Hướng nghiệp học sinh phổ thông: Cần được ‘chăm’ từ gốc

Hội thảo có sự tham dự của gần 200 đại biểu là lãnh đạo các doanh nghiệp, các nhà quản lý giáo dục, lãnh đạo các trường THPT thành viên Mạng lưới Giáo dục không biên giới (EduLightenUp) và học sinh 8 trường THPT được phê duyệt đề xuất dự án và nhận tài trợ từ chương trình.

Hạn chế rủi ro

Nhấn mạnh vai trò của hướng nghiệp, PGS.TS Nguyễn Phú Khánh, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Phenikaa cho biết: Được định hướng nghề nghiệp giúp học sinh THPT có lộ trình học tập đúng đắn và tự tin vào lựa chọn của mình, cũng như có lợi thế cạnh tranh hơn trên thị trường nghề nghiệp. Qua đó, học sinh sẽ hạn chế được rủi ro làm trái ngành, thất nghiệp khi theo đuổi những ngành không phù hợp. Đồng thời, khi được lựa chọn theo đuổi ngành nghề mà mình yêu thích, các em sẽ chủ động nghiên cứu, tìm hiểu về lĩnh vực mình quan tâm, hơn là chỉ tập trung học lấy tấm bằng.

Trước đây, doanh nghiệp thường thụ động ngồi chờ ứng viên đến nộp hồ sơ ứng tuyển. Các trường đại học cũng chờ sinh viên đến thi tuyển. Theo PGS.TS Nguyễn Phú Khánh, đây là cách “hái phần ngọn” và khiến doanh nghiệp, trường học không chủ động được nguồn nhân lực của mình. Nếu muốn không bị thiếu nhân sự, thiếu sinh viên thì giải pháp tốt nhất chính là “chăm từ gốc đến ngọn”.

Việc “chăm từ gốc” cũng được thầy Phó Hiệu trưởng lý giải từ thực trạng định hướng nghề nghiệp hiện nay. Bởi rất nhiều học sinh cấp 3 vẫn chưa biết chọn ngành nghề như thế nào là phù hợp với mình mà chạy theo ngành “hot”, lương cao. Bên cạnh đó là sự tác động của phụ huynh khi ai cũng muốn con học đại học ra dễ tìm được việc làm. Chính vì vậy, hướng nghiệp sớm cho các em là thực sự cần thiết và là một chặng đường dài.

Bà Phan Thị Hồng Dung – Chủ tịch Mạng lưới Giáo dục không biên giới phát biểu tại hội thảo.

Khoảng trống lớn giữa cung và cầu

Đồng quan điểm với PGS.TS Nguyễn Phú Khánh, bà Phan Thị Hồng Dung - Chủ tịch Mạng lưới EduLightenUp cũng cho biết: Theo thống kê của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, hàng năm cả nước có khoảng 400.000 cử nhân ra trường thì có đến 60% sinh viên làm việc trái nghề và hơn 60% sinh viên nghỉ việc trong một năm đầu tiên. Trong khi, thực tế tại các doanh nghiệp thì lại điêu đứng, khốn đốn vì thiếu lao động. Đây chính là khoảng trống rất lớn giữa cung và cầu.

Theo bà Dung, nguyên nhân chính là công tác hướng nghiệp vẫn chưa đúng và trúng với nhu cầu lao động. Năng lực thích nghi và hội nhập thành công với môi trường làm việc ở các bạn trẻ còn yếu. Chính vì vậy, khi định hướng nghề nghiệp, các em học sinh cần xác định được một số yếu tố quan trọng như: Sở thích, đam mê; tính cách; năng lực; nhu cầu thị trường…

Bà Phan Thị Hồng Dung nhấn mạnh, việc hướng nghiệp cho học sinh THPT rất quan trọng. Chính vì thế, gia đình và nhà trường cần giúp học sinh hiểu rõ bản thân mình, biết mình đam mê lĩnh vực nào, có năng lực ở nhóm công việc gì, muốn làm nghề gì và trở thành ai trong tương lai. Việc hiểu rõ bản thân giúp các em có động lực vượt qua được các định kiến nghề nghiệp của xã hội, có cơ sở để không phải chọn theo số đông, theo kỳ vọng của mọi người xung quanh bởi không phải khuynh hướng nào cũng phù hợp với từng cá nhân.

Các đại biểu tham dự hội thảo.

Bên cạnh đó, việc hiểu rõ chính mình giúp các em có niềm tin vào bản thân, xác định mục tiêu, lộ trình học tập phù hợp. Gia đình và nhà trường không nên ép buộc hay có các lời khuyên mang tính giả định gây hoang mang tâm lý của các em, thay vào đó cần thể hiện rõ vai trò đồng hành, khuyên nhủ, động viên, có thái độ sẵn sàng chia sẻ và giúp các em hiểu ý nghĩa của việc hiểu rõ chính mình.

Ngoài ra, việc tự trải nghiệm, cọ xát thực tế, tham gia thực hành các hoạt động liên quan đến ngành nghề giúp học sinh nhìn nhận được công việc tương lai dưới góc độ thực tiễn hơn. Các em sẽ có các hình dung chính xác hơn về công việc. Bên cạnh đó, các em cũng sẽ rút ra được các kinh nghiệm, các đánh giá đúng đắn hơn về sự phù hợp của bản thân với ngành, nghề.

Thầy cô và học sinh tham gia trải nghiệm phòng thí nghiệm tại Phenikaa.

Chia sẻ về việc định hướng nghề nghiệp cho học sinh, cô Trần Thị Mai, Hiệu trưởng trường THPT Mỹ Lộc cho biết: “Học sinh của chúng ta đang đứng trước rất nhiều cơ hội nhưng cũng không ít cam go. Làm thế nào để các em tự tin vững bước vào tương lai, chủ động đón nhận ngành nghề, sự thay đổi ngành nghề thì việc của chúng ta là lựa chọn phương thức tư vấn phù hợp với trình độ, năng lực bản thân và thích ứng được xu hướng của tương lai trong sự thay đổi công việc”.

Trong chương trình, các đại biểu tham dự và học sinh còn tham quan, trải nghiệm các phòng thí nghiệm tại Trường Đại học Phenikaa và factory tour tại showroom công nghệ của Công ty Panasonic, các Nhà máy điện tử thông minh, Nhà máy sản xuất vật liệu Composite, Nhà máy hoá chất thuộc Tập đoàn Phenikaa.