Những chuyến săn đêm
Ong bắp cày được khoa học mệnh danh là loài ong tử thần. Đây là loài ong hung dữ và nọc độc có thể gây chết người nhanh. Nhiều thợ săn ong rừng có “số má” ở thị trấn Tây Trà (huyện Tây Trà, Quảng Ngãi) liên tục lắc đầu lè lưỡi khi nhắc đến loài ong khủng này:
“Bình thường một con trâu mộng chỉ bị khoảng 10 vết đốt của ong bắp cày là lăn ra chết, còn người khỏe mạnh chỉ vài ba phát là chết lâm sàng, nếu không biết cách chữa kịp thời thì bỏ mạng. Dân săn ong rừng kỳ cựu như chúng tôi đây mà cũng không dám bén mảng đến tổ ong bắp cày nữa là người thường. Đi rừng mà vô phúc gặp hay đạp trúng tổ ong này thì tốt nhất là bỏ chạy thật nhanh chứ nếu không là bỏ mạng!”.
Dân săn ong rừng sợ ong tử thần là như thế, nhưng anh Hồ Văn Toàn (thị trấn Tây Trà, Quảng Ngãi) lại là một tay săn ong bắp cày cừ khôi ở đất này. Một điều đặc biệt là anh có khả năng bắt ong bắp cày bằng tay mà không cần dụng cụ bảo hộ.
Anh Toàn cho biết, do đặc điểm sinh sống, ong bắp cày thường làm tổ dưới đất, muốn tìm được ong thì phải tìm đến các vùng có hoa, nhiều côn trùng, sau đó theo dõi tìm về nơi làm tổ của ong bắp cày.
Theo anh Toàn bật mí, thì việc phát hiện ra tổ ong ở giữa rừng mênh mông là chuyện khó như “mò kim đáy bể”. Với những người mới vào nghề thì có khi đi cả năm trời cũng chẳng phát hiện được một tổ ong bắp cày nào, nhưng với những người săn “ong tử thần” có kinh nghiệm như anh thì chỉ cần đi săn là thể nào cũng đào được ong đem về bán.
Ngón nghề mà anh Toàn tìm ra ong cũng rất đơn giản nhưng chẳng phải ai cũng học được. Dựa vào đặc tính đặc biệt của loài ong này là thường đi lẻ bay đến các vùng có hoa để tìm bắt ong nhỏ và côn trùng. Người câu ong chỉ cần dùng một cành cây vót nhọn, buộc một con côn trùng có thắt sợi chỉ mỏng, đầu còn lại buộc với một sợi lông chim nhỏ rất nhẹ màu trắng để nhận biết.
Khi chú ong sà đến ôm con mồi rồi lao đi giữa không trung thì việc còn lại chỉ là đi theo ong về tổ.
Tuy nhiên, việc bắt ong bắp cày cũng rất kỳ công, phải chuẩn bị mọi thứ từ sớm, sau đó đợi trời tối mới tiến hành bắt được. Anh Toàn kể, có lần anh đi săn ong lúc sáng sớm, tìm được tổ của loài ong này lúc gần 8 giờ sáng, nhưng phải nằm gần đó phục chờ đến tối mới bắt được.
Lúc bắt được ong xong thì cũng đã gần nửa đêm mới ra khỏi rừng. Người nhà tưởng anh bị lạc rừng nên túa nhau đi tìm; thấy anh về với lủng lẳng một bao ong ở phía sau thì họ mới thở phào nhẹ nhõm.
Nghề mưu sinh nguy hiểm
“Cái giống này đốt vào đâu là vùng da đó thối đen, khi khô có thể rút ra một cục thịt to như đầu ngón út, sâu khoảng 1 đốt tay. Nếu ong đốt ở mu bàn tay thì cả cánh tay ấy sưng mọng nước như mắc bệnh phù nề, vừa ngứa vừa nhức buốt rất khó chịu”. Anh Toàn nói rồi chìa cánh tay ra chỉ vào những vết thủng để lại sẹo sau những lần bị ong chích. Đó là bốn lần anh bị loài ong này tấn công, nhưng lần nhiều nhất cũng là hai vết đốt và “nhờ dùng lá thuốc ở rừng nên chỉ để lại sẹo, ngất lịm giữa rừng vài chục phút là tỉnh lại bò về nhà”.
Anh Toàn cho biết, loài ong bắp cày được lấy nhộng rồi bán cho người làm thuốc. Điều đó khiến cho giá ong đất rất cao. Một tổ ong đất to bằng nửa cái thúng, được bán với giá 200.000 - 400.000 đồng, thậm chí lên đến cả triệu vì là “đặc sản rừng núi”. Mỗi tổ ong đất loại nhỏ cũng khoảng 1- 2 kg, tổ to có khi lên tới 5-7kg.
Đi bắt ong bắp cày đôi khi cũng do may rủi, có lúc mất mấy ngày liền lang thang trên rừng mà vẫn công cốc, nhưng cũng có khi chỉ cần một buổi sáng lần hồi là đã tìm được tổ ong và rinh về chiến lợi phẩm.
Tưởng làm nghề này dễ “hái ra tiền”, vậy mà anh Toàn nét mặt buồn buồn cho biết: “Lần nào may mắn thì kiếm được vài trăm nghìn đồng, còn đi về tay trắng là chuyện bình thường. Hại hơn là nhiều người phải trả giá quá đắt, có khi nguy hiểm đến tính mạng. Vì muốn kiếm mấy đồng trang trải cuộc sống, chúng tôi mới phải bất chấp nguy hiểm thôi.
Mùa bắt ong bắt đầu từ tháng 10 âm lịch và kéo dài khoảng 2 tháng, khi đó các tổ ong đều nhung nhúc ong già, ong non. Mỗi lần lấy tổ chủ yếu bắt nhộng, ong mẹ sau khi “chết lâm sàng” thì khoảng mười phút sau là tỉnh lại, khỏe mạnh và sinh sản bình thường! - anh Toàn cho biết.
Một điều đặc biệt mà anh Toàn kể lại, ấy là việc nhiều nhóm săn ong bắp cày này thường làm, ấy là việc dùng hóa chất độc hại để bắt ong. Cái họa của phương pháp săn ong này là người dùng phải lĩnh hậu quả, vì thuốc xịt côn trùng, thuốc sâu ngấm vào con ong, thôi ra rượu gây ngộ độc.
