sẽ được giao đến. Nhưng Luiz Fernando không bao giờ xuất hiện.

Trong cơn tuyệt vọng, gia đình Fernando đã báo cảnh sát và tiết lộ con trai họ thuộc băng nhóm đã thực hiện vụ cướp Ngân hàng Trung ương. Hắn ta đã được chia nhiều triệu USD sau khi trót lọt. Khi điều tra sâu hơn, cảnh sát phát hiện Luiz Fernando còn là một kẻ giết người và buôn ma tuý “sừng sỏ”.

Luiz Fernando là thành viên của PCC, tổ chức mafia lâu đời ở Brazil. Hắn ta hỗ trợ tài chính cho toàn bộ hoạt động, đổi lại cũng thu về phần tiền lớn nhất nhưng số tiền không được tiết lộ. Tuy nhiên, cuộc đời của hắn ta đã chấm dứt.

13 ngày sau vụ bắt cóc, người ta tìm thấy thi thể của Luiz Fernando với nhiều vết đạn ở một nông trại cách Sao Paulo vào trăm mét. Lo lắng của luật sư Marcio đã thành sự thật.

Vụ bắt cóc và sát hại Luiz Fernando không phải chuyện hiếm gặp vào thời điểm đó. Chỉ riêng năm 2004, gần 50.000 người đã bị sát hại ở Brazil và con số vẫn tiếp tục tăng.

Không chỉ Luiz Fernando, hàng loạt vụ bắt cóc đòi tiền chuộc tương tự xảy ra. Tất cả nạn nhân đều là người tham gia vụ cướp, đều được chia phần và chịu kết cục bi thảm tương tự.

Đơn cử, từ ngày 22/10 đến 13/4/2006, cảnh sát đã phát hiện 6 vụ bắt cóc liên quan đến vụ cướp. Trong tất cả các vụ, người thân của nạn nhân đều nhanh chóng giao nộp tiền chuộc dẫu sau đó chỉ nhận về các thi thể.

Trong một vài vụ án có dấu hiệu các sĩ quan có liên quan đến việc bắt cóc và giết người. 3 người trong số họ đã bị bắt.

Ngày 1/8/2006, cảnh sát liên bang Brazil tìm thấy gần 180.000 reis được chôn trong một ngôi nhà ở Natal, Rio Grande do Norte nhưng chủ nhà thì mất tích.

Cuối cùng, từ lời khai của Davi da Silva, cảnh sát đã bắt thêm 34 đồng phạm. Đáng chú ý, một trong số này là Thị trưởng Bao Viagem, một thị trấn nằm ở phía Nam Fortaleza. Ông ta đã đầu tư một số tiền lớn và cùng băng đảng này xây dựng đường hầm bí mật.

Trong phiên toà, các nhà chức trách cuối cùng đã truy được ba thủ phạm chính dàn dựng mọi thứ: Antônio Jussivan Alves dos Santos, “chuyên gia đào hầm” Davi da Silva và Luiz Fernando Ribeiro. Antônio và Luiz là những người đóng góp tài chính chủ chốt, gồm tiền thuê nhà, mua thiết bị và thanh toán các hóa đơn.

Trong 34 kẻ phạm tội, 26 người bị tuyên án với 133 tội danh. Người lĩnh án cao nhất là Antônio với mức án lên tới 80 năm tù.