Nga đang tăng cường khả năng răn đe hạt nhân ở Bắc Cực với việc đưa vào biên chế tàu ngầm hạt nhân Knyaz Pozharsky thuộc lớp Borei-A.
Theo Quỹ Jamestown Foundation (có trụ sở tại Mỹ), con tàu trên dự kiến gia nhập Hạm đội phương Bắc vào tháng 6/2025, đánh dấu bước tiến lớn trong chiến lược khẳng định sức mạnh tại vùng địa chiến lược này.
Tàu Knyaz Pozharsky là chiếc thứ 8 trong loạt Borei và thứ 5 thuộc biến thể nâng cấp Dự án 955A (Borei-A).
Tàu được hạ thủy ngày 3/2/2024 tại nhà máy Sevmash – cơ sở duy nhất của Nga có thể đóng tàu ngầm hạt nhân – và hiện đang trải qua giai đoạn thử nghiệm vũ khí, kiểm tra hệ thống.
Với lượng giãn nước khi lặn lên tới 24.000 tấn, Knyaz Pozharsky được thiết kế để thay thế các tàu lớp Delta III, Delta IV và Typhoon đã lạc hậu.
Tàu được trang bị 16 tên lửa đạn đạo liên lục địa RSM-56 Bulava, mỗi tên lửa mang từ 4–6 đầu đạn hạt nhân, tạo nên khả năng đánh trả hạt nhân chiến lược mạnh mẽ.
Tàu sử dụng lò phản ứng nước áp lực VM-5, tạo ra khoảng 190 megawatt nhiệt, và sở hữu các tính năng tàng hình tiên tiến, động cơ phản lực nước cùng môi trường sống được cải thiện đáng kể cho thủy thủ đoàn.
Tổng thống Vladimir Putin từng mô tả Hạm đội phương Bắc là “hạm đội mạnh nhất của chúng ta”, với khoảng 31 tàu ngầm, chiếm gần 40% lực lượng tàu ngầm toàn Nga.
Việc bổ sung Knyaz Pozharsky sẽ mở rộng khả năng hoạt động chiến lược của hạm đội trên Bắc Băng Dương và Bắc Đại Tây Dương.
Việc triển khai tàu này là một phần trong học thuyết hàng hải năm 2022 của Nga, với bốn trọng tâm ở Bắc Cực: phòng thủ, khai thác tài nguyên, phát triển Tuyến Hàng hải Phía Bắc (NSR) và cạnh tranh chiến lược toàn cầu.
Khi băng tan, khu vực này đang dần trở thành “đấu trường quân sự hóa” với các tuyến vận tải và mỏ năng lượng mới.
Nga dự kiến đầu tư khoảng 8,4 nghìn tỷ rúp (tương đương 100 tỷ USD) vào mở rộng hải quân đến năm 2035, với trọng tâm là các tàu ngầm lớp Borei-A và Yasen-M. Trong 5 năm qua, nước này đã đưa vào biên chế 49 tàu chiến, gồm 4 chiếc Borei-A và 4 chiếc Yasen-M.
Chiếc Yasen-M mới nhất, tàu Perm, vừa được hạ thủy tháng 3/2025, dự kiến mang theo tên lửa siêu vượt âm Zircon và gia nhập Hạm đội Thái Bình Dương vào năm 2026.
Cuộc cạnh tranh tại Bắc Cực không chỉ là giữa NATO và Nga. Trung Quốc cũng tuyên bố là “quốc gia cận Bắc Cực” và đang mở rộng hiện diện khoa học, thương mại tại đây. Trong khi đó, Mỹ, Canada, Na Uy và Đan Mạch đều gia tăng các cuộc tập trận và triển khai hải quân.
Ngoài ra, Nga còn đang thử nghiệm công nghệ tàu ngầm hạt nhân chở khí hóa lỏng (LNG) không cần tàu phá băng, do Cục Thiết kế Malachite của Viện Kurchatov phát triển.
