Từ đó, nhiều cá nhân không thể tiếp cận các gói dịch vụ giữa đại dịch.
Ứng dụng trong đời sống
Tại Mỹ, cơ quan thực thi pháp luật và doanh nghiệp tư nhân đã sử dụng công cụ nhận dạng khuôn mặt trong nhiều năm. Đại dịch đã thúc đẩy ứng dụng các công cụ thu thập dữ liệu sinh trắc học trong công tác phòng dịch, sinh hoạt như đo thân nhiệt, quét khuôn mặt ở sân bay, trường học…
Đơn cử, khi phê duyệt gói trợ cấp thất nghiệp cho người lao động mất việc làm, chính quyền liên bang Mỹ sử dụng phần mềm nhận diện khuôn mặt để xác minh danh tính của người dân.
Khi dịch Covid-19 bùng phát, phần mềm này ngày càng phổ biến, dùng để phân phối các gói hỗ trợ của chính phủ đến với người dân. Từ đó, nhân viên chính quyền bang, liên bang có thể tự động hóa công việc, hạn chế tiếp xúc gần.
Hiện nay, 27 cơ quan thất nghiệp của Mỹ hợp tác với ID.me, công ty cung cấp công nghệ nhận dạng khuôn mặt. Bộ Lao động Mỹ cũng phân bố hàng triệu USD cho chính quyền các bang nhằm ngăn chặn gian lận.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo phần mềm nhận diện khuôn mặt còn nhiều hạn chế, có thể ngăn người dân tiếp cận các dịch vụ xã hội. Trên khắp nước Mỹ, các phần mềm này thường xuyên gặp sự cố. Chẳng hạn, trường hợp của JB, một nghệ sĩ sống tại thành phố Los Angeles.
Thoạt nhìn, người này trông không giống ảnh chụp chân dung trên bằng lái xe do bức ảnh được chụp từ vài năm trước. Mái tóc JB từng dài, đen nay đã được nhuộm bạc. Những thay đổi nhỏ tưởng như không ảnh hưởng đến cuộc sống nhưng bị đảo lộn do phần mềm nhận diện khuôn mặt.
Do dịch, JB mất việc làm từ tháng 3/2020, phải nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp nhưng những thay đổi về ngoại hình đã cản trở quá trình này. Sau nhiều tháng ghi danh, JB được yêu cầu sử dụng hệ thống nhận diện khuôn mặt của bang California để xác thực danh tính.
Nhưng qua rất nhiều lần, hệ thống không thể khớp khuôn mặt thật và ảnh trong bằng lái xe của JB. Do đó, đơn xin trợ cấp của JB không được chấp nhận. Người đàn ông đã quyết định bỏ cuộc vì quá chán nản.
Rủi ro của phần mềm nhận diện khuôn mặt không đồng đều. Ước tính, tỷ lệ sai sót ở người da màu cao hơn người da trắng, ở nam giới cao hơn nữ giới. Lỗ hổng trong nhận diện khuôn mặt được ghi nhận từ nhiều năm nhưng không ngăn các phần mềm này phổ biến trong đại dịch.
Điều khiến các chuyên gia lo ngại là công nghệ này đang xuất hiện khắp nơi, triển khai trong đời sống và sinh hoạt của người dân. Nó sẽ trở nên bình thường như phương tiện giao thông công cộng.
Nhận diện khuôn mặt đang được sử dụng ngày càng phổ biến với lý do bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Gần đây, Australia đã mở rộng sử dụng nhận diện khuôn mặt để phòng chống Covid-19. Chính quyền sẽ kiểm tra ngẫu nhiên những người đang tự cách ly bằng cách gửi ảnh chụp chân dung để chứng minh bản thân tuân thủ quy định. Dữ liệu vị trí cũng được thu thập.
Bà Evan Greer, Giám đốc Tổ chức Bảo vệ quyền kỹ thuật số Fight for the Future, cho biết, khi sử dụng phần mềm nhận diện khuôn mặt, ưu tiên hàng đầu là đảm bảo mọi người được tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ như thuê nhà, mua thực phẩm. Hệ thống cần được phát triển với mục tiêu đặt nhu cầu của người dân lên trên hết. Sau đó, mới đến những vấn đề như ngăn chặn lừa đảo.
Công nghệ trong thế giới thực
Camera nhận diện khuôn mặt được lắp đặt trên đường phố.
Những tháng thất nghiệp của JB trôi qua rất khó khăn. Nỗi lo tài chính gây ra nhiều căng thẳng, kéo theo đó là hàng loạt vấn đề như hỏng máy tính. Người chủ cũ cũng không thể giúp anh nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp.
Giới công nghệ đánh giá đại dịch đã thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của công nghệ nhưng những trường hợp như JB cho thấy công nghệ không phải câu trả lời đầy đủ.
Ngoài ra, khi các doanh nghiệp tư nhân tham gia vào lĩnh vực công nghệ đã nảy sinh nguy cơ khác. Đó là vấn đề lưu trữ dữ liệu khi triển khai công nghệ mới. Nếu không có một pháp nhân đáng tin cậy có nghĩa vụ pháp lý bảo vệ thông tin của người dân, dữ liệu nhạy cảm có thể rơi vào tay doanh nghiệp hoặc kẻ xấu, phục vụ những mục đích không trong sạch.
Việc sử dụng rộng rãi và không được kiểm soát các công cụ nhận diện khuôn mặt có thể ảnh hưởng tới một số nhóm thiểu số. Chẳng hạn, những người chuyển giới thường gặp vấn đề về hình ảnh do trước và sau khi chuyển giới, hình ảnh một người đã bị thay đổi tương đối lớn. Các phần mềm nhận diện khuôn mặt có thể từ chối xác thực danh tính cho những người sau chuyển giới.
“Khả năng nhận diện khuôn mặt trong thế giới thực vẫn còn nhiều sai sót khi so với thử nghiệm. Chúng ta không thể phụ thuộc vào công nghệ này để phân tích và sàng lọc các cá nhân”, ông Daly Barnett, chuyên gia thuộc tổ chức công nghệ Electronic Frontier Foundation bày tỏ.
Không phụ thuộc vào công nghệ cũng là lời nhắc nhở chung của nhiều chuyên gia sau khi chứng kiến hạn chế của phần mềm khi hoạt động trong dịch Covid-19. Nó có thể khiến con người bị phân biệt đối xử, nặng hơn là bị loại khỏi các dịch vụ xã hội như JB đã từng.
Dù hiện nay, người này đã tìm được việc làm mới, các chính sách yêu cầu sử dụng công nghệ nhận diện khuôn mặt trong dịch vụ công được nới lỏng, JB vẫn chưa thể quên đi cảm giác bị cô lập giữa cộng đồng mà anh vẫn hằng tin tưởng.
