Dự án Chim xanh
Một trong những dự án được đồn thổi, tưởng chừng như là sản phẩm của trí tưởng tượng, nhưng lại hoàn toàn có thật và khá tai tiếng: Dự án Chim xanh (Project Bluebird), do chương trình MKUltra thực hiện.
MKUltra là chương trình kiểm soát tâm trí của Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), chuyên thực hiện các thí nghiệm trên cơ thể người, theo các nghiên cứu hay yêu cầu của CIA. Các thí nghiệm nhằm xác định và phát triển những loại thuốc tác động cơ thể hay quy trình được sử dụng trong các cuộc thẩm vấn, nhằm làm suy sụp cả thể chất lẫn tinh thần của đối tượng, qua đó có thể kiểm soát lý trí đối tượng để khai thác thông tin. Dự án Chim xanh được giao thực hiện hầu hết các thí nghiệm này, với sự điều phối của Văn phòng Tình báo Khoa học CIA và Phòng thí nghiệm Chiến tranh Sinh học Quân đội Mỹ.
Sau một thời gian ngắn nửa công khai nửa bí mật, dự án Chim xanh hoàn toàn đoạn tuyệt thông tin với truyền thông, chỉ được giới hữu trách nhắc đến dưới biệt danh Project Artichoke. Việc giấu thông tin hoặc liên tục thay đổi tên gọi thường xảy ra đối với các dự án tuyệt mật, có nguy cơ bị lên án nếu công khai, hoặc sử dụng nguồn kinh phí nằm ngoài ngân sách liên bang - một vấn đề “tế nhị”, nhưng lại khá phổ biến ở hầu hết các cơ quan tình báo trong thế kỷ 20.
Khi các thông tin bị tiết bộ, chính phủ Mỹ đã đình chỉ (trên danh nghĩa và về mặt công khai) các hoạt động của dự án vào năm 1953. Đến năm 1964, trước sức ép của dư luận, chính phủ lại có chỉ đạo giảm phạm vi hoạt động, tiếp đó là lệnh đình chỉ trên thực tế vào năm 1967, cho đến khi chấm dứt hoàn toàn vào năm 1973 (theo thông báo của chính phủ cũng như các cơ quan liên quan). Tuy vậy, dư luận Mỹ vẫn chưa hết tranh cãi về việc các hoạt động của dự án đã thật sự khép lại hay chưa.
Kể cả việc dự án đã thực sự kết thúc, các hoạt động của nó vẫn gây phẫn nộ cho công chúng và là “mỏ vàng” thông tin mà giới truyền thông vẫn chưa thể tiếp cận hết. Những hoạt động bất hợp pháp đó không đơn giản về sử dụng kinh phí ngoài ngân sách liên bang, mà là việc sử dụng cơ thể người làm đối tượng thử nghiệm.
Thực tế không chỉ có dự án Chim xanh, mà hầu hết các dự án nằm trong chương trình MKUltra đều gây tranh cãi về tính pháp lý, bởi họ đã sử dụng nhiều phương pháp để thao túng trạng thái tinh thần của con người và thay đổi chức năng não, bao gồm cả việc sử dụng thuốc (đặc biệt là LSD) và các hóa chất khác; thôi miên, tước đoạt cảm giác, cô lập, lạm dụng tình dục (bao gồm lạm dụng tình dục trẻ em) và các hình thức tra tấn khác.
Phạm vi hoạt động của chương trình MKUltra rất rộng, với nghiên cứu được thực hiện tại 80 tổ chức, bao gồm các trường ĐH, CĐ, bệnh viện, nhà tù và các công ty dược phẩm. CIA điều hành các cơ quan và tổ chức thực hiện chương trình thông qua trung gian mà nhìn bên ngoài không ai biết rằng có sự liên hệ tới cơ quan tình báo, quân đội hay an ninh. Thậm chí với một số nhánh nhỏ tham gia từng khâu tách rời của thí nghiệm, người đứng đầu cũng không thể biết rằng mình đang phục vụ cho ai.
(Còn tiếp)
