Hàng loạt các vụ việc đăng tải thông tin sai sự thật (bắt cóc học sinh, xẻ rừng phòng hộ, quảng cáo đánh bạc…) trên các nền tảng mạng xã hội đã bị Công an Hà Nội xử lý. Đây tiếp tục là lời cảnh tỉnh về việc sử dụng mạng xã hội một cách có trách nhiệm, tránh vi phạm pháp luật.
Tin giả - “mồi câu” đánh vào cảm xúc
Mới đây, Công an phường Hà Đông (Hà Nội) làm rõ thông tin đăng tải trên mạng xã hội về một học sinh suýt bị bắt cóc trên đường đi học là sai sự thật, gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến an ninh trật tự (ANTT) trên địa bàn.
Cụ thể, ngày 23/9, công an làm rõ nội dung mạng xã hội chia sẻ: “Hôm kia, thứ 4 cháu mình suýt bị bắt cóc trên đường đi học lúc 1 giờ 30 phút trưa, ngay giữa khu dân sinh ở Hà Đông…”, “học sinh lớp 6 Trường THCS Trần Đăng Ninh, Hà Đông trên đường đi học bị 1 nam, 1 nữ tiếp cận kéo cháu lên ô tô…”. Thông tin đã gây tâm lý lo lắng, hoang mang trong dư luận nhân dân và phụ huynh học sinh.
Qua công tác điều tra, Công an phường Hà Đông xác định: Sự việc trên là không chính xác, không có chuyện học sinh suýt bị bắt cóc như mạng xã hội đăng tải, mà do học sinh tự nghĩ ra. Tiến hành làm việc với chủ tài khoản đăng tải sự việc, người này thừa nhận: Được nghe kể lại nên đã đăng tải bài viết gây hiểu lầm trên mạng xã hội.
Công an xã Xuân Mai, (TP Hà Nội) cũng vừa xử phạt một trường hợp đăng tải thông tin sai sự thật về việc “xẻ rừng phòng hộ để bán, có người chống lưng” trên mạng xã hội TikTok.
Cụ thể, ngày 9/9, Công an xã Xuân Mai phát hiện một tài khoản TikTok đăng tải video có nội dung “Xẻ rừng phòng hộ để bán, có người chống lưng”. Địa điểm trong video là khu vực đỉnh Bình Hương, khu Suối Dọc, thôn Núi Bé, xã Xuân Mai.
Ngay khi nắm bắt thông tin, Công an xã Xuân Mai đã xác minh và làm việc với chủ tài khoản là N.H.S. (SN 1983, trú tại xã Xuân Mai, Hà Nội). Tại cơ quan công an, anh S. thừa nhận toàn bộ hành vi đăng tải thông tin sai sự thật và tự nguyện gỡ bỏ video, cam kết không tái phạm.
Công an xã Xuân Mai đã có quyết định xử phạt hành chính đối với anh S. số tiền 5 triệu đồng về hành vi “Cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc vu khống xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự nhân phẩm của cá nhân”.
Đáng nói, những vụ việc tin giả đều có điểm chung là đánh vào cảm xúc mạnh (sợ hãi, phẫn nộ), gắn với chi tiết cụ thể để tạo vẻ chân thực, rồi nhanh chóng lan truyền qua mạng xã hội. Các thông tin đính chính sau đó thường ít được chú ý, nhưng dư chấn tâm lý và tổn hại uy tín thì vẫn tồn tại.
Giáo dục năng lực số cho học sinh
Cùng với hành vi đăng tải, chia sẻ thông tin sai sự thật, thời gian qua còn xuất hiện tình trạng “bắt cóc online”. Đáng chú ý, dù được cơ quan chức năng liên tục được cảnh báo nhưng nhiều học sinh, sinh viên vẫn sập bẫy.
Đơn cử (ngày 22/9), Công an phường Phú Lương (Hà Nội) nhận được tin báo của gia đình em L. (SN 2007, sinh viên năm thứ nhất) về việc em này có dấu hiệu bị bắt cóc. Đến khoảng 17 giờ 45 phút cùng ngày (22/9), Công an phường Phú Lương đã rà soát và tìm thấy em L. Tại cơ quan công an, L. chia sẻ là bản thân đã từng được tuyên truyền về thủ đoạn “bắt cóc online”, nhưng vẫn thiếu cảnh giác.
Theo luật sư Nguyễn Tiến Hùng, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, để giảm tin giả, bên cạnh việc cần hoàn thiện hệ thống pháp luật để chống tin giả, thông tin sai sự thật thì cũng rất cần quan tâm đến công tác tuyên truyền pháp luật, ý thức trách nhiệm của người tham gia mạng xã hội.
Luật sư Hùng đánh giá, hiện nay, người tham gia mạng xã hội còn thiếu ý thức tuân thủ pháp luật, trách nhiệm xã hội, thiếu kiến thức nền tảng về sử dụng mạng xã hội, cung cấp thông tin nên dẫn đến việc họ cố tình hoặc vô ý tạo hoặc tiếp sức cho việc tạo ra, lan truyền và phát tán tin giả, thông tin sai sự thật. Do đó, rất cần có nhiều chương trình truyền thông, tuyên truyền pháp luật về an ninh mạng, quy định xử lý vi phạm đối với các hành vi vi phạm pháp luật trên không gian mạng, đặc biệt là những kỹ năng nhận biết tin giả, tin sai sự thật và cách phòng tránh.
Giáo dục năng lực số cho học sinh và phụ huynh cũng là tuyến phòng thủ bền vững. Trẻ em cần được hướng dẫn phân biệt đâu là sự kiện, đâu là ý kiến, cách tìm nguồn sơ cấp và đối chiếu nhiều nguồn trước khi tin. Học sinh cần được khuyến khích nói thật, biết chịu trách nhiệm với lời kể của mình. Người lớn cần lắng nghe và kiểm chứng thay vì vô thức biến một câu chuyện tưởng tượng thành “bằng chứng” lan truyền trên mạng.
Ở phía truyền thông, vai trò “bộ lọc chuyên nghiệp” phải được phát huy: Thẩm định thông tin, đặt câu hỏi đúng, dùng ngôn ngữ chính xác, tránh vô tình khuếch đại tin đồn bằng các tiêu đề giật gân.
Công an TP Hà Nội khuyến cáo người dân thận trọng khi viết bài, bình luận, chia sẻ các thông tin chưa được xác thực; tôn trọng danh dự và uy tín của cá nhân, tổ chức… Những khuyến cáo này không chỉ là nhắc nhở pháp lý khô khan mà còn là tiêu chuẩn đạo đức thông tin tối thiểu để gìn giữ sự an toàn và lành mạnh của không gian số.
Đối với thực trạng, học sinh, sinh viên bị kẻ xấu giả danh công an đe dọa “bắt cóc online”, Công an TP Hà Nội tiếp tục đề nghị người dân cần nêu cao tinh thần cảnh giác, chủ động tuyên truyền cho người thân, bạn bè về phương thức, thủ đoạn của loại tội phạm này. Bên cạnh đó, các nhà trường cũng cần thường xuyên đẩy mạnh tuyên truyền, cảnh báo các thủ đoạn lừa đảo cho học sinh, sinh viên để nâng cao nhận thức phòng chống lừa đảo.
“Học sinh, sinh viên, thanh niên cần tự trang bị cho mình kỹ năng nhận diện chiêu trò lừa đảo để không mắc bẫy các đối tượng xấu. Khi phát hiện các trường hợp có dấu hiệu lừa đảo người dân cần báo ngay cơ quan công an nơi gần nhất để kịp thời ngăn chặn, không để hậu quả đáng tiếc xảy ra…”, Công an Hà Nội lưu ý.
