Công ty TerraPower của tỷ phú Bill Gates đang xin phép xây dựng một nhà máy điện hạt nhân thế hệ mới ở Wyoming (Mỹ) mang tên Natrium.
Đây là nỗ lực của vị tỷ phú Mỹ nhằm thúc đẩy công nghệ năng lượng sạch ở Châu Âu, Châu Phi và Châu Á, cạnh tranh với các đối thủ Nga và Trung Quốc.
TerraPower đã công bố rằng sử dụng lò phản ứng nhanh làm mát bằng natri là một phương pháp an toàn hơn, tiết kiệm chi phí và năng lượng hơn so với việc sử dụng nước để làm mát tại các nhà máy điện. Thuộc nhóm lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR), Natrium được ước tính có khả năng sản xuất 345 megawatt (MW) và có thể tăng cường lên 500 MW trong khoảng hơn 5 tiếng nếu cần.
Đánh giá về công nghệ được sử dụng trong các nhà máy điện hạt nhân của Bill Gates, giới phân tích Nga cho rằng đó không có gì ấn tượng. Ông Alexey Anpilogov - nhà khoa học chính trị và là chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân của Nga cho hay, công nghệ này không mới.
Từ hồi năm 1958, tại Viện Kurchatov của Liên Xô, các nhà vật lý đã phát hiện ra một cách mới để sử dụng lò phản ứng nhanh, sử dụng natri và uranium-238 nghèo làm nhiên liệu. Tuy nhiên, công nghệ này có lỗ hổng liên quan đến an toàn hạt nhân.
Hệ thống mà TerraPower sử dụng natri lỏng làm chất làm mát không làm giảm tốc độ neutron, vì điều quan trọng là uranium-238 phải có neutron nhanh để gây ra phân hạch.
"Nhưng lò phản ứng như vậy sẽ có vấn đề về an toàn hạt nhân. Trong quá trình phân hạch uranium-238 xảy ra trong lò phản ứng này, nhiều plutonium-239 được tạo ra hơn và plutonium-239 là nguyên liệu thô tốt nhất để sản xuất vũ khí hạt nhân" - chuyên gia Anpilogov nói với Sputnik.
TerraPower chưa chỉ rõ họ sẽ làm gì với plutonium được tạo ra từ phản ứng hạt nhân. Điều này đặc biệt cần quan tâm nếu Gates cung cấp công nghệ này cho các nước thứ ba.
Nhà khoa học Nga lưu ý, trong khi Liên Xô - và sau đó là Liên bang Nga - làm chủ việc sản xuất và khai thác các lò phản ứng nhanh làm mát bằng natri, thì các dự án tương tự ở Nhật Bản và Pháp cuối cùng đã bị đóng cửa.
Ông Anpilogov nói: “Mặc dù có môi trường đào tạo kỹ thuật có vẻ tốt và trình độ sản xuất công nghệ nhìn chung cao, nhưng các dự án của Pháp và Nhật Bản hóa ra lại không đáng tin cậy”.
"Nga đã phát triển một công nghệ vận hành đã được kiểm chứng. Và Bill Gates có một ý tưởng rất hay. Nhưng ý tưởng này vẫn cần phải biến thành hiện thực để đạt được sự ổn định về mọi thông số" - ông Anpilogov nhận định.
Khi đề cập đến các lò phản ứng làm mát bằng natri nhanh, công nghệ này đã được sử dụng trong các thiết bị hạt nhân công suất cao dòng BN của Nga.
Ví dụ, lò phản ứng BN-800 đang hoạt động tại Đơn vị 4 Beloyarsk gần thị trấn Zarechny, vùng Sverdlovsk, Nga. Lò phản ứng này có công suất phát điện là 880 MW.
"Nga đã thực hiện các quy trình rõ ràng đối với BN-800 liên quan đến cách sử dụng nhiên liệu và các sản phẩm phụ của nó vì BN-800 cũng sản xuất plutonium-239 ở cấp độ vũ khí, nhưng nó liên tục bị thải bỏ cùng loại nhiên liệu được sản xuất. Chúng tôi không có vấn đề gì với Mỹ, hoặc với IAEA, cơ quan được ủy quyền chính thức của Liên Hợp Quốc giám sát chế độ không phổ biến vũ khí hạt nhân."
Được biết, TerraPower đã được thành lập vào năm 2008, tức là gần 16 năm trước, nhưng ý tưởng về nhà máy điện hạt nhân của họ vẫn chưa nhận được một số giấy phép cần thiết để xây dựng cơ sở thử nghiệm thí điểm.
“Tôi nghĩ rằng vấn đề an ninh hạt nhân, cụ thể là Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân, sẽ là một thanh gươm của Damocles treo trên dự án của Bill Gates" - chuyên gia Anpilogov phân tích.
Nhà khoa học hạt nhân Nga nói thêm: “Ngành công nghiệp năng lượng hạt nhân vẫn tiềm ẩn những rủi ro cao; những rủi ro này không phải do tai nạn hạt nhân mà là rủi ro của những khoản đầu tư không đúng đắn”.
Theo thông tin từ Financial Times, TerraPower đã nhận được cam kết từ chính phủ Mỹ trị giá 2 tỷ USD để xây dựng một nhà máy điện nguyên tử tại Kemmerer, Wyoming.
Giám đốc điều hành của TerraPower, Chris Levesque, chia sẻ với tờ báo rằng công ty sẽ khởi công xây dựng vào tháng 6 năm nay bất kể có hay không sự phê duyệt từ Ủy ban Điều tiết Hạt nhân tại thời điểm đó.
Dự kiến, nhà máy điện nguyên tử mới sẽ đi vào hoạt động vào năm 2030. Vào tháng 12 năm ngoái, TerraPower cũng đã ký một thỏa thuận với Tập đoàn Năng lượng Hạt nhân Emirates để cung cấp các lò phản ứng Natrium cho Các Tiểu vương Arab Thống nhất.
