Con người và sức lao động tay chân sẽ sớm trở thành quá khứ, nhưng có lẽ điều chúng ta chưa biết chính là đến cả những công việc tưởng chừng như vô cùng phức tạp và nguy hiểm như điệp viên, cũng sắp sửa được thay thế bằng... AI, và hơn ai hết, Cục Tình báo Trung ương Mỹ CIA hiểu rõ điều đó.
Phó giám đốc phát triển công nghệ của CIA, bà Dawn Meyerriecks trong một hội thảo tình báo tại bang Florida, Hoa Kỳ gần đây đã cho biết CIA đang thích nghi với bối cảnh tình báo mới, khi mà mối đe dọa hàng đầu không tới từ các điệp viên nước ngoài, mà tới từ máy móc và trí tuệ nhân tạo.
Trong phỏng vấn nhanh với trang CNN sau hội thảo, vị nữ phó giám đốc CIA cho biết các nước khác đã sử dụng AI vào mục đích theo dõi và tình báo từ nhiều năm trước.
Bà sau đó tiếp tục giải thích thêm về những khó khăn các điệp viên CIA vấp phải khi cố gắng ẩn mình dưới một nhân dạng giả trong thời đại theo dõi kỹ thuật số và mạng xã hội bùng nổ, nhận định rằng thế giới hiện đại đang ngày càng trở thành một môi trường kém thân thiện cho nghề điệp viên nói riêng và loài người nói chung.
Và để thích nghi với bối cảnh chung trên thế giới, cơ quan tình báo lâu đời nhất của Mỹ buộc phải chuyển mình, thay đổi từ một đơn vị chuyên gửi điệp viên đi khắp thế giới để thu thập thông tin, thành một công ty công nghệ sử dụng máy móc và AI để hoàn thành cũng những công việc đó một cách hiệu quả hơn.
Cần nói thêm rằng bước chuyển giao từ con người sang máy tính này đã được CIA chuẩn bị kỹ lưỡng từ 30 năm trước. Nhiều tài liệu chính phủ từ năm 1984 mô tả về “AI Steering Group” - một nhóm chuyên nghiên cứu AI được thành lập một năm trước đó.
Công việc của nhóm bí mật này là đảm nhận trách nhiệm cung cấp báo cáo hằng tháng cho các “chóp bu” của CIA về tình hình nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence) thời bấy giờ. Trong một thông báo tuyệt mật gửi tới giám đốc CIA vào năm 1984, chủ tịch của AI Steering Group đã viết:
“Một con số không nhỏ và có chiều hướng gia tăng các nỗ lực nghiên cứu và phát triển Ai đã bắt đầu trong cộng đồng. Các nỗ lực này bao gồm nghiên cứu về những lĩnh vực như hệ thống chuyên dụng, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, giao diện cơ sở dữ liệu thông minh, xử lý hình ảnh, hiểu và nhận dạng tín hiệu, quản lý địa lý và không gian và môi trường làm việc thông minh”.
Điều này có nghĩa là từ 30 năm trước, CIA đã hiểu rõ AI chính là tương lai của công nghệ, ngay cả khi tất cả mọi người đều cho rằng đó chỉ là một ý tưởng khoa học viễn tưởng thuần túy.
Yêu cầu tiên quyết và cũng là muôn thuở của mọi gián điệp đó là ẩn mình. Và đó là lý do tại sao trong thời đại @, khó khăn của điệp viên không phải là lừa người thật với tài liệu cá nhân giả như chứng minh thư, thẻ căn cước, hộ chiếu cùng tài nói dối, mà nằm ở kỹ năng công nghệ để hack vào hệ thống an ninh, sao cho máy móc và camera không nhận ra khuôn mặt của mình trong đám đông.
Meyerriecks cho biết hiện đã có ít nhất 30 quốc gia trên thế giới đủ khả năng thực hiện điều này với hệ thống camera an ninh CCTV. Điều này đồng nghĩa với việc các công cụ chống tình báo sẽ nghiễm nhiên ở “chiếu trên” trong cuộc chơi trốn tìm trên phạm vi toàn Trái Đất.
Rất nhiều khả năng rằng, với chỉ một vài đột phá công nghệ trên vệ tinh theo dõi và trí tuệ địa lý - không gian nhân tạo, các điệp viên bằng xương bằng thịt sẽ không có được một cơ hội nào trước thế hệ tiếp theo của AI.
Chúng ta vẫn luôn cho rằng những máy móc nhận dạng tối tân, những thiết bị, vũ khí thông minh của điệp viên trên phim ảnh chỉ là khoa học viễn tưởng, nhưng dường như, trong tương lai rất gần thôi, những máy móc, công nghệ đó sẽ không chỉ còn là trí tưởng tượng phong phú của con người nữa.
Vì lẽ đó, mỗi chúng ta với tư cách là người sử dụng Internet nói riêng và công nghệ hiện đại nói chung, cần tự trang bị cho mình thêm hiểu biết về bảo mật dữ liệu cũng như rèn luyện thói quen bảo vệ tài khoản, dữ liệu cá nhân sao cho tốt.
Phát triển công nghệ đi kèm với rất nhiều thông tin người sử dụng bị lấy đi một cách "vô tội vạ", đó là hệ quả tất yếu và là điều kiện cần thiết để công nghệ có thể phát triển xa hơn, phục vụ con người tốt hơn nữa.
Nhưng có lẽ đã đến lúc tự chúng ta cần phải vạch ra ranh giới giữa tiện lợi và an toàn, bởi suy cho cùng trong thời đại smartphone biến thành siêu máy tính và đến tủ lạnh cũng biết nói, bạn chỉ thật sự an toàn khi bạn không dùng điện thoại thông minh và mạng xã hội.
