Xác định đúng thời điểm
Theo thầy Nguyễn Tiến Trình - Hiệu trưởng trường THPT Quế Lâm, huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ, làm tốt công tác tư vấn, hướng nghiệp sẽ giúp học sinh nhận biết khả năng của mình, chọn đúng nghề, phù hợp với năng lực, sở trường và nhu cầu lao động của xã hội.
Với trường THPT Quế Lâm việc tư vấn, hướng nghiệp cho học sinh được nhà trường thực hiện ngay từ học sinh khối lớp 10 để các em sớm có định hướng và đầu tư những môn học theo các ngành đã chọn. Cùng với đó, nhà trường hướng dẫn các giáo viên chủ nhiệm lồng ghép các hoạt động hướng nghiệp cho học sinh vào các tiết sinh hoạt lớp.
Đồng thời, đầu mỗi năm học, nhà trường thực hiện khảo sát đối với học sinh các khối lớp và trên cơ sở kết quả học tập của học sinh, trường sẽ tư vấn để các em hiểu rõ và lựa chọn những ngành, nghề phù hợp. Bên cạnh đó, nhà trường sẽ phân luồng học sinh để xây dựng kế hoạch ôn tập phù hợp với năng lực của các em. Mỗi năm, có khoảng 80% số học sinh khối 12 của nhà trường trúng tuyển vào các trường đại học, cao đẳng...
 |
Công tác hướng nghiệp được lồng ghép qua nhiều hoạt động của nhà trường |
Hằng năm khi các em học sinh học đến lớp 12, nhà trường xác định đây cũng là thời điểm nước rút để các em có sự cân nhắc quyết định chọn trường, chọn nghề cho mình thông qua những bộ hồ sơ đăng ký nguyện vọng vào các trường đại học, cao đẳng. Tuy nhiên, để có quyết định đúng đắn, phù hợp với bản thân thì không phải em nào cũng làm được. Chính vì thế, những năm gần đây, nhà trường đã bố trí đội ngũ giáo viên có kinh nghiệm, chuyên môn để tổ chức các hoạt động tư vấn, hướng nghiệp cho học sinh.
Đồng thời, liên kết, phối hợp với các đơn vị tuyển sinh, các trường đại học, cao đẳng tổ chức tư vấn hướng nghiệp, tuyển sinh và cho học sinh đi tham quan, trải nghiệm thực tế các ngành, nghề mà trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp đang đào tạo. Cùng với đó, các nhà trường thường xuyên tổ chức các buổi thi thử để phân luồng học sinh và xây dựng kế hoạch học tập phù hợp với từng học sinh. Qua đó, học sinh xác định được động cơ, thái độ học tập và rèn luyện, hiểu được yêu cầu và xu thế phát triển của nguồn nhân lực trong tương lai.
Khắc phục những hạn chế
Theo tôi để chọn được ngành học thật sự phù hợp, trước hết phải có đam mê, yêu thích, muốn dành sức lực và tâm huyết để theo đuổi ngành, nghề đó. Thứ hai là năng lực, khả năng và thế mạnh của bản thân có phù hợp với ngành, nghề đó hay không? Thứ ba là cơ hội nghề nghiệp của ngành mình lựa chọn có cơ hội cạnh tranh trong quá trình tìm kiếm việc làm sau này hay không? Từ nhận thức đó, việc phối hợp với các trường Đại Học, Cao đẳng, Đại học, các chuyên gia giáo dục để tư vấn hướng nghiệp cho các em nhất là với học sinh khối 12 được trường THPT Quế Lâm rất quan tâm.
Từ thực tế tổ chức tư vấn hướng nghiệp cho học sinh tại Trường THPT Quế Lâm thấy rằng, hiện vẫn còn một số khó khăn trong thực hiện như: Đa phần các em không hiểu rõ tính cách, điểm mạnh, điểm yếu, sở thích và năng lực của bản thân, lựa chọn ngành nghề theo cảm tính mà không có sự tìm hiểu sâu. Khi được hỏi "Em có biết ngành này sau khi ra trường sẽ làm công việc như thế nào không?", 90% các bạn trả lời rằng "Em chưa tìm hiểu" hoặc "Em không biết".
Một số ít các em đã có sự nhận thức bản thân tốt thì lại gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thông tin chi tiết về ngành nghề mà bạn quan tâm. Thông tin trên mạng có rất nhiều, nhưng đa phần là thông tin chung chung, mang tính tham khảo, không sát với thực tế…
 |
Một buổi tư vấn hướng nghiệp của Nhà trường cho PHHS lớp 10 năm học 2022-2023 về lựa chọn tổ hợp môn học và chuyên đề học tập THPT Quế Lâm (Đoan Hùng) |
Thầy Nguyễn Tiến Trình nhận định: Ở Việt Nam, việc chọn nghề phụ thuộc khá nhiều vào quyết định của các bậc phụ huynh. Với tâm lý luôn muốn che chở, bao bọc con, các bậc cha mẹ thường thiên về những ngành “an toàn”, mang lại danh tiếng, như kỹ sư, bác sĩ… và con cái thì cũng thụ động, cha mẹ chọn ngành gì con học ngành đó. Mặt khác, xu hướng thị trường cũng là một điều đáng nói. Một số bạn trẻ còn có xu hướng chạy theo các nghề “hot” để theo kịp bạn bè, chứ không thực sự vì đam mê và đúng sở trường.
“Trước “ngã rẽ” tương lai, các em học sinh cuối cấp THPT theo tôi cần nhiều hơn sự quan tâm, tư vấn của nhà trường và gia đình. Trường THPT Quế Lâm trong thời gian tới sẽ thực hiện thường xuyên đồng bộ các giải pháp giúp học sinh và phụ huynh học sinh nhận thức đúng đắn trong việc học văn hóa, học nghề phù hợp, tránh lãng phí về kinh tế cho gia đình và xã hội. Tăng cường phối hợp với các trường đại học, cao đẳng, trường trung cấp và các doanh nghiệp để tư vấn, giúp học sinh hiểu về nghề nghiệp phù hợp với năng lực bản thân cũng như yêu cầu thực tiễn.
Nhà trường cũng đề nghị các bậc phụ huynh cần chủ động tìm kiếm thông tin để phân tích, định hướng cho con em mình lựa chọn ngành, nghề thích hợp để khi bước chân vào trường đại học, cao đẳng hay các trường dạy nghề học sinh có thể yên tâm với việc lựa chọn đúng ngành, nghề phù hợp...”- Thầy Nguyễn Tiến Trình cho biết thêm.
