Tìm lại dấu vết còn lại
Chuyến thám hiểm mà nước Anh dự định thực hiện trong đầu năm tới nhằm nghiên cứu Nam Cực với hy vọng tìm được tàn tích của tàu Endurance - trọng tâm của một trong những câu chuyện sinh tồn vĩ đại nhất lịch sử.
Nhà thám hiểm Nam Cực Ernest Shackleton đã ở trên con tàu này lúc nó bị mắc kẹt trong băng ở biển Weddell vào tháng 2/1915. Nó trôi dạt trong nhiều tháng trước khi bị các tảng băng đục vỡ thân tàu, khiến Shackleton và thủy thủ đoàn kẹt lại giữa biển băng.
Julian Dowdeswell, Giám đốc Viện Nghiên cứu Scott Polar của ĐH Cambridge cho biết việc tìm kiếm xác tàu Endurance là mục tiêu thứ 2 trong chuyến thám hiểm tháng 1/2019. Mục tiêu chính là nghiên cứu thềm băng Larsen C của bán đảo Nam Cực, sau khi một tảng băng có kích cỡ tương đương bang Delaware của Hoa Kỳ tách ra khỏi thềm băng này trong năm 2017.
Tuy nhiên, Dowdeswell cho biết tàu Endurance có thể “vẫn còn tương đối nguyên vẹn” ở vị trí 3.200m dưới đáy biển Weddell lân cận.
“Các thanh gỗ bị bung ra là nguyên nhân khiến con tàu bị đắm. Tuy nhiên, con tàu không bị nghiền nát thành nhiều mảnh nhỏ và chúng tôi tin rằng phần lớn thân tàu vẫn nguyên vẹn” - Dowdeswell chia sẻ.
Vì Nam Cực không có gỗ tự nhiên, nên cũng không có loài sinh vật ăn gỗ nào tồn tại ở đây. Các nhà khoa học đã từng để mảnh gỗ và xương cá voi lại dưới đáy biển trong các thí nghiệm trước đây. Kết quả là miếng gỗ dường như còn nguyên vẹn trong khi phần lớn xương cá voi đã bị tiêu tan.
Thuyền trưởng tàu Endurance, Frank Worsley đã ghi lại vị trí của tàu trước khi nó bị đắm cách đó 270 dặm về phía Đông bán đảo. Worsley là 1 hoa tiêu bậc thầy, người đã sử dụng kính lục phân để vẽ ra con đường vượt đại dương dài 800 dặm từ lãnh thổ Anh quốc tới đảo Nam Georgia cho
Shackleton và đoàn thủy thủ. Chiếc kính lục phân và các bản lưu viết tay của Worsley hiện được cất giữ trong kho của viện, Dowdeswell cho biết. Ông tin vào độ chính xác trong đo đạc của Worsley và cho biết khác biệt thực tế sẽ chỉ rơi vào khoảng 1km trở xuống.
 |
| Con tàu Endurance nghiêng về một bên trên lớp băng dày trong chuyến thám hiểm xuyên Nam Cực do nhà thám hiểm Ernest Shackleton dẫn đầu |
Đi tìm lịch sử hơn là một nhiệm vụ mang tính tượng trưng
Trong khi xác định vị trí đắm của tàu Endurance là một nhiệm vụ mang tính lịch sử lớn, mục tiêu đầu tiên của đoàn thám hiểm vẫn là đạt được các tri thức về tương lai - điều gì có thể sẽ xảy ra đối với các thềm băng và dải băng Nam Cực (một số điểm có độ dày lên tới 3 dặm) trong tình hình Trái đất nóng lên.
Núi băng tách rời khỏi thềm băng Larsen C trong năm 2017 đánh dấu lần thứ 3 diễn ra sự kiện tách băng lớn trong vòng 22 năm. Vào năm 1995, khoảng 1.500 km vuông của một thềm băng phía Bắc bị sụp đổ. Trong khi đó, thềm băng Larsen B rộng 3.200 km vuông đột ngột tan rã hoàn toàn trong năm 2002.
Lượng băng tan này không khiến mặt nước biển dâng lên, bởi bản thân nó đã nằm trong nước. Tuy nhiên, chúng phá vỡ rào cản tới các sông băng trên đất liền của lục địa, qua đó tăng lưu lượng dòng chảy ra biển sau các vụ vỡ băng trước đó, theo thông tin từ NASA.
Nhà băng học Dowdeswell và đội ngũ của ông sẽ lập bản đồ đường viền của Larsen C từ trên xuống dưới, sử dụng tàu ngầm và máy bay không người lái. Họ cũng sẽ lấy các mẫu lõi và xác định niên đại bằng carbon phóng xạ với hy vọng tìm hiểu về các biến đổi của thềm băng từ 20.000 năm trước vào thời điểm đỉnh cao của kỉ băng hà cuối cùng.
“Nếu nó đã bắt đầu bị vỡ từ nhiều thời điểm khác trong khoảng thời gian đó, thì có thể nỗi lo của chúng ta sẽ phần nào được giảm xuống và tin rằng sự vỡ ra là 1 quá trình lâu dài mang tính tự nhiên. Trong khi nếu không có bất cứ hiện tượng bất thường nào xảy ra đối với thềm băng trong khoảng thời gian đó, thì điều này khẳng định tầm ảnh hưởng mạnh mẽ của biến đổi khí hậu tới khu vực này trong vài thập kỷ qua” - Dowdeswell phân tích.
Con tàu Endurance dài 44m mắc kẹt trong băng của biển Weddell ở Nam Cực vào tháng 2/1915. Nó trôi dạt cũng những tảng băng trong 8 tháng trước khi vỏ tàu bị băng đâm vỡ và chìm xuống đáy biển.
Shackleton và phi hành đoàn đã bỏ con tàu ở lại và cắm trại trên băng từ tháng 10/1915 - 4/1916, sống sót bằng việc săn bắt hải cầu và chim cánh cụt làm lương thực. Lớp băng sau đó bị vỡ và họ phải chèo thuyền cứu sinh của con tàu tới đảo Voi - hòn đảo không người ở cách xa rìa bán đảo Nam Cực.
Từ đảo này, Shackleton, Worsley và 4 người khác đã đi đến đảo Nam Georgia và phái tàu đi cứu những người còn lại của đoàn thám hiểm. Tất cả thuyền viên của tàu Endurance được cứu trong tháng 8/1916.
Nếu đội của Dowdeswell tìm thấy con tàu, họ dự định sẽ chỉ chụp ảnh và hy vọng nó sẽ tiếp tục được bảo tồn như một tượng đài trong lĩnh vực thám hiểm Nam Cực dưới đáy đại dương.
