Loại hình trường học mới
Cách đây gần 20 năm, trong khi đi tìm một ngôi trường có thể cung cấp cho con mình nền tảng giáo dục tốt, hai nhà kinh tế học ở Mỹ đã nảy ý định thành lập một cơ sở giáo dục với niềm tin rằng, mục đích của nền giáo dục tuyệt vời là phải cung cấp cho học sinh những cơ hội không giới hạn. Và vào năm 2003, một trường THCS được khai trương ở vùng ngoại ô giàu có của thành phố Scottsdale, bang Arizona. Trường được sự quản lý của Basis Education Group LLC, một công ty vì lợi nhuận.
Cho đến năm 2017, bốn trong số năm trường công hàng đầu ở Mỹ, theo xếp hạng của US News and World Report, là các cơ sở giáo dục thuộc công ty này. Đây là các trường công đặc cách hay trường ủy quyền do tư nhân điều hành.
Những người ủng hộ loại hình này xem đây là cơ sở giáo dục mang lại hiệu quả cao, hỗ trợ cho những học sinh kém may mắn, không có điều kiện tiếp cận với hệ thống giáo dục cá nhân hóa, trong khi những người chỉ trích thì cho rằng, chúng ra đời khiến cho nguồn quỹ dành cho các trường công khác, vốn đã hạn chế, bị xà xẻo.
Hiện có gần 7.000 trường phổ thông ở Mỹ theo mô hình “charter school”, và hầu hết trong số này đều hoạt động theo định hướng. Một số nhắm vào trẻ có năng khiếu và trẻ có nguy cơ bỏ học cao. Trong 10 năm qua, Basis Scottsdale đã mở rộng cấp học, trong đó có từ bậc mầm non tới lớp 12. Những học sinh tốt nghiệp tiểu học ở đây được ưu tiên xét tuyển vào hệ thống 15 trường “charter school” ở Arizona, Louisiana, Texas và Wasington, DC.
 |
Bà Kristen Jordison, hiệu trưởng của Basis Scottsdale, cho biết “không phải là không thể” nhưng rất khó để vào được một trường trung học của Basis, nếu không hoàn thành chương trình lớp 8 ở một trường trung học cơ sở của Basis. Đó là vì đây là năm đầu tiên học sinh của Basis tham gia vào khóa học AP (Advanced Placement - khóa học nâng cao). Tất cả học sinh năm cuối trung học ở Basis phải qua tối thiểu 7 khóa học AP và 6 kỳ thi AP. Có một số ít khóa học danh dự và không có khóa trình độ thấp nào.
Nhiệm vụ của các trường đặc cách Basis là cho ra trường các học sinh xuất sắc đạt điểm cao trong các kỳ thi quốc gia, đủ khả năng vào học ở các trường đại học hàng đầu nước Mỹ. Và Basis Scottsdale đã làm điều này tốt hơn bất kỳ trường công lập nào trên nước Mỹ.
Năm 2017, US News and World Report đã bình chọn Basis Scottsdale là trường công tốt nhất ở Mỹ. Xếp hạng hằng năm trên dựa trên số bài kiểm tra AP được thực hiện, cũng như thành tích của học sinh năm cuối qua các kỳ thi, cùng một số tiêu chuẩn khác. Những người chỉ trích thì cho rằng tiêu chí này đánh giá không chính xác thành tích của học sinh và dành cho các trường đặc cách một góc nhìn không công bằng.
Phát huy tính tự lực của học sinh
Khi các nhà kinh tế học Michael và Olga Block tạo dựng Basis, họ lấy các khóa học và bài thi AP làm thước đo về hiệu quả hoạt động.
Bà Jordison, trước đây là giám đốc điều hành của Hội đồng các trường đặc cách thuộc bang Arizona, một cơ quan chính phủ quản lý loại hình trường này, cho biết các bài thi ở Basis đã phản ánh sự nghiêm túc và chất lượng của các lớp học.
Sự đánh giá này đặc biệt quan trọng đối với một trường đặc cách, bởi vì nó không được tổ chức theo các nguyên tắc như trường công lập truyền thống của bang. Ví dụ, các giáo viên của trường đặc cách không cần đáp ứng các yêu cầu về chứng chỉ nhà nước cấp theo luật của bang Arizona.
Việc tập trung vào các kỳ thi AP đã làm thay đổi cách dạy của một số giáo viên. Rất nhiều học sinh cảm thấy lo lắng trước bài thi AP môn Lịch sử Mỹ - một bài luận yêu cầu học sinh phân tích tư liệu và phát triển một cuộc tranh luận cho ra vấn đề. Tuy nhiên, các giáo viên đã chuẩn bị cho các em rất kỹ. Trong lớp học ôn thi AP, học sinh nhận các tài liệu nguồn, sau đó tách thành từng nhóm để mỗi em có một tài liệu riêng. Chúng thảo luận tài liệu và tranh luận với nhau… Đây được xem là cuộc diễn tập về những gì mà các em sẽ thực hiện trong kỳ thi.
Áp lực về thành tích rất lớn trong một môi trường giáo dục mà mỗi học sinh đều đạt điểm cao. Vì thế, giáo viên cố gắng giảm nhẹ điều này bằng cách để cho các em dạy lẫn nhau.
Chương trình giảng dạy sáng tạo
Bắt đầu từ lớp 4, các em được giao 30 bài tập toán về nhà để làm vào mỗi buổi tối. Gần như ở mỗi lớp toán đều bắt đầu bằng việc các em nêu lên vấn đề mà mình cần hỗ trợ, sau đó bạn bè trong lớp sẽ lên bảng giảng cho em đó hiểu cách giải bài toán đó.
Tự lực là một phần quan trọng trong giáo dục ở Basis. Học sinh được giao cho một sổ liên lạc để mỗi em tự ghi lại điểm số và công việc mà mình phải thực hiện vào đó. Bà Jordison cho biết, phàn nàn phổ biến nhất của phụ huynh ở Basis là giáo viên không post điểm số lên hệ thống để họ có thể theo dõi kết quả học tập của con em mình. “Chúng tôi không loại trừ sự tiếp xúc giữa nhà trường và gia đình”, Jordison nói, “ Chúng tôi muốn các học sinh kiểm soát sự học tập của chúng. Bằng cách để các em viết thành tích của chúng vào sổ liên lạc, chúng tôi trao cho chúng trách nhiệm liên lạc giữa nhà trường và gia đình”.
Do trường công đặc cách được nhà nước cấp nguồn quỹ, về pháp lý các cơ sở này không được sàng lọc trẻ để nhận vào học.
 |
Mạng lưới trường đặc cách Basis mở cơ sở đầu tiên trong một khu mua sắm và một khu dân cư đông đúc của Tucson. Sau đó chuyển vào những khu vực giàu có, bao gồm các thành phố của Arizona như Chandler, Oro Valley, Peoria, và trở thành điểm đến thu hút học sinh xuất sắc từ các hạt lân cận. Gần 40% hộ gia đình ở Scottsdale có thu nhập hơn 100.000 USD/năm, trong khi thu nhập bình quân hộ gia đình của bang chỉ chiếm phân nửa số này.
Những gia đình thu nhập thấp có thể thấy bất tiện nếu gửi con tới Basis vì không có xe buýt tới trường. Gần đây, họ chỉ cung cấp chương trình ăn trưa miễn phí. Học sinh của Basis tới từ khắp mọi nơi, số lượng đông đến nỗi đôi khi nhà trường còn tuyển sinh bằng cách quay xổ số. Danh sách chờ của Basis lên tới 1.000 người. Nhiều học sinh ở đây đồng ý rằng, bất kỳ ai cũng có thể thành công ở Basis nếu họ thực sự tập trung. “Rất dễ có cảm giác tự mãn khi ở Basis, nếu bạn dựa quá nhiều vào trí thông minh, bởi vì, cuối cùng thì mọi thứ đều bắt kịp bạn” –một học sinh năm cuối nói.
Vào bữa trưa, các em ngồi ở sân để trò chuyện với bạn bè hoặc tranh thủ làm bài tập về nhà. Các em mất khoảng 1-4 giờ cho bài tập về nhà mỗi tối. Theo bà Jordison, Basis vẫn tiếp tục quan điểm của mình là “không khoan nhượng” về số lượng bài tập về nhà.
Mặc dù, trung bình một học sinh của Basis tham gia 14 kỳ thi AP trong suốt 4 năm, song hoạt động ngoại khóa vẫn là yếu tố quan trọng làm tiêu chí cho xét tuyển đại học.
Basis Scottsdale có 42 câu lạc bộ, trong đó có câu lạc bộ thuyết trình, tranh luận, báo chí, bóng rổ, mặc dù bà Jordison thừa nhận rằng học sinh đến với Basis không phải để trở thành các vận động viên xuất sắc.
Với chương trình giảng dạy rất tích cực, tập trung vào các bài kiểm tra, bài tập về nhà, học sinh của Basis Scottsdale phải rất cố gắng mới không bị tụt lại. Tuy nhiên, theo một giáo viên dạy lâu năm ở trường: “Nếu bạn đặt ra một yêu cầu cao với học sinh, các em sẽ làm tốt hơn. Có thể các em không đạt đến mức đó đó, nhưng sẽ tự thúc đẩy tiềm năng của bản thân nhiều hơn những gì các em nghĩ có thể làm được”.
