1/4 giá trị thương mại
Nghiên cứu chỉ ra trên thực tế, trung bình một hiệp định thương mại có bao gồm các điều khoản về lao động tăng giá trị thương mại lên 28%, so với mức tăng 26% của một hiệp định không có điều khoản lao động. Các điều khoản về lao động, hỗ trợ việc tiếp cận thị trường lao động, đặc biệt là đối với phụ nữ trong độ tuổi lao động có ảnh hưởng tích cực tới tỷ lệ tham gia lực lượng lao động, giúp tăng tỷ lệ dân số cả nam và nữ trong độ tuổi lao động tham gia vào lực lượng lao động.
Báo cáo nhấn mạnh sự gia tăng đáng kể về số lượng các hiệp định thương mại trên toàn thế giới. Trong năm 2014 gần 55% khối lượng xuất khẩu nằm trong khuôn khổ của các hiệp định thương mại song phương và đa phương, trong khi đó con số này vào năm 1995 chỉ là 42%. Bà Marva Corley, chuyên gia kinh tế cao cấp của ILO cho biết: “Ngày càng nhiều các hiệp định thương mại mới có bao gồm các điều khoản về lao động. Tính đến tháng 12/2015, đã có 76 hiệp định thương mại bao trùm 135 nền kinh tế có bao gồm các điều khoản về lao động, gần một nửa trong số đó được hoàn tất sau năm 2008. Hơn 80% số hiệp định có hiệu lực từ 2013 có những điều khoản về lao động…”.
Được biết, hiện nay 1/4 giá trị thương mại của các hiệp định thương mại nằm trong phạm vi của những điều khoản trên. Xét đến vấn đề chất lượng việc làm và tăng lương, báo cáo khẳng định một thực tế rằng bất công bằng thu nhập có xu hướng bị nới rộng kể từ những năm 1980, và đây được coi là một phần hậu quả của quá trình tự do hóa thương mại và đầu tư.
Thu hẹp khoảng cách giữa tác động kinh tế và xã hội
Nhìn từ bản chất của các điều khoản về lao động, trong đại đa số các trường hợp, các hiệp định thương mại có bao gồm các điều khoản về lao động thường dựa trên cam kết không hạ thấp các tiêu chuẩn lao động hoặc đi ngược lại pháp luật lao động để tăng tính cạnh tranh. Đồng thời, các hiệp định này còn hướng tới đảm bảo pháp luật lao động quốc gia được thực thi hiệu quả và đồng nhất với các tiêu chuẩn lao động đã có sẵn. 72% số điều khoản lao động liên quan tới thương mại có tham chiếu đến các tiêu chuẩn của ILO.
Nhìn nhận các kết quả về thị trường lao động, báo cáo nhấn mạnh mối quan hệ tương quan chặt chẽ giữa cải cách pháp lý, xây dựng năng lực và cơ chế giám sát. Ngoài ra, đối thoại xã hội giữa chính phủ và các đối tác xã hội đóng vai trò chủ chốt trong quá trình này. ILO có thể hỗ trợ xây dựng các điều khoản về lao động hiệu quả hơn, ví dụ như tăng cường sự đồng bộ giữa các điều khoản về lao động và hệ thống tiêu chuẩn lao động quốc tế.
Đối với Việt Nam, trong số 16 hiệp định thương mại tự do Việt Nam có tham gia, Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) bao gồm một loạt các điều khoản rõ ràng liên quan đến lao động. Hiệp định này dự kiến sẽ có hiệu lực từ năm 2018. TPP không tạo ra bất kỳ tiêu chuẩn lao động quốc tế mới nào, tuy nhiên nó đòi hỏi Việt Nam thông qua và duy trì trong luật pháp, quy định và thực hành những quyền được nêu trong Tuyên bố 1998 của ILO về Các Nguyên tắc và Quyền Cơ bản trong Lao động, bao gồm tự do liên kết, quyền tổ chức và thương lượng tập thể, xóa bỏ lao động cưỡng bức, lao động trẻ em và phân biệt đối xử tại nơi làm việc.
