Sơn La: Mỗi người là một 'công dân học tập'

Một trong những bước đi quan trọng chính là triển khai mô hình “công dân học tập” (CDHT) - hình mẫu của người dân thời đại số, chủ động trong tri thức, kỹ năng và ứng xử văn hóa.

Từ thí điểm đến nhân rộng

Ra đời sau các mô hình quen thuộc như “gia đình học tập”, “dòng họ học tập” hay “đơn vị học tập”, mô hình “công dân học tập” được thiết kế với tiêu chí bao quát và linh hoạt hơn. Để được công nhận là CDHT, người dân không chỉ cần có tinh thần tự học và học tập suốt đời mà còn cần có kỹ năng sử dụng công cụ công nghệ, năng lực xây dựng các mối quan hệ xã hội tích cực, cũng như ý thức gìn giữ môi trường sống.

Tại Sơn La, mô hình CDHT được chính thức đưa vào thí điểm từ tháng 10/2020, với 1.688 công dân tham gia tại 47 cơ quan, trường học; 36 bản, tổ dân phố thuộc 31 xã, 2 phường và 7 thị trấn. Trong số đó, có 1.276 người là cán bộ, công chức và 412 người là nông dân, lao động tự do. Đây là một bước tiến mới, thể hiện nỗ lực đưa khái niệm học tập suốt đời đến gần hơn với mọi tầng lớp nhân dân.

Tại xã Hua La, TP Sơn La, mô hình đã nhanh chóng nhận được sự hưởng ứng của người dân. Ông Lèo Văn Tình - Phó Chủ tịch Hội Khuyến học xã Hua La cho biết: “Chúng tôi không chỉ tuyên truyền chung chung mà đi sâu vào từng bản, từng hộ dân, vận động thông qua các mô hình “gia đình học tập”, “dòng họ học tập” tham gia đăng ký danh hiệu CDHT. Với sự đồng hành của các nhà trường, phụ huynh học sinh cũng được truyền cảm hứng để giúp con cháu phát triển toàn diện”.

Ở thị xã Mộc Châu, cách tiếp cận còn cụ thể hơn. Hội Khuyến học thị xã Mộc Châu đã thực hiện thí điểm mô hình tại xã Chiềng Sơn, Phiêng Luông và thị trấn Mộc Châu với 300 người đăng ký danh hiệu CDHT.

“Chúng tôi triển khai mô hình theo hướng “cầm tay chỉ việc”, từ đăng ký tài khoản đến tự đánh giá thông tin cá nhân trên hệ thống”, bà Giàng Khánh Ly - Phó Chủ tịch Hội Khuyến học thị xã Mộc Châu cho hay. Những vùng khó khăn như Suối Thín, Pha Luông, Hin Pén… nơi người dân còn bận rộn với nương rẫy ban ngày, thì cán bộ khuyến học tổ chức họp dân buổi tối để phổ biến kiến thức và hướng dẫn đánh giá bằng phiếu giấy.

Sau gần một năm, kết quả bước đầu rất khả quan: Hơn 81% người tham gia đạt danh hiệu CDHT. Trong đó, tỷ lệ công chức, viên chức đạt 86,05%; nông dân, người lao động đạt 66,74%. Những con số ấy cho thấy sức sống của mô hình trong thực tiễn, đặc biệt ở những nhóm đối tượng trước nay ít có điều kiện tiếp cận các hình thức học tập chính quy.

Những “cánh tay nối dài” của tri thức

Không dừng lại ở việc học để được công nhận, nhiều người dân Sơn La đã biến kiến thức học được thành công cụ cải thiện chất lượng sống. Ông Hoàng Văn Chất (bản Củ 2, xã Chiềng Ban, huyện Mai Sơn) là một ví dụ điển hình. Trước đây, ông nghĩ CDHT chỉ dành cho công chức. Nhưng khi hiểu đúng về mô hình, ông đã chủ động học kỹ thuật canh tác, tìm tòi từ sách báo để nâng cao năng suất vườn cam của gia đình. “Nhờ học hỏi mà cam ra quả đều, ngọt và ít sâu bệnh. Gia đình tôi thu nhập ổn định hơn”, ông Chất tự hào chia sẻ.

Theo bà Mai Thu Hương - Chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh Sơn La, CDHT không phải là một danh hiệu hình thức mà thực sự là tiêu chí thúc đẩy chuyển biến trong nhận thức và hành động.

“Từ 2024 đến nay, các cấp hội đã tổ chức 145 lớp tập huấn nghiệp vụ cho hơn 5.000 lượt cán bộ cơ sở và mở gần 200 lớp chuyển giao khoa học kỹ thuật, góp phần lan tỏa kiến thức đến hơn 12.000 lượt người dân”, bà Hương cho biết.

Một thành tựu đáng ghi nhận là đến nay, toàn tỉnh Sơn La đã có 234.902 người được công nhận là công dân học tập, chiếm 62,3% trong tổng số 377.050 người đăng ký. Không chỉ vậy, số lượng các “gia đình học tập”, “dòng họ học tập”, “cộng đồng học tập” cũng ngày một tăng: Hơn 213.000 gia đình học tập; hơn 1.000 dòng họ học tập và hơn 2.200 cộng đồng học tập đã được công nhận.

Ông Quàng Văn Lâm - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Sơn La nhận định: “Việc xây dựng mô hình CDHT giúp nâng cao chất lượng các mô hình học tập khác. Nó là hạt nhân trong việc xây dựng xã hội học tập sâu rộng, thực chất”.

Tuy nhiên, hành trình này không phải không có khó khăn. Ở nhiều xã vùng cao, kỹ năng số của người dân còn hạn chế, thiết bị công nghệ thiếu thốn, khiến việc đánh giá, cập nhật thông tin lên hệ thống phần mềm gặp nhiều trở ngại.

Vượt qua rào cản đó, năm 2025, tỉnh Sơn La đặt mục tiêu sẽ có 40% người lớn trong các mô hình học tập đạt danh hiệu CDHT; 60% cán bộ, công chức trong đơn vị học tập đạt chuẩn; và đặc biệt, 70% CDHT có kỹ năng số, trong đó 60% thành thạo để chủ động tra cứu, đánh giá trên môi trường số hóa.

Trong thời gian tới, các lớp học sẽ được tổ chức linh hoạt hơn, từ trực tiếp đến trực tuyến, từ hội thảo chuyên đề đến hình thức học trải nghiệm. Tỉnh cũng sẽ tăng cường vận động xã hội hóa, huy động doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân tham gia hỗ trợ kinh phí, thiết bị, tài liệu học tập cho các nhóm yếu thế, góp phần hiện thực hóa giấc mơ xã hội học tập toàn diện, bền vững.