Bài viết sau đây của Natalya Narykina, một người Nga có con đang học tiểu học ở thủ đô Sofia. Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.
Có thể học trước tuổi
Ở Bulgaria, học sinh vào học lớp 1 năm lên 7 tuổi, nhưng nếu muốn có thể học sớm hơn 1 năm. Giáo viên có quyền quyết định nhận hay không nhận, nếu cho rằng đứa trẻ đủ năng lực hay chưa để vào học. Cũng có thể vào học muộn hơn 1 năm, ví dụ, vì lý do sức khỏe.
Trường tiểu học kéo dài từ 7 đến 11 tuổi, trường trung học cơ sở - từ 10-11 đến 13-14 tuổi, trung học phổ thông –từ 14-15 đến 18 tuổi. Cũng có thể từ 15 đến 20 tuổi, bắt đầu giai đoạn giáo dục chuyên nghiệp hoặc trường phổ thông chuyên môn hóa.
Tất cả các trường phổ thông đều có chuyên môn hóa riêng của mình. Ví dụ, có trường chuyên môn hóa về báo chí và du lịch...
Không cho điểm ở tiểu học
Để vào học lớp 1 học sinh không phải thi, trừ các trường thuộc sứ quán hay các trường phổ thông liên quan tới các đại học nước ngoài. Thậm chí khi nhập học, người ta không hỏi giấy chứng nhận học mẫu giáo hay lớp dự bị ở trường phổ thông. Chỉ cần nói rằng đứa trẻ đọc được truyện cổ tích Bulgaria là được chuyển tới lớp “A”, vốn được coi là lớp tốt nhất.
Ở tiểu học, giáo viên không chấm điểm học sinh, ở trung học cơ sở, bắt đầu thang điểm 6. Khi chuyển cấp, ví dụ, từ tiểu học sang trung học, học sinh phải thi, thường là dưới hình thức trắc nghiệm.
Sau khi học xong mỗi lớp tiểu học, học sinh được phát giấy chứng nhận tốt nghiệp, còn sau mỗi cấp học mới – học sinh phải thi. Một trong những môn học quan trọng nhất mà học sinh phải thi là tiếng Bulgaria và văn học. Điểm thi có thể dưới dạng phân số: ví dụ, 4,25 theo thang điểm 6.
Học không quá 17 giờ (kể cả học thêm)
Buổi học bắt đầu từ 8.30 và kéo dài đến trưa. Sau đó phần lớn học sinh đi học thêm. Gần đây, các trường bắt đầu dạy thêm miễn phí. Nói chính xác hơn, bắt buộc phải làm theo luật. Nhưng để tổ chức các lớp này nhà trường phải tập hợp được đủ số đơn của các phụ huynh có nhu cầu cho con học thêm.
Trong các giờ học thêm, học sinh làm bài tập về nhà, chơi trò chơi, đi dạo trong sân trường (nếu thời tiết tốt), tham gia các tổ, nhóm theo sở thích.
Buổi học thêm kết thúc lúc 17.00, sau đó phần lớn học sinh được bố mẹ đón về nhà, số còn lại ngồi lại ở phòng nghỉ với thầy giáo phụ trách và xem điện thoại di động. Hầu như tất cả học sinh đều có điện thoại.
Các môn học ở trường phổ thông được chia thành bắt buộc (do bộ trưởng giáo dục phê duyệt), lựa chọn (do các phụ huynh của lớp chọn và sau đó lập thời khóa biểu giống nhau cho tất cả học sinh) và ngoại khóa (các tổ, nhóm).
Thông thường học sinh chọn tiếng Bulgaria, toán và tiếng Anh. Điều thú vị là học sinh phải ký vào danh sách này, nghĩa là phụ huynh không thể không góp ý với các em về vấn đề quan trọng này.
Các tổ, nhóm theo sở thích cơ bản là miễn phí. Học sinh có thể chọn các nhóm khiêu vũ dân tộc, tiếng Anh, bóng đá, trượt tuyết (theo mùa), bơi, kiến trúc. Tại các nhóm này, học sinh được bồi dưỡng để thi olympic môn toán thường được tổ chức ở Bulgaria.
Ủy ban phụ huynh
Công dân Bulgaria cũng như công dân các nước khác đang sinh sống tạm thời hoặc thường xuyên tại Bulgaria đều được học tập miễn phí. Phần lớn sách giáo khoa và vở học được cấp miễn phí, trừ một số (ví dụ, môn tiếng Anh) học sinh phải mua.
Ngoài ra, học sinh có thể mua sách giáo khoa cũ tại các hiệu sách do những người đã học xong bán lấy tiền. Đây là một hình thức tiết kiệm rất tốt.
Vào đầu năm học, phụ huynh phải đóng tiền để sửa chữa sàn nhà, cửa sổ lớp học và mua đồ gỗ mới. Những gia đình khó khăn được miễn đóng góp.
Tuy nhiên, năm ngoái, người ta sửa chữa nhà vệ sinh bằng tiền bán các sản phẩm của học sinh trong giờ lao động tại các hội chợ nhà trường nhân dịp lễ Giáng sinh và Phục sinh. Các giờ học lao động được gọi là “công nghệ và kinh doanh”, điều này thêm một lần nữa cho thấy rằng từ các sản phẩm này cuối cùng học sinh có thể học nghề.
Tại các trường phổ thông ở Bulgaria, tồn tại cái gọi là “ủy ban phụ huynh”, với sự tham gia của những phụ huynh có nguyện vọng. Họ không chỉ thu tiền sửa chữa trường, lớp, mà còn có thể tạo ảnh hưởng tới đời sống nhà trường.
Các thành viên ủy ban phụ huynh chủ yếu giao tiếp với nhau qua facebook, ở đấy họ giải quyết các vấn đề như: tổ chức đón Năm mới hay mua quà như thế nào, v.v...
Bảo vệ nghiêm ngặt
Theo nội quy an ninh, ở Bulgaria phụ huynh không được phép vào trong trường. Nếu cần đến trường, bạn phải báo với nhân viên bảo vệ để anh ta đích thân gọi điện cho giáo viên.
Phụ huynh chỉ có thể tự do vào trường trong những ngày lễ và họp phụ huynh. Tại cuộc họp phụ huynh, giáo viên thông báo về kết quả học tập và hạnh kiểm của học sinh.
Đôi khi, ở đây người ta còn tiến hành điều tra nặc danh về thái độ của phụ huynh đối với việc học hòa nhập ở trường phổ thông, nguyện vọng tham gia vào ủy ban phụ huynh, v.v...
Hội chợ và lễ hội
Học sinh học theo học kỳ, giữa các học kỳ là các kỳ nghỉ. Học sinh nghỉ một tuần vào mùa thu. Kỳ nghỉ đông vào dịp lễ Giáng sinh, thông thường, là dài nhất.
Học sinh còn nghỉ một số ngày vào tháng hai và vào mùa xuân nhân dịp lễ Phục sinh. Học sinh lớp 1 nghỉ hè từ 31/5 đến 15/9. Các lớp khác nghỉ lâu hơn.
Người Bulgaria rất coi trọng các lễ hội truyền thống. Học sinh chuẩn bị đón các lễ hội rất công phu, tại đây các em tập đọc thơ và biểu diễn văn nghệ.
Một số buổi biểu diễn được tổ chức tại phòng giáo viên chỉ dành cho bố mẹ, một số được tổ chức tại phòng khánh tiết cho toàn trường hoặc trên đường phố trước cổng trường. Vào những ngày này, không những diễn ra các buổi biểu diễn của học sinh, mà cả các hội chợ và những bữa tiệc do học sinh mang đồ ăn từ nhà đến.
Học hòa nhập
Ở Bulgaria có nhiều dân tộc khác nhau sinh sống. Trong bộ luật có những điều khoản, theo đó không được ghép học sinh các dân tộc khác vào những lớp riêng. Cần phải phân chia các em đồng đều theo các lớp. Bộ luật cũng có những điều khoản cho phép học sinh các dân tộc khác học tiếng mẹ đẻ ở trường phổ thông.
Hiện nay, ở Bulgaria đang diễn ra các cuộc tranh luận về việc có cho phép học sinh khuyết tật vào học các trường bình thường hay không.
Vì hiện tại phần lớn các em học riêng. Tuy nhiên, dưới những hình thức nào đó, ở các trường phổ thông Bulgaria, học sinh đã được học hòa nhập.
