Thu hút chuyên gia giỏi từ nước ngoài về Việt Nam giảng dạy

Giúp nâng cao chất lượng giáo dục

Tiểu ban Phát triển nhân lực, Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực vừa tổ chức phiên họp với chủ đề “Chính sách thu hút, sử dụng chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài, người Việt Nam ở nước ngoài về giảng dạy, nghiên cứu và làm việc ở các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp của Việt Nam”.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc, Trưởng Tiểu ban Phát triển nhân lực cho biết: Bộ GD&ĐT đang xây dựng dự thảo Đề án “Xây dựng cơ chế, chính sách đột phá để thu hút, sử dụng chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài và người Việt Nam ở nước ngoài về giảng dạy, nghiên cứu và làm việc tại các cơ sở GDĐH và cơ sở GDNN của Việt Nam” trình Thủ tướng Chính phủ.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc, việc thu hút các chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài, người Việt Nam ở nước ngoài rất quan trọng, góp phần nâng cao năng lực đội ngũ cho các cơ sở giáo dục để thực hiện mục tiêu phát triển giáo dục và đào tạo theo tinh thần Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Bà Nguyễn Thu Thủy - Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế (Bộ GD&ĐT) cho rằng, trong quá trình phát triển, chúng ta đã nhìn ra việc thiếu hụt tài năng đỉnh cao trong nhiều lĩnh vực, trong đó có giáo dục - đào tạo; nguy cơ “chảy máu chất xám” ngày càng cao; cơ chế chính sách chưa đủ mạnh và thông thoáng để các cơ sở giáo dục thu hút chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài, người Việt Nam ở nước ngoài về giảng dạy, nghiên cứu và làm việc.

Giáo dục đào tạo Việt Nam đang đứng trước yêu cầu phát triển nhanh, bền vững và hội nhập quốc tế. Việc thu hút và sử dụng hiệu quả đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài và người Việt Nam ở nước ngoài có vai trò quyết định trong nâng cao chất lượng giáo dục, phát triển nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và xây dựng đội ngũ nhân lực chất lượng cao.

Đề án được xây dựng với mục tiêu cốt lõi là tạo ra các cơ chế, chính sách thực sự đột phá và vượt trội nhằm tạo nền tảng chính sách đồng bộ, thực chất để thu hút và giữ chân hiệu quả các chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài và người Việt Nam ở nước ngoài về giảng dạy, nghiên cứu, làm việc tại các cơ sở giáo dục Việt Nam.

Theo đó, các chuyên gia, nhà khoa học là người nước ngoài và người Việt Nam ở nước ngoài được tuyển dụng làm việc tại các cơ sở giáo dục, nghiên cứu tại Việt Nam được hưởng các cơ chế, chính sách ưu đãi theo quy định của pháp luật hiện hành; công nhận tương đương chức danh Giáo sư/Phó giáo sư nếu đã giữ chức danh này tại một cơ sở giáo dục, nghiên cứu khoa học ở nước ngoài.

Các nhiệm vụ, giải pháp cũng được đặt ra, gồm: Hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách đột phá nhằm thu hút và sử dụng hiệu quả giảng viên, nhà khoa học nước ngoài, người Việt Nam ở nước ngoài trong các cơ sở giáo dục Việt Nam; xây dựng mạng lưới kết nối giảng viên, nhà khoa học nước ngoài và người Việt Nam ở nước ngoài...

Cần cơ chế đãi ngộ linh hoạt

PGS.TS. Lại Quốc Đạt - Trưởng Phòng Quan hệ Đối ngoại, Trường Đại học Bách khoa - ĐHQG TPHCM cho biết: Tại trường Đại học Bách khoa, nhà trường xác định để thu hút sinh viên quốc tế, được các trường đối tác tín nhiệm và công nhận thì phải nâng cao chất lượng đào tạo và thực hiện kiểm định chất lượng giáo dục.

Xây dựng hệ sinh thái tiếng Anh trong trường cũng là một mục tiêu mà trường Đại học Bách khoa đẩy mạnh. Thời gian qua, trường tập trung phát triển các chương trình dạy và học bằng tiếng Anh và các chương trình chuyển tiếp với các trường đại học uy tín trên thế giới.

Việc thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo, nâng cao các công bố quốc tế vừa là nhiệm vụ tất yếu, cũng vừa là một giải pháp để quảng bá cho hình ảnh nhà trường, tạo ấn tượng tốt với đối tác nước ngoài. Ngoài ra, nhà trường còn tích cực tham gia vào các mạng lưới, dự án quốc tế - một cơ hội rộng mở để tiếp cận các học bổng, chương trình trao đổi sinh viên, giảng viên, đặc biệt là để gia tăng sự hiện diện và tính thương hiệu của trường đối với bạn bè quốc tế.

Ông Đạt kiến nghị ban hành chính sách ưu đãi đặc thù, cụ thể, ban hành biểu thuế suất ưu đãi đặc thù về thuế thu nhập cá nhân dành riêng cho đối tượng chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài và người Việt Nam ở nước ngoài thuộc các lĩnh vực ưu tiên chiến lược. Cho phép áp dụng cơ chế tài chính linh hoạt và tự chủ cao với cơ sở giáo dục đại học; xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện…

TS Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học FPT cho rằng tiêu chí phân nhóm chuyên gia còn rộng, cần làm rõ khái niệm “chuyên gia đầu ngành” và nâng tiêu chuẩn tuyển chọn. Cần có cơ chế đãi ngộ linh hoạt hơn, không cứng vào lương tối thiểu; đồng thời quy định tỷ lệ giảng viên nước ngoài gắn với lộ trình đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai và bổ sung cơ chế “chuyên gia ngoại giao” theo hợp tác song phương.

GS.TS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, đánh giá nhiều giải pháp của dự thảo Đề án đã mang tính đột phá nhưng cần phân nhóm đối tượng rõ ràng hơn. Với nhóm chuyên gia xuất sắc, có khả năng “thay đổi cuộc chơi”, cần cơ chế vượt trội gắn với các nhiệm vụ như AI, bán dẫn; với đội ngũ chuyên gia quốc tế nói chung, cần tiêu chí minh bạch, môi trường học thuật hấp dẫn và cơ chế tiếp nhận thông thoáng.

Ý kiến từ các giáo dục nghề nghiệp nhấn mạnh yêu cầu bám sát thực tế đào tạo và nhu cầu doanh nghiệp. Ông Vũ Quang Khuê - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh, đề nghị bổ sung yêu cầu về kinh nghiệm thực tiễn tại doanh nghiệp, nhất là trong lĩnh vực công nghệ cao; đồng thời lưu ý mức hỗ trợ nhà ở, sinh hoạt phí cần phù hợp vì nhiều chuyên gia lớn tuổi đi cùng gia đình.

Ông Phạm Xuân Khánh - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội, cho rằng mức chi trong Đề án còn thấp so với chính sách thu hút nhân tài tại một số địa phương, trong khi năng lực tài chính của nhiều trường nghề hạn chế. Ông đề xuất bổ sung cơ chế hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước, đặc biệt đối với các cơ sở trọng điểm và các ngành mới như công nghệ bán dẫn.