Theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences, cách người lớn tuổi ngồi trước truyền hình và máy tính cũng đẩy nhanh hay làm chậm quá trình phát triển chứng sa sút trí tuệ.

Một nghiên cứu mới công bố ngày 24/10 trên tạp chí JAMA Neurology cũng cho thấy, cứ 10 người trưởng thành ở Mỹ trên 65 tuổi thì có một người mắc chứng sa sút trí tuệ, trong khi 1/5 gặp khó khăn về nhận thức.

Nghiên cứu đáng chú ý

Nghiên cứu phát hiện những người dành nhiều thời gian ngồi xem truyền hình (TV) có nguy cơ tăng khả năng mắc chứng sa sút trí tuệ lên 24%, trong khi những người dành thời gian nhiều hơn trên máy tính lại giảm được 15% nguy cơ mắc chứng này.

Nhóm nghiên cứu giải thích: “Xét về mặt nhận thức, việc xem TV là thụ động, vận dụng rất ít tư duy, trong khi sử dụng máy tính là chủ động, và cũng giống như đọc sách, trí tuệ được kích thích nhiều hơn”.

Tuy nhiên, đối với cả hai nhóm tham gia nghiên cứu (xem TV nhiều và ngồi trước máy tính nhiều), nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ do ngồi lâu đều có, bất kể liều lượng vận động thể chất vào bất cứ thời điểm nào trong ngày, ngược với kết luận của các nghiên cứu trước đây cho rằng thể dục giúp đẩy lùi nguy cơ suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ.

Mất thính giác là một trong những biểu hiện chính của chứng sa sút trí tuệ khiến người bệnh phải dùng máy trợ thính.

Tác giả nghiên cứu David Raichlen, Giáo sư khoa học sinh học và nhân chủng học tại Đại học Văn chương, Nghệ thuật và Khoa học Dornsife thuộc USC nói: “Chúng tôi biết từ các nghiên cứu trước đây rằng xem TV liên quan đến mức độ hoạt động cơ bắp và sử dụng năng lượng thấp hơn so với ngồi trước máy tính hoặc đọc sách.

Trong khi nghiên cứu chỉ ra rằng việc ngồi liên tục trong thời gian dài có liên quan đến việc giảm lưu lượng máu trong não, thì việc trí tuệ nhận được sự kích thích tương đối lớn trong quá trình sử dụng máy tính đã giúp chống lại tác động tiêu cực của việc ngồi”.

Sa sút trí tuệ, không được xem như “tất yếu bình thường” của quá trình lão hóa, là một thuật ngữ chung dùng mô tả một loạt các triệu chứng liên quan đến nhận thức, gồm mất trí nhớ, lú lẫn và các “vấn đề” về ngôn ngữ, lý luận và những thay đổi hành vi theo thời gian, ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày và các hoạt động khác của cá nhân.

Alzheimer được xem là bệnh mất trí nhớ phổ biến nhất tại Mỹ và nhiều quốc gia. Hiện có khoảng 6 triệu người Mỹ mắc bệnh Alzheimer và các chứng sa sút trí tuệ khác (hầu hết là phụ nữ trên 65 tuổi và phụ nữ nhiều hơn nam giới). Dự kiến, căn bệnh này sẽ tăng lên 14 triệu người vào năm 2060 (theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ - CDC).

Chơi đàn là liệu pháp giúp giảm tỉ lệ sa sút trí não.

Quá trình nghiên cứu

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu tự báo cáo từ Ngân hàng Biobank, một cơ sở dữ liệu y sinh quy mô lớn với hơn 500.000 người tham gia trên khắp Vương quốc Anh, để điều tra mối tương quan có thể có giữa hoạt động giải trí ít vận động và chứng sa sút trí tuệ ở người lớn tuổi.

Nhóm nghiên cứu chọn ra hơn 145.000 người tham gia từ 60 tuổi trở lên - tất cả đều được chẩn đoán không sa sút trí tuệ khi bắt đầu dự án - và yêu cầu họ nhìn bảng câu hỏi trên màn hình cảm ứng để tự báo cáo thông tin về mức độ hành vi ít vận động của họ trong giai đoạn kiểm tra 2006 - 2010.

Sau trung bình gần 12 năm theo dõi, các nhà nghiên cứu đã dựa vào hồ sơ bệnh nhân nội trú tại bệnh viện tìm được 3.507 trường hợp sa sút trí tuệ trong những người tham gia.

Sau đó, nhóm nghiên cứu đã điều chỉnh theo một số yếu tố nhân khẩu học (ví dụ: Tuổi, giới tính, chủng tộc/dân tộc, loại việc làm) và đặc điểm lối sống (ví dụ: Tập thể dục, hút thuốc, uống rượu, thời gian ngủ và tham gia vào các hoạt động xã hội) có thể ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ.

Kết quả không thay đổi dù có tính toán mức độ hoạt động thể chất, ngay cả những người vận động thể chất nhiều, thời gian xem TV vẫn làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ, trong khi thời gian sử dụng máy tính lại kéo giảm nguy cơ này.

“Dù chúng ta biết hoạt động thể chất rất tốt cho sức khỏe não bộ và nhiều người tin nếu vận động nhiều trong ngày, chúng ta có thể chống lại những tác động tiêu cực của thời gian ngồi - tác giả nghiên cứu Gene Alexander, Giáo sư của Tâm lý học và Viện não

Evelyn F. McKnight tại Đại học Arizona nói - Tuy nhiên, phát hiện của chúng tôi cho thấy tác động lên não của việc ngồi không liên quan đến mức độ hoạt động thể chất. Điều đó có nghĩa là hoạt động trí óc nhiều hơn, như sử dụng máy tính, dù ít vận động vẫn là phương cách quan trọng để chống lại nguy cơ sa sút trí tuệ mà người thụ động xem TV gặp phải”.

Raichlen kết luận: “Khi hiểu rõ việc ít vận động tác động thế nào đến sức khỏe con người chúng ta sẽ tìm ra phương cách cải thiện. Nghiên cứu mới rất quan trọng trong việc thiết kế các can thiệp sức khỏe cộng đồng với mục tiêu kéo giảm nguy cơ mắc bệnh thoái hóa thần kinh bằng việc thay đổi hành vi của não bộ từ thụ động (xem TV) sang tích cực (ngồi trước máy tính)”.

20% người Mỹ bị sa sút trí tuệ

Một nghiên cứu mới công bố ngày 24/10 trên tạp chí JAMA Neurology cho thấy, cứ 10 người trưởng thành ở Mỹ trên 65 tuổi thì có một người mắc chứng sa sút trí tuệ trong khi 1/5 gặp khó khăn về nhận thức.

Nghiên cứu dựa trên dữ liệu từ Nghiên cứu Sức khỏe và Hưu trí về quá trình lão hóa ở một nhóm người lớn tuổi đại diện trên toàn quốc. Từ năm 2001 đến 2003, một nhóm nhỏ trong nhóm đó đã được kiểm tra tâm thần kinh, nhưng các ước tính quốc gia về kết quả đã không được cập nhật kể từ đó.

Trong nghiên cứu mới từ năm 2016 - 2017, nhóm nghiên cứu đã xem xét kết quả rút ra từ 3.500 người tham gia từ 65 tuổi trở lên với các bài kiểm tra đo trí nhớ, sự chú ý, khả năng hiểu, có thể sống độc lập không và khả năng nhận thức của họ đã thay đổi như thế nào trong thập kỷ trước.

Kết quả cho thấy, 10% người lớn ở Mỹ từ 65 tuổi trở lên bị sa sút trí tuệ và 22% bị suy giảm nhận thức nhẹ, trong đó trí nhớ và các chức năng khác kém đi. Tình trạng thứ hai được cho là đang chuẩn bị chuyển đổi sang sa sút trí tuệ. Dù tỷ lệ này ngang bằng ở cả nam và nữ, nhưng lại cao hơn theo độ tuổi; trong khi 3% người ở độ tuổi 60 mắc chứng sa sút trí tuệ, tỷ lệ này đã tăng lên 35% đối với những người ở độ tuổi 90.

Tỷ lệ sa sút trí tuệ ở người lớn tuổi xác định là người da đen hoặc người Mỹ gốc Phi cao hơn so với những người khác. Trong khi 15% người da đen lớn tuổi mắc chứng sa sút trí tuệ, chỉ 11% người da trắng lớn tuổi và 10% người gốc Tây Ban Nha lớn tuổi mắc chứng mất trí.

Chứng sa sút trí tuệ cũng khác nhau theo trình độ học vấn: 13% người không có bằng tốt nghiệp trung học bị sa sút trí tuệ, nhưng giảm xuống còn 9% ở người đã học xong trung học hoặc đã học đại học.

Tác giả chính Jennifer J. Manly, Giáo sư tâm lý học thần kinh và thần kinh học tại Đại học Columbia, nhận định: “Những chênh lệch đó có liên quan đến phân biệt chủng tộc có hệ thống và các yếu tố khác nhưng các nhóm yếu thế không phải là da trắng không được đưa vào các nghiên cứu về suy giảm nhận thức trong khi họ có nguy cơ cao bị suy giảm nhận thức vì bị phân biệt chủng tộc cơ cấu và bất bình đẳng thu nhập”.