Trong điều kiện đất nước vừa thống nhất, nguồn lực hạn chế, mô hình cao đẳng sư phạm đóng vai trò quan trọng trong việc nhanh chóng bổ sung đội ngũ giáo viên, góp phần phổ cập giáo dục và nâng cao dân trí. Trải qua gần 5 thập kỷ, mạng lưới trường cao đẳng sư phạm được mở rộng, trở thành “cái nôi” đào tạo giáo viên tiểu học, THCS cho hầu khắp các tỉnh, thành.
Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của xã hội và yêu cầu ngày càng cao của giáo dục, sứ mệnh trường cao đẳng sư phạm dần thay đổi. Luật Giáo dục năm 2019 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng khi nâng chuẩn trình độ giáo viên tiểu học và THCS lên đại học.
Kể từ đó, các trường cao đẳng sư phạm không còn chức năng đào tạo giáo viên ở hai cấp học này, chỉ tập trung vào ngành Giáo dục mầm non. Vai trò của hệ thống cao đẳng sư phạm vì thế thu hẹp đáng kể; nhiều trường phải đối mặt với khó khăn về tuyển sinh, nguồn lực và định hướng phát triển.
Trong bối cảnh ấy, Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 xác định rõ, các trường cao đẳng sư phạm sẽ được sắp xếp, tổ chức lại theo hướng tinh gọn, hiệu quả, thông qua các phương án: Sáp nhập vào một trường đại học sư phạm hoặc cơ sở giáo dục đại học đa ngành, đa lĩnh vực có trường, khoa sư phạm hoặc khoa học cơ bản; sáp nhập vào một cơ sở giáo dục đại học tại địa phương hoặc trong vùng; sáp nhập, hợp nhất với một số cơ sở giáo dục khác tại địa phương.
Thực tiễn cho thấy, việc sáp nhập trường cao đẳng sư phạm đã diễn ra tại một số địa phương. Đơn cử, sáp nhập Trường Cao đẳng Sư phạm Ninh Thuận vào Trường Đại học Nông Lâm TPHCM năm 2011; sáp nhập Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Tây vào Trường Đại học Thủ đô Hà Nội (2023), Trường Cao đẳng Sư phạm Nghệ An vào Trường Đại học Kinh tế Nghệ An (2024), đồng thời đổi tên Trường Đại học Kinh tế Nghệ An thành Trường Đại học Nghệ An; đề xuất sáp nhập Trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình vào Trường Đại học Hùng Vương (Phú Thọ)...
Có thể thấy, chủ trương sáp nhập là phù hợp với xu thế phát triển chung của giáo dục đại học và đào tạo giáo viên hiện nay. Việc duy trì một hệ thống cao đẳng sư phạm phân tán, quy mô nhỏ, hoạt động kém hiệu quả không còn phù hợp với yêu cầu nâng cao chất lượng và sử dụng hiệu quả ngân sách Nhà nước.
Thực hiện sáp nhập sẽ tạo điều kiện tập trung nguồn lực, chuẩn hóa chương trình đào tạo và nâng cao chất lượng đội ngũ. Đặc biệt, khi đào tạo giáo viên được đặt trong môi trường đại học, hoạt động giảng dạy có điều kiện gắn bó chặt chẽ với nghiên cứu khoa học, đổi mới phương pháp, tiếp cận các lĩnh vực khoa học cơ bản và ứng dụng; qua đó góp phần hình thành năng lực nghề nghiệp toàn diện cho sinh viên sư phạm, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong đào tạo giáo viên.
Tuy nhiên, thành công của chủ trương này không nằm ở việc “gộp” các cơ sở đào tạo một cách cơ học, mà ở cách thức tổ chức, quản trị và phát triển sau sáp nhập; bảo đảm quyền lợi người học, cán bộ, giảng viên... Chỉ khi được triển khai một cách thận trọng, khoa học và gắn chặt với yêu cầu thực tiễn, chủ trương này mới thực sự góp phần nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên, đáp ứng yêu cầu đột phá phát triển giáo dục, đào tạo.
