Tháo gỡ bất cập, tạo đà đổi mới cho giáo dục đại học

Dự tọa đàm diễn ra tại Trường Đại học Công nghệ TPHCM có lãnh đạo các cục, vụ thuộc Bộ GD&ĐT cùng lãnh đạo các cơ sở giáo dục đại học khu vực phía Nam.

Dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) có 9 chương, 54 điều.

Theo Bản thuyết minh quy phạm hóa chính sách dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), có 6 nhóm chính sách mới trong dự thảo luật này, gồm: Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, kiến tạo hệ thống quản trị đại học tiên tiến; Hiện đại hóa chương trình và phương thức tổ chức đào tạo, ứng dụng công nghệ tiên tiến và thúc đẩy học tập suốt đời; Định vị cơ sở giáo dục đại học (GDĐH) là trung tâm nghiên cứu, đổi mới sáng tạo gắn với đào tạo nhân lực chất lượng cao; Tăng cường huy động các nguồn lực và nâng cao hiệu quả đầu tư hiện đại hóa GDĐH; Phát triển đội ngũ giảng viên, nhà khoa học xuất sắc và môi trường học thuật sáng tạo, liêm chính; Đổi mới cách tiếp cận, bảo đảm thực chất trong công tác bảo đảm chất lượng GDĐH.

Tháo gỡ nhiều bất cập tồn tại

Tại hội thảo, nhiều chuyên gia, lãnh đạo các trường đại học bày tỏ sự đồng tình với các nhóm chính sách của dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) và bản dự thảo lần này.

PGS.TS Nguyễn Đức Trung, Hiệu trưởng Trường Đại học Ngân hàng TPHCM, khẳng định các quy định mới về tổ chức và quản trị cơ sở giáo dục đại học, đặc biệt là về Hội đồng trường, sẽ giải quyết hiệu quả những bất cập tồn tại trong nhiều năm qua.

Ông Trung nhận định, những thay đổi này sẽ tăng cường tính tự chủ, minh bạch và trách nhiệm giải trình, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và quản lý tại các trường đại học.

Hiệu trưởng Trường Đại học Ngân hàng TPHCM cũng đồng tình với quy định về xếp hạng cơ sở GDĐH (điều 40) với việc để các trường đại học chủ động lựa chọn bảng xếp hạng phù hợp với định hướng phát triển; chịu trách nhiệm về tính chính xác, trung thực của dữ liệu cung cấp cho tổ chức xếp hạng và công khai kết quả xếp hạng.

Đồng thời, tổ chức thực hiện xếp hạng phải có năng lực chuyên môn, chịu trách nhiệm về tính trung thực, minh bạch, khách quan của kết quả xếp hạng…

Tuy nhiên, ông bày tỏ lo ngại về việc một số tổ chức thời gian qua đã thực hiện việc xếp hạng mà không rõ mục đích, tiêu chí, dẫn đến kết quả thiếu tin cậy và gây ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín của các trường.

Theo ông Trung, việc xếp hạng không rõ ràng không chỉ tạo ra sự nhiễu loạn thông tin mà còn có thể bị lợi dụng, gây ra những hiểu lầm không đáng có về chất lượng đào tạo và nghiên cứu của các cơ sở đào tạo.

Trước tình hình này, Hiệu trưởng Trường Đại học Ngân hàng TPHCM mong muốn dự thảo luật hoặc nghị định, thông tư hướng dẫn có quy định cụ thể và chặt chẽ về việc tổ chức thực hiện xếp hạng đại học.

Tiếp nối các ý kiến đóng góp, TS Trương Tấn Đạt, Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Đồng Tháp, bày tỏ sự đồng tình và đánh giá cao tính khả thi của dự thảo.

Ông Đạt nhận định, dự thảo đã kế thừa những điểm tích cực và khắc phục hiệu quả các hạn chế từ thực tiễn triển khai Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học (Luật số 34/2018).

Tuy nhiên, TS Trương Tấn Đạt đặc biệt lưu ý đến khoản 2, điều 14 của dự thảo, quy định về Hội đồng trường.

Theo đó, dự thảo nêu rõ Hội đồng trường "không tham gia hoạt động quản lý, điều hành cơ sở GDĐH". Ông Đạt cho rằng, quy định này có thể làm giảm nhẹ vai trò thực tế của Hội đồng trường.

Ông đề xuất cần có sự xem xét để đảm bảo Hội đồng trường có đủ quyền hạn và cơ chế để thực hiện hiệu quả chức năng của mình mà không gây chồng chéo với ban giám hiệu.

PGS.TS Bùi Anh Thủy, Trưởng khoa Luật, Trường Đại học Văn Lang, đã đưa ra góp ý quan trọng về quy định liên quan đến Hội đồng Khoa học và Đào tạo.

Theo dự thảo, Hội đồng Khoa học và Đào tạo được định nghĩa là "tổ chức tư vấn chuyên môn, học thuật" với chức năng "tư vấn, phản biện về chính sách, định hướng phát triển đội ngũ giảng viên, hoạt động đào tạo, khoa học và công nghệ, hợp tác quốc tế và các hoạt động chuyên môn, học thuật khác".

Dự thảo cũng nêu rõ Hội đồng này "làm việc theo nguyên tắc tập thể, dân chủ, quyết định theo đa số; chịu trách nhiệm trước hội đồng trường và hiệu trưởng về những nội dung tư vấn."

Tuy nhiên, PGS.TS Bùi Anh Thủy đã đặt ra một vấn đề then chốt, như vậy Hiệu trưởng có phải chịu trách nhiệm với những lĩnh vực khoa học công nghệ do hội đồng này tư vấn, hay chỉ xem các đề xuất của hội đồng này ở mức tư vấn?

Hội thảo góp ý dự thảo Luật Giáo dục Đại học đã nhận được nhiều ý kiến đa dạng. Các đại biểu tập trung thảo luận về cơ cấu tổ chức, chuẩn chương trình đào tạo, điều kiện thực hiện chương trình, nhiệm vụ, quyền hạn giảng viên.

Đặc biệt, nhiều kiến nghị được đưa ra về tổ chức Hội đồng trường và cơ chế tự chủ đại học tại các trường thành viên của đại học quốc gia, đại học vùng.

Bám sát các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước

Theo Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn, dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) lần này được xây dựng theo tinh thần ngắn gọn, không đi sâu vào chi tiết. Bởi đây là một luật khung, mang tính nền tảng và có tính bền vững cao cho sự phát triển của GDĐH.

Theo Thứ trưởng, các nội dung được đưa vào dự thảo luật phải thể hiện đầy đủ và toàn diện các chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước với những định hướng quan trọng như: phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy kinh tế tư nhân, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh…

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn đặt ra vấn đề quan trọng với các đại biểu, liệu dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) đã thực sự giải quyết được những tồn đọng, những bài toán thực tiễn phát sinh trong thời gian qua, hay còn những khoảng trống pháp lý nào cần được bổ sung, khắc phục.

Thứ trưởng cũng nhấn mạnh yêu cầu về tính thống nhất của dự thảo luật với các luật khác, đặc biệt là các văn bản luật liên quan đến khoa học công nghệ, cán bộ, công chức, viên chức.

Điều này nhằm đảm bảo một hệ thống pháp luật đồng bộ, tránh chồng chéo hoặc mâu thuẫn trong quá trình thực thi.

Thứ trưởng cũng đề nghị các đại biểu chú trọng vào tính diễn đạt của dự thảo luật, đảm bảo các quy định phải chặt chẽ, rõ ràng, dễ hiểu và dễ áp dụng vào thực tiễn.

Tại hội thảo, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn và Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD&ĐT) Nguyễn Tiến Thảo tiếp thu các ý kiến và trao đổi với các đại biểu về từng nhóm vấn đề: Hội đồng trường; Hoạt động đào tạo; Kiểm định chất lượng..

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn cho biết, hướng tiếp cận sắp tới về chương trình đào tạo là các trường "mở chương trình đào tạo" thay vì "mở ngành".

Các chương trình này có thể thiết kế đơn ngành hoặc liên ngành, phải thuộc Danh mục thống kê ngành đào tạo. Danh mục này chính là cơ sở để các trường mở chương trình đào tạo thuộc ngành.

Liên quan đến vấn đề thực hiện chương trình đào tạo trình độ tiến sĩ, Thứ trưởng cho biết sắp tới việc này sẽ được siết chặt, thu hẹp lại.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT sẽ phê duyệt thực hiện các chương trình đào tạo trình độ tiến sĩ. Việc kiểm định, đảm bảo chất lượng đào tạo cũng thực hiện chặt chẽ hơn.