Sự lưỡng lự của ông Trump
Ông Trump cũng tiết lộ đã nói chuyện với Thái tử Mohammed bin Salman, người điều hành thực tế của quốc gia xuất khẩu dầu hàng đầu thế giới, hôm 21/10. Ông nói với các phóng viên hôm 22/10 rằng ông có các phái đoàn ở
Ả-rập Xê-út và Thổ Nhĩ Kỳ làm việc về vụ án và sẽ biết thêm về nó sau khi họ trở về Washington vào thứ Ba (tức đêm 23/10 theo giờ Việt Nam).
Được biết, Giám đốc CIA Gina Haspel đã đi đến Thổ Nhĩ Kỳ hôm 22/10 để tìm hiểu thông tin về cuộc điều tra liên quan đến cái chết của nhà báo Khashoggi, hãng Reuters cho biết. Vào tuần trước, Bộ trưởng Ngoại giao Mike Pompeo cũng đã đến Ả-rập Xê-út với sứ mệnh tương tự, kết quả là sau đó Riyadh thừa nhận cái chết của Khashoggi trong lãnh sự quán ở Istanbul, nhưng cho đó là tai nạn ngoài ý muốn, xuất phát từ một vụ ẩu đả.
“Tôi không hài lòng với những gì tôi đã nghe”, ông Trump nói với các phóng viên tại Nhà Trắng. “Tôi không muốn mất tất cả khoản đầu tư đó được thực hiện ở nước ta. Nhưng chúng ta sẽ đi đến đáy của sự việc”. Sau đó, ông nói với USA Today rằng ông tin rằng cái chết (của nhà báo Khashoggi) là một “âm mưu đã được che giấu”.
Ông Trump đã bày tỏ sự miễn cưỡng để trừng phạt người Ả-rập Xê-út về mặt kinh tế, viện dẫn việc mua lại hàng tỷ đô la của vương quốc này vào các thiết bị quân sự và đầu tư của Mỹ thông qua các công ty Mỹ.
Một trong những minh chứng rõ rệt nhất về sự ràng buộc kinh tế khiến ông Trump lưỡng lự việc đưa quan điểm cứng rắn với Riyadh là chuyến công du vừa diễn ra của Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin tới Riyadh hôm 22/10. Theo truyền thông nhà nước Ả-rập Xê-út, Thái tử Mohammed đã có cuộc thảo luận với ông Mnuchin về “tầm quan trọng của quan hệ đối tác chiến lược Ả-rập Xê-út”.
Theo phát ngôn viên của Mnuchin trên Twitter, hai người đã thảo luận về cuộc điều tra vụ Khashoggi cũng như các lệnh trừng phạt Iran và các vấn đề kinh tế của Saudi. Mnuchin đã hủy bỏ kế hoạch sẽ phát biểu tại một hội nghị đầu tư cao cấp của Ả-rập Xê-út mang tên Sáng kiến đầu tư tương lai. Hàng loạt nguyên thủ cũng như quan chức kinh tế hàng đầu của châu Âu cũng từ chối tham gia sự kiện này.
Hàng trăm chủ ngân hàng và giám đốc điều hành công ty vẫn được dự kiến tham dự Sáng kiến đầu tư tương lai, nhằm giúp quốc gia hạn chế sự phụ thuộc kinh tế vào xuất khẩu dầu. Nhưng vụ giết hại nhà báo Khashoggi đã làm hoen ố một sự kiện mà năm ngoái đã thu hút giới tinh hoa kinh doanh toàn cầu và giành được biệt danh “Davos trong sa mạc”.
Mọi con mắt dồn vào
Sau sự phẫn nộ toàn cầu được thúc đẩy bởi sự biến mất của nhà báo Khashoggi, những bình luận của ông Trump đã thay đổi từ việc dĩ hòa vi quý với Riyadh để cảnh báo về các biện pháp trừng phạt kinh tế có thể xảy ra. Ông đã nhiều lần nhấn mạnh tầm quan trọng của vương quốc này như một đồng minh của Mỹ và nói rằng Thái tử Mohammed là một nhà lãnh đạo mạnh mẽ và đầy nhiệt huyết.
Đối với các đồng minh của Ả-rập Xê-út, câu hỏi đặt ra là liệu họ có tin rằng Thái tử Mohammed, người đã tự quảng bá mình là một nhà cải cách, có bất kỳ khả năng nào không. Quốc vương Salman, 82 tuổi, đã trao cho vị thái tử 33 tuổi này quyền lực ngày càng lớn trong việc điều hành Ả-rập Xê-út.
Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ nghi ngờ Khashoggi đã bị sát hại và chia cắt thi thể bởi các trợ thủ của Thái tử Mohammed trong lãnh sự quán của nước này tại Istanbul. Các nguồn tin Thổ Nhĩ Kỳ khẳng định các nhà chức trách có một bản ghi âm ghi lại diễn biến sự việc. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan cho biết ông sẽ phát hành thông tin về cuộc điều tra trong một bài phát biểu vào 23/10 theo giờ địa phương.
Trước đó vào ngày 22/10, con rể của Tổng thống Trump, cố vấn Nhà Trắng Jared Kushner, đã nói trong một cuộc phỏng vấn trên CNN rằng ông đã kêu gọi hoàng tử phải minh bạch về Khashoggi và nói với ông rằng “thế giới đang xem xét” những gì được giữ kín của Riyadh về sự biến mất của nhà báo Khashoggi.
Kushner đã củng cố mối quan hệ cá nhân với Thái tử Mohammed và thúc giục ông Trump hành động thận trọng để tránh làm rối loạn một mối quan hệ chiến lược và kinh tế quan trọng, một quan chức chính quyền cấp cao cho biết. Một số quốc gia, bao gồm Đức, Anh, Pháp và Thổ Nhĩ Kỳ, đã thúc ép Ả -rập Xê-út cung cấp tất cả các sự kiện. Thủ tướng Angela Merkel nói Berlin sẽ không xuất khẩu vũ khí cho vương quốc này trong khi sự không chắc chắn về số phận của Khashoggi vẫn tồn tại. Thổ Nhĩ Kỳ cũng khẳng định sẽ theo đuổi đến cùng vụ việc.
