Hành vi chưa từng thấy: Cá voi tạo vòng bong bóng hướng về con người
Các nhà nghiên cứu từ Viện SETI (Search for Extraterrestrial Intelligence) vừa công bố phát hiện bất ngờ về hành vi giao tiếp của cá voi lưng gù trong tự nhiên.
Theo đó, những vòng bong bóng lớn hình “vòng khói” được tạo ra dưới nước không chỉ xuất hiện khi cá voi săn mồi hay thu hút bạn tình, mà còn xuất hiện khi chúng tiếp cận con người.
Lần đầu tiên, hành vi này được ghi nhận là có chủ đích, như một cách để gây chú ý hoặc chào hỏi con người.
Ông Fred Sharpe – đồng tác giả nghiên cứu từ Đại học California - Davis – cho biết: “Chúng tạo bong bóng hướng về phía chúng tôi như một nỗ lực chơi đùa, quan sát phản ứng của con người hoặc để giao tiếp theo cách nào đó.”
Bong bóng khói có thể là lời chào của loài có trí tuệ
Từ năm 2019 - 2023, nhóm nghiên cứu WhaleSETI đã phân tích 12 sự kiện thổi bong bóng của 11 cá voi lưng gù khác nhau. Những dữ liệu này được thu thập từ nhà nghiên cứu, nhà tự nhiên học, và cả người dân thông qua mạng xã hội, phỏng vấn và hội nghị khoa học.
Tổng cộng có 39 vòng bong bóng được ghi nhận từ các tàu du ngoạn, tàu nghiên cứu, thuyền cá nhân và cả máy bay.
Nghiên cứu được đăng trên Marine Mammal Science cho thấy, những vòng bong bóng xuất hiện trong ba bối cảnh chính: săn mồi, nghỉ ngơi và tò mò – trong đó tò mò là nguyên nhân phổ biến nhất.
9 sự kiện ghi nhận cá voi tạo bong bóng gần thuyền hoặc người bơi. Chúng tiếp cận mà không có dấu hiệu hung hăng, chỉ đập đuôi hoặc phun nước nhẹ – hành vi được cho là thân thiện, vui đùa.
Các vòng bong bóng có đường kính từ 1,8 đến 3 mét, nổi thẳng lên mặt nước như vòng khói. Đặc biệt, nhiều vòng được hướng trực tiếp về phía con người và đi kèm với hành vi như bơi vòng quanh thuyền hay “ngó” người bơi.
Gợi mở cho việc tìm kiếm trí tuệ ngoài hành tinh
Theo ông Laurance Doyle – nhà khoa học của Viện SETI và đồng tác giả nghiên cứu – hành vi này cho thấy trí tuệ phi nhân loại hoàn toàn có thể tự phát triển tính tò mò và mong muốn giao tiếp, giống như giả định về các nền văn minh ngoài Trái Đất.
Viện SETI cho rằng, việc cá voi thể hiện hành vi “chào hỏi” qua bong bóng có thể là mô hình hữu ích để nghiên cứu cách thức sinh vật ngoài hành tinh giao tiếp – nếu chúng tồn tại và có thiện chí với loài người.
Trước đó, năm 2023, nhóm WhaleSETI từng “trò chuyện” suốt 20 phút với một con cá voi tên Twain ở Alaska. Họ phát âm thanh của cá voi và Twain đáp lại bằng tín hiệu âm tương ứng, như đang “nói chuyện” qua lại.
Dựa trên những phát hiện này, nhóm nghiên cứu cho rằng các yếu tố như tính tò mò và tương tác thân thiện là nền tảng để hình thành trí tuệ giao tiếp.
Điều này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến phương trình Drake – công thức được lập năm 1961 để ước tính số nền văn minh ngoài Trái Đất có thể liên lạc với nhân loại. Nếu sự tò mò là yếu tố thiết yếu, việc tìm kiếm tín hiệu từ vũ trụ cũng cần điều chỉnh theo hướng này.
