Sau khi Liên Xô sụp đổ, Ukraine đã bàn giao cho Nga toàn bộ phi đội máy bay ném bom chiến lược Tu-160 và gần 500 tên lửa Kh-55.
Điều này dẫn đến thực tế là vào năm 2022, Kyiv hầu như không có "công cụ" nào để thực hiện các cuộc tấn công trả đũa nhằm vào cơ sở quân sự của Nga.
Tuy vậy cần chú ý đến một yếu tố khác - trong những đợt không kích vừa qua, người Nga hoàn toàn không sử dụng Tu-160 cho dù nó có thể mang tới 12 tên lửa hành trình trên khoang, trong khi Tu-95MS - loại oanh tạc cơ được triển khai rộng rãi nhất chỉ tích hợp được 6 - 8 quả, phải chăng "Thiên nga trắng" phù hợp hơn với vai trò răn đe chiến lược thay vì tấn công thông thường.
 |
| Máy bay ném bom chiến lược Tu-160 của Không quân Nga. |
Vào thời điểm Liên Xô sụp đổ, tất cả những chiếc Tu-160 của Không quân Ukraine đều tập trung tại Trung đoàn máy bay ném bom hạng nặng cận vệ 184 đóng tại sân bay Pryluky, tỉnh Chernihiv.
Kyiv đã gặp vấn đề lớn với việc bảo dưỡng những chiếc máy bay này ngay từ đầu, khi chỉ 25% phi công và 60% nhân viên kỹ thuật thề trung thành với Ukraine.
Sau đó Liên bang Nga cũng có động thái gây sức ép. Ví dụ, Cục thiết kế Tupolev "đột nhiên" từ chối nghĩa vụ bảo dưỡng Tu-160 của Không quân Ukraine. Đồng thời việc thiếu các kỹ thuật viên đã làm trầm trọng thêm vấn đề.
Giới lãnh đạo quân sự - chính trị của Ukraine vào thời điểm đó cũng phải chịu trách nhiệm. Ví dụ, họ tin rằng không thể duy trì cơ sở huấn luyện cho phi công Tu-160 và Kyiv không có nhu cầu đối với máy bay ném bom chiến lược.
Những "chuyện vặt vãnh" như vậy cuối cùng đã dẫn đến thực tế là năm 1999, Ukraine bàn giao toàn bộ phi đội Tu-160 và tên lửa Kh-55 cho Nga để lấy khí đốt, điều mà tất cả người dân nước này vẫn vô cùng hối tiếc.
Tuy vậy nếu có giữ lại thì chưa chắc phi đội Tu-160 của Ukraine đã vận hành nổi. Sắc thái đầu tiên cần được chú ý cơ sở hạ tầng mặt đất.
Ví dụ, sân bay Pryluky - nơi lần đầu tiên Tu-160 được đưa vào hoạt động, chiều dài đường băng phải được kéo dài lên tới 3.000m, bởi loại máy bay ném bom chiến lược này cho thấy quán tính rất cao khi hạ cánh, nói đơn giản là có nguy cơ lăn khỏi đường băng do sai sót của phi công.
Một chi tiết khác, thực tế đã chỉ ra rằng tốt hơn hết là không nên "cụp" cánh trên Tu-160 thành góc 60 độ để "tiết kiệm" không gian trong bãi đỗ. Hiện tại người Nga cho Tu-160 "xòe" cánh với góc 20 độ, điều này yêu cầu rất nhiều không gian tại sân bay.
Vào năm 2022, với sự xuất hiện thường xuyên của nguy cơ bị tấn công, Moskva gặp phải một vấn đề khác - làm thế nào để bố trí tất cả những chiếc Tu-160 sao cho vừa khít với các sân bay và "thuận tiện" để tấn công Ukraine.
Điều này dẫn tới thực tế là cần phải chọn các sân bay lớn có khả năng chứa máy bay ném bom chiến lược. Trong trường hợp Ukraine còn Tu-160, cơ sở hạ tầng của họ cũng khó lòng đáp ứng nổi và những chiếc thiên nga trắng có nguy cơ bị phá hủy lập tức ngay từ đầu cuộc chiến.
 |
| Oanh tạc cơ Tu-160 đòi hỏi phải có những sân bay đặc biệt để triển khai. |
Vấn đề tiếp theo là phải mất 64 giờ làm việc để chuẩn bị cho một chiếc Tu-160 cất cánh, huy động 15 - 20 phương tiện đặc biệt cho các mục đích khác nhau, bao gồm ô tô có máy điều hòa không khí di động, ít nhất ba bộ nạp nhiên liệu TZ-60, xe buýt nhỏ với hệ thống thông gió cho bộ đồ bay của phi hành đoàn...
Tiếng ồn trong quá trình chuẩn bị cho máy bay hoạt động có thể lên tới 130 decibel và âm thanh từ khi khởi động động cơ điện phụ trợ dường như vượt quá ngưỡng đau là 45 decibel.
Trên những hình ảnh vệ tinh hiện tại, chúng ta thấy rằng có rất ít thiết bị được sử dụng để chuẩn bị cho Tu-95MS cất cánh. Điều này phần nào giải thích vì sao Tu-95MS được sử dụng thường xuyên hơn Tu-160 để bắn phá Ukraine.
Một khía cạnh kỹ thuật khác của Tu-160 cũng đáng chú ý là động cơ NK-32 của chúng rất khó khởi động, đồng thời tiêu tốn mức nhiên liệu khủng khiếp, đặc biệt khi bay với vận tốc siêu âm.
Một sắc thái khác - ít nhất là trong những năm đầu tiên Tu-160 hoạt động chính là tổ hợp phòng thủ Baikal (bao gồm các phương tiện tác chiến vô tuyến điện tử) thường xuyên gặp sự cố. Vào thời điểm năm 2022, có thể Nga đã khắc phục nhược điểm này bằng một hệ thống EW mới, nhưng số tiền cần bỏ ra sẽ là rất lớn.
Rõ ràng với những yếu tố trên, oanh tạc cơ chiến lược siêu âm Tu-160 "Thiên nga trắng" là "món đồ chơi" đắt tiền và chỉ phù hợp với những cường quốc quân sự hàng đầu.
