Thấu hiểu được điều đó, các nhạc sĩ đã chuyển tải qua lời ca, giai điệu một cách mềm mại, uyển chuyển, dễ nghe và để người làm báo khi hát lên thấy vững tin vào nghiệp mình theo đuổi.
Tự hào nghề báo
Nhiều người làm báo chắc cũng không còn xa lạ với lời ca: “Tôi tự hào với nghề của tôi/Ôi! Nghề báo đầy nhọc nhằn vất vả/Ngày dài đêm thâu trải lòng trên con chữ/ Luôn cảm thấy mình mắc nợ với thời gian…” (Tự hào nghề báo của tôi - nhạc Đình Thậm, thơ Thuận Hữu).
Theo nhạc sĩ, NSƯT Đình Thậm thì tình bạn thân thiết giữa ông với nguyên Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Thuận Hữu đã là “chất xúc tác” để giai điệu của “Tự hào nghề báo của tôi” vang lên “chiếm lĩnh” tình cảm của người nghe trong suốt gần 20 năm qua.
Bài hát chính là nỗi lòng của một người làm báo lâu năm tâm sự về nghề với biết bao niềm tự hào dù đó có là công việc nhọc nhằn, vất vả, hiểm nguy. Ông mong mỏi và trăn trở rằng: “Tôi ngưỡng mộ anh bạn Thuận Hữu của tôi và tôi yêu tất cả các nhà báo chân chính, xả thân và căm ghét những “bồi bút” ăn theo, lợi dụng làm điều xằng bậy. Tôi mong rằng, nghề báo tiếp tục lao vào những khó khăn trong xã hội đang phát triển đi lên, tìm ra những “con sâu”, kịp thời động viên những cái tốt để góp phần xây dựng đất nước giàu đẹp, văn minh”.
Không theo nghề báo nhưng với khả năng quan sát tinh tế qua những người bạn thân thiết là nhà báo, Trung tá, nhạc sĩ An Hiếu (Phó Trưởng khoa Quản lý Văn hóa, Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội) đã sáng tác ca khúc “Nghề báo tôi yêu”. Bài hát đã sử dụng chất liệu bán cổ điển, âm vực không quá rộng. Cách chuyển tải thể hiện sự sang trọng trong âm nhạc, nhưng cũng rất dễ nghe, dễ tiếp cận với khán giả.
Bài hát được anh viết nhân một chương trình kỷ niệm của Báo Tuổi trẻ Thủ đô nên giai điệu khá trẻ trung, phù hợp với giới trẻ. Bài hát như lời tâm sự của người làm nghề về công việc của mình và mong muốn nghề báo sẽ đạt tới giá trị nhân văn, tốt đẹp trong xã hội: “Tôi yêu nghề báo rất nhiều/Nhọc nhằn thế nhưng đầy niềm vui/Lòng thấy như mình mắc nợ/Cùng thời gian bên trang báo thơm…”.
Khác với “Tự hào nghề báo của tôi”, “Nghề báo tôi yêu”, ca khúc “Tâm sự người làm báo” do chính người làm báo sáng tác, đó là ca khúc của Tiến sĩ, nhạc sĩ, nhà báo Phạm Việt Long. Ông từng giữ chức vụ Chánh Văn phòng Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), từng là nhà báo chiến trường của Thông Tấn xã Việt Nam và hiện nay dù đã ở tuổi “xưa nay hiếm” nhưng vì quá yêu, quá say nghề báo ông vẫn giữ cương vị Tổng Biên tập Tạp chí Văn hóa và Phát triển.
Nhạc sĩ “tay ngang” Phạm Việt Long có cách vào đề khá ấn tượng: “Giữa biển đời mênh mông cuộn sóng/Tôi vững tin vào nghề tôi sống/ Nghề tôi yêu gắn bó suốt đời/Giản dị thôi đó là nghề báo/Người làm báo đi khắp nhân gian tìm sự thật/Người làm báo thu hết bão giông vào thân mình...”. Ông chiêm nghiệm hai điều về nghề báo, đó là tìm sự thật và dám đương đầu với mọi thử thách để nói lên sự thật.
Nhạc sĩ, NSƯT Đình Thậm - tác giả ca khúc “Tự hào nghề báo của tôi” (phổ thơ Thuận Hữu).
Như hoa không tên
Nhà báo được xã hội ưu ái đặt cho những cái tên khá ấn tượng mà chỉ nghe qua đã thấy trọng trách được đè nặng trên đôi vai nhưng nhạc sĩ Xuân Nghĩa (người từng có thời gian làm việc tại Báo Sài Gòn Giải phóng, Báo Người tiêu dùng) lại ví “Như hoa không tên”. Đây là ca khúc anh viết năm 2010 nhân chuyến đi sáng tác thực tế của đoàn nhạc sĩ từ TPHCM ra Bắc.
Trong suốt cuộc hành trình đó, phóng viên My Lăng của Báo Tuổi trẻ cũng đi theo và âm thầm đưa tin về các hoạt động của đoàn. Anh đã xâu chuỗi tất cả những việc mà My Lăng trải qua, từ việc viết bài khen đến bài chê, được tiếp đón đến bị hắt hủi, thậm chí phải hóa thân vào những việc mà người tử tế không muốn làm, đến những cám dỗ đầy nguy hiểm phía sau.
Trong bài hát có hình ảnh quyển nhật ký, đây là đặc điểm của người phóng viên. Nếu như quyển nhật ký thường để tâm sự đời mình, thì quyển nhật ký của người phóng viên chỉ toàn chứa chuyện đời người: “…Như hoa không tên điểm tô bờ suối vắng/Không lung lay dù gió táp và mưa gào/Không kiêu sa khi bên cúc lan hồng/Hòa mình vào mà không nhuốm thay màu…”.
Bên cạnh những ca khúc về nghề báo nói chung, còn có những ca khúc ca ngợi cơ quan báo chí mà các nhà báo đang công tác, tiêu biểu có thể kể đến là “Dòng sông trên cao” của nhạc sĩ Trần Nhật Dương (thơ Tạ Toàn). Hai tác giả là những nhà báo có thời gian dài gắn bó với Đài Tiếng nói Việt Nam đã làm nên giai điệu mang sự tri ân sâu sắc: “Có một dòng sông, dòng sông trên cao/Thanh bình như dòng sông quê mình/Dịu dàng ru vành môi ngọt ngào/Ru vần thơ theo gió, hòa nhịp cùng tiếng hát năm châu/Có một dòng sông, dòng sông trên cao/Ấm lòng người dân nước Việt/Nhịp cầu nối muôn triệu trái tim/Kiêu hãnh tự hào Tiếng nói Việt Nam...”.
Những lời hát cất lên từ sự đồng cảm, từ một tình yêu chung của những con người đã gắn bó, cống hiến cho sự phát triển của Đài Tiếng nói Việt Nam trên nền nhạc vừa nhẹ nhàng, da diết lúc mở đầu, vừa mạnh mẽ như những đợt sóng dâng trào dần lên, vừa trữ tình sâu lắng, chất chứa tình yêu ở những khúc lắng trầm.
Nếu như những người làm báo phát thanh tự hào hát vang lên ca khúc “Radio kết nối tin yêu” của nhạc sĩ, nhà báo Quỳnh Hợp (nguyên biên tập viên, MC Đài Tiếng nói Nhân dân TPHCM) thì những người làm báo truyền hình cũng đầy hứng khởi khi hát ca khúc “Lên sóng” của nhạc sĩ Đỗ Bảo.
Lấy cảm hứng từ công việc thường ngày, nhạc sĩ Quỳnh Hợp đã khởi xướng bất chợt những nốt hòa âm ca ngợi công việc của những người làm chương trình radio kết nối để người nghe cảm nhận được phần nào “chuyện bếp núc” cũng như định hướng kết nối người nghe của ê-kíp biên tập viên, MC. Tương tự như vậy, nhạc sĩ Đỗ Bảo cũng đã tâm sự về “chuyện bếp núc” của những người làm truyền hình với nhiều công đoạn khi lên hình và luôn đòi hỏi sự chính xác, tỉ mỉ ở mức cao nhất.
Nói về nghề báo, nhạc sĩ Đức Giao đã sáng tác bài hát “Bài ca cây đuốc lửa” phổ từ thơ Giám đốc Bảo tàng Báo chí Việt Nam Trần Kim Hoa: “Có những con đường ra đi từ trái tim/ Có những con người vì Tổ quốc hiến dâng/ Là nhà báo, là người chiến sĩ, người chiến sĩ tình nguyện chiến đấu vì nhân dân/ Mỗi dòng viết một ước mơ/ Mỗi dòng viết một mũi tên/ Nơi xa xôi hiểm nguy anh có mặt/ Vì con người, anh dâng cả đời anh…”. Đúng vậy, nhà báo như những cây đuốc lửa rực sáng niềm tin, ý chí và tinh thần không ngại khó, không ngại khổ dấn thân vì những tác phẩm báo chí đúng, trúng, hay phục vụ tốt nhất nhu cầu của công chúng.
Nhà báo Minh Châu tham gia Liên hoan Tiếng hát toàn quốc người làm báo Việt Nam mở rộng lần thứ VI - năm 2018.
Viết tiếp bài ca về người làm báo
Là người từng giành 2 giải Ba tại Liên hoan Tiếng hát toàn quốc người làm báo Việt Nam mở rộng vào các năm 2016, 2018, nhà báo Minh Châu (công tác tại Bảo tàng Báo chí Việt Nam) luôn cảm thấy vinh dự, tự hào khi xuất thân trong môi trường nghệ thuật chuyên nghiệp và đang được làm việc tại cơ quan báo chí. Bản thân chị rất thích những ca khúc viết về nghề báo. Chị và các đồng nghiệp thường có thói quen nghe những ca khúc ấy sau mỗi giờ làm việc, càng nghe càng thấy thấm thía mỗi ca từ, giai điệu. Vui có, buồn có, hào hùng có, thiết tha có. “Có những ca khúc của các nhạc sĩ chuyên nghiệp mà tôi biết, cũng có những ca khúc của các nhạc sĩ nghiệp dư mà tôi chưa từng gặp, tôi đều trân trọng và khâm phục họ.
Khâm phục là bởi họ luôn diễn tả một cách chân thực hình ảnh người làm báo xưa và nay qua mọi cách tiếp cận, nhất là những ca khúc được phổ ý thơ, phổ lời văn của các nhà báo xuất thân từ nhà văn, nhà thơ. Qua những ca khúc đó, người nghe cũng sẽ thấy được mọi góc nhìn của cuộc sống vì báo chí là hơi thở của thời đại. Rất nhiều lần chính tôi đã chắp bút và ghi lại những cảm xúc sau mỗi chuyến công tác nhưng bài hát vẫn chưa hình thành. Hy vọng trong thời gian tới, tôi sẽ sớm hoàn thành những ca từ, giai điệu ấy để góp thêm màu sắc trong những ca khúc về nghề báo”, nhà báo Minh Châu bộc bạch.
Thực tế cho thấy, báo chí và âm nhạc luôn song hành cùng nhau trong sự phát triển của đất nước, vì mục đích chung là phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Trong sự song hành ấy lại có sự đắp bồi, tôn vinh lẫn nhau, nếu báo chí ca ngợi âm nhạc bằng từ ngữ thì âm nhạc ca ngợi báo chí bằng nốt nhạc, lời ca.
Quả thật những bài ca về người làm báo luôn có cái gì đó thôi thúc, giục giã chúng ta hãy tiếp bước trên con đường đã chọn, hãy tiếp tục vững tin vào những điều tử tế mà nghề báo mang đến cho xã hội. Tin rằng trong thời gian tới, các nhạc sĩ tiếp tục quan tâm sáng tác nhiều ca khúc về người làm báo để góp thêm “hương sắc” cho “kho tàng” âm nhạc nước nhà.
