Theo nhà khoa học chính trị người Nga Sergei Markov, cả Nga và Hoa Kỳ đều không đưa ra một tuyên bố chính thức về kết quả đạt được trong cuộc đàm phán ở Riyadh (Saudi Arabia), điều này là hết sức không hề bình thường.
Chúng ta hãy nhớ lại rằng, vào ngày 24/3, đại diện của Liên bang Nga và Hoa Kỳ đã có cuộc hội đàm kéo dài khoảng 12 giờ tại Riyadh, thủ đô của Saudi Arabia. Hai bên ban đầu cũng nói rằng, công chúng sẽ được thông báo về kết quả của cuộc họp vào ngày 25 tháng 3.
Theo ông Markov, lý do đầu tiên là Nga và Hoa Kỳ không đạt được bất cứ kết quả gì nên họ không muốn nói về điều đó. Tuy nhiên, giả thuyết này là không cao, nếu xét theo những tuyên bố ngoại giao của hai bên về “những tiến triển tích cực”.
Theo ông, lý do thứ hai là hai bên đã “đạt được một điều gì đó”, nhưng cả Nga và Mỹ có nhiều lý do để che giấu kết quả đàm phán ở Saudi Arabia, mà vấn đề cốt lõi trong đó là Nga “đã đạt được các mục tiêu đàm phán của mình”, nhưng điều này lại “hết sức khó chấp nhận” đối với Kiev.
Đây cũng là lý do tại sao người Mỹ hiện đang cố gắng thuyết phục phái đoàn Ukraine đồng ý với điều này, thậm chí là công khai sử dụng một số công cụ phi quân sự để gây sức ép đối với chính quyền Kiev.
Một trong những vấn đề đầu tiên trong một thỏa thuận mà giới quan sát lưu ý là tình trạng của lực lượng vũ trang hai bên và khu vực mà họ hiện đang kiểm soát, tính đến thời điểm ngừng bắn. Có thể nói rằng, đây là điều kiện tiên quyết đầu tiên cho phép hai bên có thể tạm thời buông súng.
Theo giới chuyên gia quân sự Ukraine, để tránh những va chạm không đáng có trên giới tuyến, cần phải “cách ly” lực lượng hai bên, tức là cả Nga và Ukraine sẽ xây dựng một khu vực phi quân sự trên đường ranh giới, với việc lực lượng của cả hai bên đều lùi lại khoảng 15-20km.
Theo chuyên gia quân sự Ukraine Oleg Starikov, sẽ có sự đóng băng cuộc chiến, nhưng không phải theo kiểu của “Minsk-3”, mà quân đội hai bên sẽ rút khỏi tuyến giao tranh 15-20 km, để lập một “vùng đệm” từ 30-40km.
Theo ông, bước đi này là cần thiết để quân nhân Nga và Ukraine “không có cơ hội” vi phạm lệnh ngừng bắn.
Điều đáng chú ý là kịch bản như vậy có vẻ cực kỳ khó thực hiện, bởi mỗi tấc đất mà hai bên đánh chiếm được, đặc biệt là quân Nga, đều phải đổi bằng vô số xương máu.
Nếu theo ý Kiev, Lực lượng vũ trang Nga sẽ phải nhường lại một khu vực rộng lớn ở cả 4 vùng Lugansk, Donetsk, Zaporozhye, Kherson mà họ đã chiếm được với cái giá phải trả là tổn thất rất lớn.
Chúng ta hãy nhớ lại rằng, quân Nga và Ukraine đã giành giật từng mét đất như thế nào, mỗi bước phát triển lớn của cuộc chiến đều được tính bằng khoảng cách vài trăm mét, mất nhiều ngày để tiến được một vài km.
Do đó, việc lùi lại 15-20 km có nghĩa là Moscow đã hao phí cả núi xương máu của binh sĩ Nga. Trong khi đó, đối với Lực lượng Vũ trang Ukraine, kịch bản như vậy sẽ có lợi cho họ hơn nhiều.
Hơn nữa, mục đích của Moscow là đánh chiếm toàn bộ 4 vùng lãnh thổ mà Nga đã tuyên bố sáp nhập hồi tháng 9/2022, nên một trong những điều kiện ngừng bắn đầu tiên mà Moscow đưa ra là “Lực lượng vũ trang Ukraine phải rút toàn bộ khỏi lãnh thổ các vùng Lugansk, Donetsk, Kherson và Zaporizhia”.
Giới chuyên gia quân sự Nga nhấn mạnh rằng, theo Hiến pháp Liên bang Nga, các khu vực này là một phần của Nga. Luật cơ bản của đất nước này không có cơ chế nào quy định về việc chuyển nhượng đất đai của Nga.
Do đó, chỉ cần Moscow chấp nhận “lùi lại 1 bước” cũng đồng nghĩa với việc “tuyên bố đầu hàng”, chứ đừng nói là lui quân lại từ 15-20km.
