Trung Quốc hỗ trợ học sinh khuyết tật tiếp cận giáo dục Đại học

Trong bối cảnh này, chính phủ đã đưa ra những chính sách nhằm hỗ trợ người học khuyết tật.

Tỉnh dậy sau cơn mơ

Yang Junjie đã rất vui mừng khi cuối cùng cũng có cơ hội vào đại học. Là một sinh viên khiếm thị, đối với anh, chỉ riêng việc học hết trung học phổ thông đã là một chặng đường dài và đầy khó khăn. Tuy nhiên, giấc mơ của nam sinh này đã kết thúc chỉ sau 49 ngày, khi trường đại học “thuyết phục” anh bỏ học vì lý do sức khỏe và an toàn.

Hoàn cảnh của chàng trai 19 tuổi này phản ánh thực tế đáng lo ngại đối với nhiều sinh viên khiếm thị ở Trung Quốc. Đó là điểm thi không cao và bị từ chối. Tuy nhiên, Yang đại diện cho một nhóm sinh viên khuyết tật khao khát được công nhận và lắng nghe.

Tại Trung Quốc, luật pháp và các quy định từ lâu đã được ban hành để ngăn chặn sự phân biệt đối xử với người khuyết tật và đảm bảo quyền tiếp cận giáo dục bình đẳng. Tuy nhiên, nhiều sinh viên khuyết tật vẫn ở thế bất lợi. Họ chỉ có thể kiên trì học tập và tiếp tục kêu gọi “những điều chỉnh hợp lý” - các biện pháp và thay đổi để tạo ra những lớp học và nơi làm việc bình đẳng, hòa nhập.

Yang được chẩn đoán mắc bệnh viêm mạch máu võng mạc khi đang học năm thứ hai trung học tại Trương Gia Khẩu. Yang luôn cần một chiếc kính lúp điện tử để đọc. Bất chấp những thách thức này, Yang vẫn kiên trì học tập và mùa Hè năm 2024, anh đã tham gia “gaokao” - kỳ thi tuyển sinh đại học của Trung Quốc, đạt 295 điểm trên tổng số 750 điểm.

Để theo đuổi sở thích phát thanh của mình, anh đăng ký vào một chương trình tại Đại học Truyền thông và Phương tiện Tứ Xuyên ở Thành Đô. Đây là một trong số ít lựa chọn dành cho Yang và anh đã gọi điện hai lần trong quá trình nộp đơn để đảm bảo rằng, nhà trường chấp nhận những sinh viên khiếm thị.

Cả hai lần gọi điện, nhà trường đều đảm bảo rằng, không có vấn đề gì đối với sinh viên khiếm thị. Tuy nhiên, chưa đầy hai tháng sau khi học, Yang bắt đầu gặp áp lực từ ban quản lý trường đại học, yêu cầu anh phải thôi học. Mọi chuyện bắt đầu vào ngày 14/10/2024, khi Yang bị động kinh trên tàu điện ngầm của thành phố.

Sau khi biết về vụ việc, cố vấn học tập tại Thành Đô đã liên lạc với mẹ Yang - bà Wang Yanqin. Người cố vấn nói, sức khỏe của Yang khiến anh không đủ sức học và nên trở về nhà để hồi phục. Tối hôm đó, cố vấn cũng đã tiếp cận Yang để đề nghị anh bỏ học và thi lại “gaokao” sau một năm nghỉ ngơi.

Quá trình rút lui đã hoàn tất sau hai ngày. Trong đơn chính thức, Yang viết rằng, quyết định này là vì “lý do cá nhân và kế hoạch tương lai”. Anh đã được hoàn lại gần như toàn bộ học phí là 15.000 nhân dân tệ (2.060 USD). Nam sinh đã đặt vé máy bay về nhà vào đêm hôm đó.

“Mọi chuyện diễn ra quá đột ngột. 40 ngày học - cảm giác như một giấc mơ kết thúc đột ngột”, Yang chia sẻ. Trong thâm tâm, anh vẫn chưa muốn rời đi, bởi khiếm khuyết về thị lực đã không cản trở mình trong việc học tập hoặc cuộc sống hằng ngày. Khi có thời gian, Yang sẽ tham gia các lớp học tại những trường cao đẳng khác.

Yang cho biết, mặc dù có bầu không khí hòa nhập, nhưng Trường Đại học Truyền thông và Phương tiện Tứ Xuyên không có biện pháp nào để phục vụ người khuyết tật. Trong 40 ngày ở đó, anh đã hỏi cố vấn của mình về các bài kiểm tra in chữ lớn và kính lúp điện tử dành cho sinh viên khiếm thị. Tuy nhiên, anh nhận được câu trả lời rằng, những “điều chỉnh” này không khả dụng.

Bài “kiểm tra” lòng kiên trì

Yang bắt đầu hứng thú với phát thanh từ hồi trung học, khi anh được yêu cầu đọc một đoạn văn xuôi tại một sự kiện. Anh rất lo lắng và đã tập luyện trong một tuần, nhưng điều đó hoàn toàn xứng đáng khi Yang nhận được tràng pháo tay nồng nhiệt từ khán giả. Điều đó khiến anh yêu thích việc được đứng nói trước công chúng. Khi thị lực bắt đầu suy giảm, anh nhớ lại cảm giác bối rối và bất an.

Bố mẹ Yang thậm chí còn đặt câu hỏi về việc liệu anh có nên tiếp tục đi học hay không. Bởi, họ cảm thấy Yang khó có thể tìm được việc làm. “Tuy nhiên, nếu bỏ học, tôi có thể làm gì? Tôi cảm thấy mình cũng có thể đi xa nhất có thể trong lĩnh vực giáo dục”, Yang nhận định.

Cuối cùng, cha mẹ Yang đã ủng hộ quyết định của con trai. Yang chuyển đến một trường giáo dục đặc biệt ở Trương Gia Khẩu, nơi có các bạn cùng trang lứa với các khuyết tật về thị giác, thính giác và trí tuệ. Sau khi tốt nghiệp, Yang là người duy nhất tiếp tục tham gia kỳ thi “gaokao”.

Mẹ anh đã nhiều lần nói rằng, kỳ thi này quá khắc nghiệt đối với Yang, nhưng bà cho biết: “Ngay cả khi con trai tôi chỉ đạt được hai điểm, thì vẫn nên thử sức. Tham gia kỳ thi tuyển sinh đại học quốc gia là quyền của Yang”, bà Wang nói.

Bản sửa đổi năm 2008 Luật Bảo vệ Người khuyết tật của Trung Quốc quy định, giám khảo phải cung cấp cho những người tham gia khiếm thị các bài kiểm tra chữ nổi hoặc điện tử, hoặc có nhân viên chuyên trách để hỗ trợ.

Năm 2017, bản sửa đổi Quy định về Giáo dục dành cho Người khuyết tật đã nhấn mạnh nhu cầu ngăn chặn sự phân biệt đối xử trong giáo dục dựa trên khuyết tật. Trong khi đó, chính phủ cũng yêu cầu “điều chỉnh hợp lý” cho những người dự thi có nhu cầu đặc biệt, bao gồm việc sử dụng các thiết bị hỗ trợ và kéo dài thời gian làm bài kiểm tra.

Tuy nhiên, những học sinh khiếm thị vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc được đảm bảo “điều chỉnh hợp lý”. Năm 2022, các nhà nghiên cứu ở Bắc Kinh và Chiết Giang đã khảo sát 18 học sinh khuyết tật từng tham gia kỳ thi “gaokao” từ năm 2015 - 2021. Các nhà nghiên cứu xác định được hai rào cản chính: Khoảng cách thông tin và thủ tục nộp đơn quá phức tạp, thường mất từ ba đến sáu tháng.

Năm 2024, khi Yang tham gia kỳ thi “gaokao”, anh đã gặp phải một loạt thử thách bất ngờ. Anh đã nhận được một chiếc kính lúp điện tử từ Liên đoàn Người khuyết tật, nhưng hóa ra đó là thiết bị nhập khẩu và phích cắm của nó không khớp với ổ cắm. Các giám thị đã phải dùng tay bẻ cong các đầu nối của phích cắm để nó hoạt động.

Sau đó, trong quá trình làm bài kiểm tra, kính lúp quá nóng, gây ra sự cố kết nối. Tuy nhiên, điểm số cuối cùng là 295 của Yang đủ để đảm bảo cho anh một suất vào trường đại học. Ngoài những thách thức khi tham gia kỳ thi, thì song song với đó, chỉ một số ít trường đại học Trung Quốc chấp nhận sinh viên khiếm thị.

Những trường này tiến hành các kỳ thi độc lập và cung cấp những chương trình hạn chế như châm cứu, liệu pháp phục hồi chức năng, tâm lý học và âm nhạc. Theo một nghiên cứu năm 2015 do các chuyên gia từ Đại học Phúc Đán và Cao đẳng nghề Minyuan (Thượng Hải) thực hiện, mặc dù được dán nhãn là “giáo dục đại học”, nhưng những chương trình như vậy thường có “quy mô nhỏ, chuyên ngành hạn chế và trình độ học vấn thấp”.

Tuy nhiên, bất chấp những khó khăn, một số sinh viên khiếm thị đã chứng minh được mình là trường hợp ngoại lệ. Zhu Lingjun, người khiếm thị đầu tiên được ghi danh là nghiên cứu sinh sau đại học tại Đại học Phúc Đán, đã nhận bằng thạc sĩ về phát triển xã hội và chính sách công vào mùa Hè 2024.

Zhu bị khiếm thị bẩm sinh, nhưng đã trải qua một cuộc phẫu thuật khi 4 tháng tuổi để phục hồi thị lực kém. Khi cô lớn hơn, vì không có trường giáo dục đặc biệt nào ở quê, nên cha mẹ của Zhu đã gửi con đến trường dành cho người khiếm thị ở Thượng Hải. Cô đã tiếp tục tham gia kỳ thi “gaokao” vào năm 2018 và được nhận vào Đại học Sư phạm Hoa Đông.

Sau khi bắt đầu học sau đại học, Zhu cảm thấy, Đại học Phúc Đán đã cung cấp cho cô mọi sự hỗ trợ có thể, bao gồm cả việc đảm bảo rằng, các lớp học được giảng dạy trong tòa nhà gần ký túc xá nhất. Cô nói: “Việc nhận được sự chăm sóc, hỗ trợ từ gia đình và trường học đã trao quyền cho tôi để có thể giúp đỡ người khác”. Zhu đồng thời cho biết, cô đã quyết định trở thành giáo viên tại Trường Giáo dục đặc biệt Vô Tích.

Trong khi đó, Ang Ziyu - người đạt 635 điểm trong kỳ thi “gaokao” năm 2020 và đỗ vào Đại học Dân tộc Trung Quốc, được nhiều ứng viên khiếm thị coi là hình mẫu để noi theo. Năm 2024, anh đã nhận được thư giới thiệu để học sau đại học chuyên ngành toán cơ bản tại Đại học Sư phạm Bắc Kinh.

Sau khi mất thị lực vào năm thứ hai trung học cơ sở, Ang theo học tại trường dành cho người khiếm thị Thanh Đảo. Sau đó, anh chuyển đến Trường Trung học phổ thông số 6 Hợp Phì ở tỉnh An Huy để học cùng với những học sinh bình thường. Tuy nhiên, sau một năm, anh không theo kịp các bạn cùng lớp.

Để bắt kịp, Ang phải dành nhiều thời gian học hơn các bạn. Ang chia sẻ, thành công của anh trong kỳ thi “gaokao” là nhờ sự hỗ trợ từ cha mẹ, giáo viên và bạn học. Từ năm 2014, “gaokao” đã bao gồm các bài kiểm tra bằng chữ nổi Braille chuẩn cho các ứng viên khiếm thị và những phiên bản phông chữ lớn cho thí sinh có thị lực kém. Cả hai đều phù hợp với kỳ thi chuẩn về nội dung và độ khó.