Trương Yên được Lã Trĩ đánh giá tuy còn nhỏ tuổi nhưng xuất thân hiển hách, có cha là Triệu vương còn mẫu thân là công chúa, lại có dung mạo xinh đẹp, tính tình nho nhã, hiểu biết lễ nghĩa, được dạy dỗ tử tế. (Ảnh minh họa)
Hiếu Huệ Trương Hoàng hậu tên thật là Trương Yên. Bà là hoàng hậu duy nhất của Hán Huệ Đế Lưu Doanh, vị hoàng đế thứ hai của nhà Hán trong lịch sử Trung Quốc.
Trương Yên vốn là con gái của Triệu vương Trương Ngao và Lỗ Nguyên Công chúa. Tức là xét về thân thế, nàng là cháu ngoại của Hán Cao Tổ và Lã Trĩ - phụ mẫu của Lưu Doanh. Như vậy, về quan hệ huyết thống, Trương Yên chính là cháu gọi Hán Huệ Đế là cậu ruột.
Năm 195 TCN, Hán Cao Tổ mất, truyền lại ngôi cho người con trai Lưu Doanh - Hán Huệ Đế sau này. Tuy nhiên, khi đó ông vua 16 tuổi này thực chất chỉ là bù nhìn vì tất cả quyền lực đều tập trung trong tay mẹ ông - Thái hậu Lã Trĩ.
Khi Trương Yên lên 9 tuổi, nàng được Lã Trĩ chỉ hôn cho Hán Huệ Đế. Nàng được Lã Trĩ đánh giá tuy còn nhỏ tuổi nhưng xuất thân hiển hách, có cha là Triệu vương còn mẫu thân là công chúa, lại có dung mạo xinh đẹp, tính tình nho nhã, hiểu biết lễ nghĩa, được dạy dỗ tử tế. Lã thái hậu còn uy hiếp sẽ giết cả hậu cung để giúp Trương Yên được một mình Hoàng đế sủng ái.
Song, việc cậu ruột phải lấy chính cháu gái của mình làm vợ đã vấp phải sự phản đối gay gắt đến từ cha mẹ nàng. Hơn nữa, chính Hán Huệ Đế cũng kịch liệt cự tuyệt cuộc hôn nhân hoang đường này. Ông cho đó là việc trái với luân thường đạo lý nên dù đã thành thân nhưng ông vẫn cương quyết không ở chung phòng với Trương Yên.
Năm 192 TCN, khi Trương Yên lên 10 tuổi, bà đã trở thành hoàng hậu của Lưu Doanh, bất chấp mọi sự phản đối. Từ đây cuộc đời êm đềm trướng rủ màn che của nàng chính thức chấm dứt và bước sang một trang mới đầy tủi nhục và nước mắt.
Bất mãn với cuộc hôn nhân hoang đường do mẹ ép buộc, lại thêm phần ghê sợ trước đòn đánh ghen tàn độc của Thái hậu Lã Trĩ với sủng phi của cha mình là Thích phu nhân, Lưu Doanh đâm ra chán nản, bỏ bê triều chính, ngày đêm chìm đắm trong tửu sắc.
Hai năm sau khi kết hôn, cô bé Trương Yên ngày nào bước sang tuổi 14 càng trở nên xinh đẹp, ra dáng một thiếu nữ thực sự. Tới lúc này, Lã Thái Hậu mới bắt đầu để ý tới cuộc hôn nhân này. Bà phái người giám sát cặp phu thê, ép họ phải ngủ chung với nhau để sớm có hoàng tử kế tục cho triều đại nhà Tây Hán, âm mưu sâu xa thâu tóm quyền lực trong tay mình.
Thế nhưng do vốn không chấp nhận cuộc hôn nhân hoang đường này và quá oán hận trước những việc làm của Thái hậu nên dù bị ép buộc, Lưu Doanh vẫn nhất quyết không ngủ cùng Trương Yên. Trương Hoàng hậu đành lặng lẽ, ôm nỗi tủi nhục nhìn chồng vui vẻ bên những người phụ nữ khác.
Một thời gian sau, phi tần của Hán Huệ Đế mang thai. Tuy nhiên, Lã Thái hậu đã lợi dụng cơ hội này để thực hiện ý đồ của mình, cho người truyền tin người có long thai là Trương Hoàng hậu rồi bí mật ra lệnh giết chết người phi tần kia để chôn giấu sự thật.
Năm 188 TCN, Hán Huệ Đế do sức khỏe suy yếu trầm trọng nên đã qua đời khi mới 22 tuổi. Trương Hoàng hậu nghiễm nhiên trở thành Thái hậu, dù tuổi còn rất trẻ. Dù vậy nhưng thực chất Trương Yên trở thành Thái hậu mà chẳng hề có chút quyền lực gì, cuộc sống đã cô đơn nay càng thêm cô quạnh. Nàng sống cô độc trong chốn hậu cung rồi qua đời ở tuổi 36.
Người ta kể rằng, các cung nữ khi tắm rửa, thay quần áo cho Trương Yên mới phát hiện ra nàng vẫn còn là một trinh nữ.
Thông tin này được người ta rỉ tai nhau và nhanh chóng lan truyền ra ngoài khiến thiên hạ ai ai cũng vô cùng thương xót. Thậm chí nhiều nơi, người dân đã lập miếu thờ, gọi là thần hoa miếu để thờ phụng nàng Trương Yên.
