Sinh năm 1978, là con áp út trong một gia đình có đến chín anh chị em. Lên bốn tuổi, thầy Tạo đã phải chịu cảnh mồ côi cha. Cha thầy, ông Đồng Viết Trích nguyên là bí thư và chủ tịch xã Diễn Hùng. Ông Đồng Viết Trích vốn là cán bộ xã năng nổ và có nhiều thành tích trong công cuộc xây dựng xã Diễn Hùng. Ông đã ba khóa liền là đại biểu hội đồng nhân dân tỉnh Nghệ An nhờ thành tích xây dựng xã nhà. Năm 1982, ông Đồng Viết Trích mất để lại vợ ông, một người phụ nữ nông dân và chín người con đang độ tuổi ăn học. Vì gia cảnh khó khăn nên thầy Tạo không có điều kiện để học tập một cách thuận lợi. Nhưng thầy vẫn là học sinh lớp chọn toán của trường THPT Diễn Châu II và vào học trường CĐSP Nghệ An với số điểm cao: 25 điểm ( khối B).
Ra trường, thầy Tạo về làm giáo viên trường THCS xã Diễn Mỹ từ năm 2002 đến năm 2013. Sau đó, thầy Tạo được điều về làm hiệu phó chuyên môn trường PTCS xã Diễn Hoàng. Đến nay, ngoài thành tích bồi dưỡng học sinh giỏi đã được tặng thưởng nhiều giấy khen, bằng khen thì thầy Đồng Viết Tạo còn là tác giả của ba đầu sách có giá trị. Đó là các cuốn: Bồi dưỡng học sinh giỏi Hóa học THCS được Nhà xuất bản Giáo dục xuất bản năm 2009, sau đó, Nhà xuất bản Giáo dục đặt thầy viết tiếp cuốn Thực hành Hóa học 8 và cuốn Thực hành Hóa học 9 đều đã được xuất bản năm 2010.
Những cuốn sách do thầy Tạo viết ra là những cuốn sách thực sự có chất lượng được đông đảo các thầy cô đồng nghiệp và học sinh rất quan tâm và là tài liệu bổ ích trong quá trình dạy và học của thầy và trò.
Tâm sự về việc viết sách, thầy Tạo cho hay:
- Viết một cuốn sách như vậy đòi hỏi mình phải rất kỳ công và làm việc với tinh thần khoa học rất nghiêm túc. Bởi một cuốn sách văn học nếu viết không trung thực một chút thì người ta cũng có thể bỏ qua nhưng với một cuốn sách khoa học dùng làm tài liệu giảng dạy và học tập cho đông đảo giáo viên và học sinh thì chỉ cần sai sót nhỏ là bị phản ứng và dẫn đến hệ lụy ngay.
Để hoàn thành ba cuốn sách đã xuất bản và một cuốn sách chưa xuất bản, có đêm thầy Tạo phải thức đến hơn nửa đêm với niềm đam mê không mệt mỏi. Vợ thầy, cô Thủy là nhân viên văn phòng trường THCS xã Diễn Hùng kể:
- Có hôm nhìn thấy anh viết mải miết đến tận khuya mà vẫn chưa ngủ, em dậy nói anh đi ngủ đi nhưng anh vẫn nói “để anh viết thêm chút nữa”, thế là em lại lặng lẽ pha cho anh cốc sữa nóng để anh viết tiếp.
Ngoài ba đầu sách đã xuất bản nói trên, thầy Tạo còn viết cuốn “Bồi dưỡng học sinh giỏi môn Sinh học cấp THCS” đã được Nhà xuất bản giáo dục nhận in nhưng vì có sự thay đổi trong chương trình sách giáo khoa nên việc xuất bản phải dừng lại. Thầy Tạo cho hay:
- Cuốn sách này phải đến năm 2018 mới xuất bản được và tôi phải sửa lại để phù hợp với sách giáo khoa mới.
Ngoài những cuốn sách kể trên, thầy Tạo còn là tác giả của hàng chục bài báo đăng trên tạp chí Tài Hoa Trẻ và tạp chí Thế giới trong ta bàn về các vấn đề giáo dục. Đọc những bài bài báo của thầy như: Đánh giá giờ dạy của giáo viên, xin đừng…, hay bài Góp ý kiến chỉnh lý sách giáo khoa Hóa học 8-9… cho thấy thầy Tạo thực sực là một thầy giáo có chuyên môn, kiến thức vững vàng và đầy tâm huyết, trách nhiệm.
Bên cạnh viết sách, viết báo, thầy Tạo còn là người có nhiều thành tích khác trong giảng dạy và sáng kiến kinh nghiệm được ngành Giáo dục Nghệ An ghi nhận. Đó là 4 sáng kiến kinh nghiệm được Sở giáo dục Nghệ An công nhận. Những sáng kiến kinh nghiệm của thầy được đúc rút từ thực tế giảng dạy cũng như từ công tác bồi dưỡng học sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh nên tính ứng dụng rất cao. Tuy nhiên, thầy Tạo cũng thẳng thắn thừa nhận: - “Việc viết sáng kiến kinh nghiệm là tích lũy từ một quá trình giảng dạy, không phải năm nào cũng viết được sáng kiến. Hơn nữa, sáng kiến phải có tính ứng dụng vào thực tế không chỉ cho bản thân mà còn cho cả đồng nghiệp nên phải là một tiểu công trình khoa học. Hiện nay, với việc một năm, một giáo viên phải có một sáng kiến kinh nghiệm khiến nhiều người chỉ làm lấy lệ, không có sự đầu tư, thậm chí là sao chép của nhau nên lắm khi không có tác dụng thúc đẩy”.
Trong suốt mười ba năm công tác, thầy Tạo đã có nhiều thành tích trong việc bồi dưỡng học sinh giỏi với 6 năm liền liên tục có học sinh giỏi tỉnh. Trong đó, năm học 2013 - 2014 thầy có 3 học sinh giỏi cấp huyện, 1 học sinh giỏi tỉnh. Năm học 2014 - 2015, đội tuyển học sinh giỏi do thầy phụ trách có 4 học sinh giỏi cấp huyện , một học sinh giải nhất cấp tỉnh. Thầy được Phòng Giáo dục huyện Diễn Châu tin tưởng cử dạy bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi dự thi cấp tỉnh môn Hóa học của huyện.
Bản thân thầy đã hai lần được công nhận danh hiệu giáo viên giỏi cấp tỉnh (chu kỳ 2009 - 2012 và chu kỳ 2012 - 2015) và đạt nhiều bằng khen, giấy khen của các cơ quan: UBND huyện Diễn Châu, công đoàn Giáo dục huyện, Bộ Giáo dục và Đào tạo (năm 2013), Liên đoàn Lao động tỉnh Nghệ An (2015), bảy năm là chiến sỹ thi đua cấp cơ sở, một năm là chiến sỹ thi đua cấp tỉnh.
Năm học 2014 - 2015, thầy Đồng Viết Tạo được bổ nhiệm là hiệu phó trường THCS xã Diễn Hoàng. Ở cương vị mới, với sự ủng hộ , tạo điều kiện của Phòng Giáo dục và thầy hiệu trưởng Quế Thanh Hải, thầy Tạo đã không ngừng phấn đấu góp phần vào sự phát triển của trường. Thầy đã mạnh dạn áp dụng nhiều biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục như: Đánh giá giáo viên không dựa vào bằng cấp mà dựa vào kết quả công việc, bồi dưỡng nâng cao chất lượng giáo viên, đưa những giáo viên trẻ có triển vọng vào đảm nhận những mũi nhọn của nhà trường, tổ chức nhiều buổi phụ đạo học sinh yếu không thu tiền học sinh và kết quả là giảm được tỷ lệ học sinh yếu một cách đáng kể. Thầy Tạo cũng đã tham mưu cho hiệu trưởng xây dựng bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo viên một cách toàn diện, thực hiện khoán chất lượng cho giáo viên để ai cũng nỗ lực trau dồi chuyên môn nghiệp vụ.
Nhờ những giải pháp của thầy và sự quan tâm ủng hộ và giải pháp kết hợp của hiệu trưởng mà trường THCS Diễn Hoàng từ một trường tốp giữa trở thành trường có nhiều thành tích cao của huyện, kết quả thi học sinh giỏi huyện xếp thứ nhì, kết quả thi chuyển cấp cũng xếp thứ nhì, kiểm tra chất lượng đại trà (kiểm định thông qua khảo sát do phòng tổ chức) cũng xếp thứ nhì.
Trao đổi với chúng tôi, các đồng nghiệp của thầy Đồng Viết Tạo từ thầy trưởng phòng GD-ĐT huyện Ngô Quang Long đến thầy hiệu trưởng THCS xã Diễn Hoàng Quế Thanh Hải đều có nhận xét tốt đẹp về thầy.
Xưa nay, nghĩ đến việc viết sách giáo dục là việc của giáo sư, tiến sĩ, chuyên gia giáo dục công tác ở thành phố lớn hoặc ở trường chuyên chứ mấy ai nghĩ đến một thầy giáo trẻ công tác ở một trường THCS nông thôn lại có những đầu sách có giá trị như vậy. Thầy Đồng Viết Tạo xứng đáng là một tấm gương sáng trong ngành Giáo dục mà nhiều người phải kính phục.
