Chánh Văn phòng Tổng thống Ukraine Yermak từ chức hôm 28/11 sau khi nhà riêng của ông bị cơ quan chống tham nhũng Ukraine khám xét, liên quan đến cáo buộc nhận hối lộ trong ngành năng lượng. Đây được xem là cú sốc chính trị lớn nhất đối với Tổng thống Zelensky kể từ khi ông nhậm chức cách đây 6 năm rưỡi.
Yermak từng là nhân vật không thể thiếu trong các hoạt động ngoại giao, thường xuyên tháp tùng Tổng thống Zelensky trong các chuyến công du và đàm phán quốc tế.
Việc ông bị loại khỏi bộ máy quyền lực diễn ra ngay sau khi dẫn đầu phái đoàn Ukraine gặp Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio tại Geneva để thảo luận về kế hoạch hòa bình mới của Nhà Trắng – vốn bị cho là thiên vị Nga.
Ông Zelensky tuyên bố ông biết ơn Yermak vì “luôn đại diện cho lập trường của Ukraine một cách đúng đắn và yêu nước”.
Tuy nhiên, trong nước, ông Yermak là nhân vật gây tranh cãi, bị xem là biểu tượng của sự bất mãn đối với các chính sách sai lầm của tổng thống. Nhà báo Nataliya Gumenyuk nhận định Yermak “tập trung mọi sự bất mãn với những gì tổng thống làm sai”.
Các bê bối tham nhũng, mâu thuẫn với cựu Tổng tư lệnh quân đội – người từng rất được lòng dân – và chính sách huy động quân gây tranh cãi đã ảnh hưởng đến hình ảnh của ông Zelensky. Dù tỷ lệ ủng hộ ông đã giảm so với năm 2022, nhưng vẫn giữ mức ổn định trong vài năm gần đây.
Nhà báo Olga Rudenko từ Kiev Independent cho rằng việc ông Yermak bị điều tra là minh chứng cho sức mạnh của nền dân chủ Ukraine.
“Hãy nghĩ xem: Một nền dân chủ trẻ như Ukraine có các thể chế độc lập đủ mạnh để điều tra người quyền lực nhất đất nước – ngay cả trong thời chiến,” bà viết trên mạng xã hội X.
Một số nghị sĩ thuộc đảng của ông Zelensky – từng đe dọa rút khỏi đảng nếu Yermak còn tại vị – đã lên tiếng ủng hộ quyết định sa thải, cho rằng tổng thống đã đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu.
Tuy nhiên, một cựu quan chức chính phủ nhận định quyết định này là quá muộn, và đặt câu hỏi liệu ông Zelensky có biết về hành vi của Yermak hay không, khi ông này là bạn thân và đối tác kinh doanh cũ của tổng thống.
Cố vấn Yermak được mô tả là “thủ tướng trong bóng tối”, người có ảnh hưởng lớn đến việc bổ nhiệm nhân sự trong chính phủ. Dù vậy, ông cũng là người trung thành tuyệt đối với ông Zelensky, từng được tổng thống ca ngợi là “người làm đúng những gì tôi yêu cầu”.
Ông Yermak dự kiến sẽ dẫn đầu phái đoàn Ukraine trong vòng đàm phán tiếp theo với chính quyền ông Trump tại Mỹ, nhưng hiện chưa rõ ai sẽ thay thế ông.
Dù từng đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động ngoại giao, uy tín của ông Yermak ở nước ngoài đã suy giảm, đặc biệt sau bê bối tham nhũng – yếu tố khiến Quốc hội Mỹ dè dặt trong việc hỗ trợ Ukraine.
Một nhà ngoại giao châu Âu tại Kiev nhận định Tổng thống Zelensky “không còn lựa chọn nào khác ngoài việc sa thải Yermak” vì những tiêu đề gây tổn hại trên truyền thông quốc tế.
Trong khi đó, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cảnh báo “bất ổn chính trị do bê bối này đang gia tăng nhanh chóng từng ngày”.
Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk gọi đây là “sự kết hợp tai hại”, khi việc sa thải Yermak trùng với chuyến thăm Moscow của Thủ tướng Hungary Viktor Orban và diễn ra giữa lúc các cuộc đàm phán với Mỹ đang rơi vào hỗn loạn.
