Virus H5N1 tác động thế nào đến trẻ em?

Các sở thú trên khắp nước Mỹ đã di chuyển chim vào trong nhà để bảo vệ chúng. Song, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ cho biết, nguy cơ đối với con người do virus cúm gia cầm H5N1 hiện nay là thấp.

Biểu hiện tương tự nhiều bệnh hô hấp

Không ít phụ huynh bày tỏ lo lắng về việc trẻ có nguy cơ mắc cúm gia cầm H5N1. Tiến sĩ Nicholas Rister thuộc nhóm Bệnh truyền nhiễm Trẻ em Cook (Mỹ) cho biết, virus cúm lưu hành khắp thế giới thông qua nhiều loại vật chủ là người và động vật.

Nhìn chung, virus có xu hướng tồn tại trong cùng một nhóm động vật (ví dụ, cúm gia cầm lây nhiễm cho chim và cúm lợn lây nhiễm cho lợn). Song, vì virus cúm rất giỏi biến đổi thường xuyên, nên nó có thể nhảy từ loại động vật này sang loài khác theo thời gian.

Đặc biệt, virus cúm gia cầm và cúm lợn được biết là có khả năng lây nhiễm lẫn nhau và truyền sang vật chủ là con người. Khi những hiện tượng này xảy ra, virus thường hơi khác một chút so với lần cuối cùng vật chủ là con người nhiễm nó. Vì vậy, hệ thống miễn dịch của chúng ta có thể không được chuẩn bị tốt (tức là nhiễm trùng nặng, lây lan dễ dàng hơn).

“Bốn đại dịch cúm toàn cầu lớn trong thế kỷ 20 đều xảy ra do cúm gia cầm truyền sang người. Song, đó là bốn trận đại dịch trong 100 năm. Vì vậy, mặc dù chúng ta thấy rất nhiều virus cúm gia cầm, nhưng không phải tất cả chúng đều biến thành đại dịch.

Chúng ta cũng sản xuất vắc-xin cúm hằng năm nhằm cố gắng dự đoán loại virus nào có khả năng xuất hiện cao nhất và đưa ra biện pháp bảo vệ trước”, chuyên gia chia sẻ.

Theo Tiến sĩ Nicholas Rister, cúm gia cầm ở trẻ em biểu hiện giống như nhiều loại virus đường hô hấp – sốt, ho, nghẹt mũi, mệt mỏi, phát ban. Trong hầu hết các trường hợp, những triệu chứng này sẽ không trở nên nghiêm trọng đến mức cần được chăm sóc y tế.

Tuy nhiên, nếu cha mẹ phát hiện con mình khó thở hoặc trạng thái tinh thần thay đổi thì chắc chắn nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế. Khuyến nghị này giống với nhiều bệnh thông thường.

Ngoài ra, vắc-xin cúm hằng năm còn cung cấp một số biện pháp bảo vệ chống lại các bệnh nhiễm trùng này. Ngoài ra, còn có các phương pháp điều trị chống virus (chẳng hạn như Tamiflu) dành cho những bệnh nhân được phát hiện nhiễm cúm sớm. Từ đó, giúp giảm thời gian mắc bệnh mặc dù nhiều bệnh nhân không đi xét nghiệm.

Tiến sĩ Rister nhận định, việc các sở thú tại Mỹ loại bỏ chim khỏi khu vực dành cho du khách tham quan là một sự thận trọng quá mức. Bước ra khỏi thời đại lập kế hoạch cho đại dịch Covid-19, có rất nhiều mối lo ngại về bất kỳ dịch bệnh tiềm ẩn nào có thể lây lan.

Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp lây lan cúm gia cầm - lợn - người được ghi nhận xảy ra tại những địa điểm có sự tương tác thường xuyên và kéo dài với động vật. Đó thường là các trang trại lợn, người bán thịt ngoài trời/người đánh dấu thực phẩm ở các quốc gia đang phát triển, công nhân vườn thú.

Vắc-xin cúm còn cung cấp một số biện pháp bảo vệ chống lại các bệnh nhiễm trùng do virus cúm gia cầm gây ra.

Nguy cơ tăng

Khi dịch cúm gia cầm xuất hiện, một số phụ huynh cũng đặt câu hỏi có nên lo lắng về việc cho con ăn thịt gia cầm và trứng không. Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Rister, câu trả lời là: Không.

Virus lây lan qua tiếp xúc gần gũi với động vật khi chúng còn sống hoặc mới bị giết, không phải từ thực phẩm người dân mua ở cửa hàng. Tuy nhiên, hãy nhớ nấu và chuẩn bị tất cả các sản phẩm thịt/gia cầm một cách thích hợp vì các mối lo ngại khác như vi khuẩn Salmonella có thể luôn tồn tại.

Việc trẻ tiếp xúc với các loài chim, như cho vịt hoặc chim ăn cũng không đáng lo ngại. Bởi, Tiến sĩ Rister cho biết, tương tác với chim là con đường khiến con người mắc cúm gia cầm.

Tuy nhiên, điều kiện lây truyền thường đòi hỏi nhiều sự tương tác dai dẳng như đã đề cập. Sự tương tác thường xuyên với vịt, chim nhỏ thường khó có thể góp phần nhiều vào sự lây lan của cúm gia cầm.

Trước đây, các chủng virus cúm tương tự chưa gây ra nhiều bệnh nghiêm trọng. Chúng cũng chưa lan rộng trong các quần thể chim hoang dã. Vì các chủng mới gây ra nhiều thiệt hại hơn nên các nhà khoa học đã tìm kiếm điểm khác biệt.

Các nhà nghiên cứu tại Bệnh viện nghiên cứu trẻ em St. Jude (Mỹ) đã xác định được tổ tiên trực tiếp của những chủng virus hiện tại. Chúng lây lan từ châu Âu sang châu Mỹ sau khi có được một phiên bản khác của protein virus - neuraminidase. Loại protein mới này làm tăng khả năng lây truyền của virus giữa các loài chim. Sau đó, nó xuất hiện ở Bờ Đông Canada và tiếp đến là Mỹ.

Khi các nhà khoa học nghiên cứu sâu hơn về loại virus này, họ đã xác định được đâu là chủng virus khác với những loại trước đó và gây ra đợt bùng phát bệnh cúm gia cầm trong những năm gần đây. Họ phát hiện, sau khi đến Bắc Mỹ, loại virus này lại nhanh chóng thay đổi để trở nên độc hại hơn.

Nó trộn lẫn với virus cúm ở các loài chim hoang dã tại Bắc Mỹ, hoán đổi một số gen. Sự tái tổ hợp gen này có hai tác dụng. Thứ nhất, virus dường như thậm chí còn thích nghi hơn với quần thể chim, lây nhiễm sang nhiều loại chim khác nhau. Điều này bao gồm các vật chủ không điển hình, chẳng hạn như chim ó và đại bàng, thường không bị cúm. Thứ hai, virus có đặc tính gây bệnh nghiêm trọng.

Tiến sĩ Richard Webby tại Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện nghiên cứu trẻ em St. Jude cho biết: “Điều đáng ngạc nhiên là chỉ một vài sự kiện tái tổ hợp đã làm thay đổi khả năng gây bệnh của những loại virus này trong mô hình của chúng tôi. Những sự kiện đó đã tạo ra nhiều kiểu gen khác nhau từ sự pha trộn đó. Sau đó, những loại virus đó lây lan và hiện đã xâm nhập vào quần thể chim hoang dã ở Bắc Mỹ”.

Nhóm của Webby đang tiếp tục theo dõi dịch cúm gia cầm diễn ra trên toàn cầu. Qua đó, đánh giá nguy cơ liên tục gia tăng của virus đối với cả người và chim. Các chủng cúm H5N1 mới hơn cho thấy khả năng gây bệnh ở động vật có vú cao hơn những loại virus trước đó.

Song, các nhà khoa học nhận thấy, nó không có nguy cơ cao đối với con người. Điều này là do virus có vẻ thích nghi tốt để lây truyền giữa các loài chim hơn là những loài động vật có vú.