Từ năm học 2024 - 2025, học sinh hoàn thành chương trình lớp 9 có thêm cơ hội xét tốt nghiệp theo quy định tại Thông tư 31/2023/TT-BGDĐT (Thông tư 31) của Bộ GD&ĐT. Lần xét công nhận tốt nghiệp thứ 2, nếu được thực hiện trước khai giảng năm học mới sẽ giúp học sinh có thêm cơ hội để học tập, rèn luyện trong 3 tháng hè thay vì đợi cả năm như trước đây.
Năm học 2023 - 2024, sau nhiều năm, Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm (Liên Chiểu, Đà Nẵng) có số học sinh không đủ điều kiện tốt nghiệp lên đến con số 6. Trong số này, một số em không đủ điều kiện học lực lẫn hạnh kiểm, có em số ngày nghỉ quá 45 buổi/năm học, có em yếu đều ở tất cả môn học… Thế nhưng, đến đầu năm học này, chỉ có 3 học sinh quay lại trường để học lại chương trình lớp 9. Số còn lại, dù đại diện ban giám hiệu đã đến nhà vận động trở lại trường học tập để có đủ điều kiện xét tốt nghiệp THCS nhưng không nhận được sự hợp tác của gia đình và học sinh.
Năm học trước đó, Trường THCS Lê Hồng Phong (Hải Châu, Đà Nẵng) có 2 học sinh lớp 9 không đủ điều kiện tốt nghiệp. Hai em phải tham gia học lại từ 1 - 2 môn trong suốt một năm học tiếp theo để tham gia xét tốt nghiệp. Trong 9 tháng của năm học, chỉ đến trường học một vài môn vào những ngày có thời khóa biểu, với học sinh ở độ tuổi 15, là một khoảng thời gian khá dài. Việc này đòi hỏi người học, gia đình sự kiên trì và tâm lý vững vàng để không bỏ cuộc giữa chừng.
Thầy Bùi Duy Quốc - Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm kể rằng, có một số học sinh ngày thường hay nghỉ học, không tập trung trong giờ học nhưng khi không đủ điều kiện tốt nghiệp THCS thì ngày nào cũng đến trường từ sớm, loanh quanh phía ngoài cổng trường nhìn vào xem các bạn ôn tập để thi tuyển sinh vào lớp 10.
Với trường hợp không đủ điều kiện về hạnh kiểm để xét tốt nghiệp THCS, sẽ được hướng dẫn rèn luyện tại địa phương. Các em phải đợi từ tháng 5 của năm này đến tháng 5 năm sau, khi nhà trường tổ chức xét tốt nghiệp cho học sinh khóa tiếp theo thì mới nộp hồ sơ để tham gia xét lại. Những trường hợp này, cần có Giấy xác nhận phẩm chất đạo đức và chấp hành chính sách của Nhà nước tại địa phương. Trong khi đó, tâm sinh lý lứa tuổi này phức tạp và cần sợi dây kết nối để duy trì các em với môi trường trường lớp, bạn bè, thầy cô.
Quy chế xét công nhận tốt nghiệp tại Thông tư 31 đã mở thêm cánh cửa cho những học sinh “lọt sàng” trong lần xét tốt nghiệp THCS lần 1. Các em có cơ hội ôn tập, bổ túc kiến thức, rèn luyện, phấn đấu trong 3 tháng hè để được đánh giá, xếp loại tốt nghiệp lần 2 thay vì phải chờ đợi đến năm học sau. Sự tiếp nối này giúp các em duy trì được cảm giác về trường lớp, nhịp độ học tập, rèn luyện. Đồng thời, mở thêm cơ hội để kịp đăng ký các khóa học nghề ngắn hạn hoặc tham gia tuyển sinh vào các trường dạy nghề, trung tâm giáo dục thường xuyên…
Việc bỏ quy định giấy xác nhận về phẩm chất đạo đức và chấp hành chính sách của Nhà nước tại địa phương với học sinh chưa đạt về hạnh kiểm, thay vào đó, nhà trường sẽ rèn luyện cho các em trong kỳ nghỉ hè sẽ tạo cho nhà trường sự chủ động, đánh giá sát hơn sự tiến bộ của từng em, cũng phù hợp với mục tiêu của Chương trình GDPT 2018 là phát triển phẩm chất, năng lực của người học.
Dù tỷ lệ học sinh không đủ điều kiện tốt nghiệp ở các cơ sở giáo dục thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông cấp THCS rất ít. Nhưng không phải trường nào cũng có 100% học sinh đỗ tốt nghiệp. Với hướng mở khi có 2 lần xét tốt nghiệp, theo nhiều cán bộ quản lý, giúp các trường học “chặt tay” hơn trong xét các điều kiện tốt nghiệp, tránh tâm lý vì thương học sinh phải chờ đợi trong thời gian quá dài nên “vớt” từ không đạt thành đạt.
