Ngôi nhà bán trú sưởi ấm học trò vùng cao
Năm 1986, tỷ lệ trẻ trong độ tuổi được đến trường ở xã vùng cao Sủng Thài, huyện Yên Minh, Hà Giang trước kia (nay là xã Thắng Mố, tỉnh Tuyên Quang) rất thấp. Nguyên nhân, xã có 100% đồng bào dân tộc thiểu số, sống rải rác ở các sườn núi, địa hình chia cắt khiến nhiều học sinh bỏ học theo cha mẹ lên nương.
Trước nguy cơ “trắng lớp”, cấp ủy, chính quyền và ngành Giáo dục địa phương đã bàn bạc, thống nhất vận động người dân đưa học sinh từ các thôn vùng cao về trung tâm xã học bán trú. Trên cơ sở đó, ngày 5/4/1986, Trường bán trú dân nuôi xã Sủng Thài được thành lập.
Với phương châm vận động nhân dân trong xã chung tay xây dựng trường lớp, đóng góp vật liệu để xây dựng trường, thu nộp, đóng góp lương thực để cho học sinh ăn ngủ tại trường….Ngay trong năm học đầu tiên, mô hình này được đánh giá cao vì đã tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh ở các thôn về trung tâm xã học tập mà không mất công đi lại hằng ngày. Tất cả học sinh là người dân tộc thiểu số khi đến trường ăn ở tập trung đã nâng cao kỹ năng giao tiếp bằng tiếng phổ thông.
Từ hiệu quả mô hình nội trú dân nuôi ở Trường bán trú dân nuôi xã Sủng Thài đã được nhân rộng ra toàn tỉnh Hà Giang và các tỉnh bạn nghiên cứu, học tập, nhân rộng mô hình trong phạm vi huyện, tỉnh và các tỉnh miền núi phía Bắc.
Sau này, Đảng và Nhà nước quan tâm ban hành hàng loạt chính sách hỗ trợ học sinh bán trú trên cả nước. Mô hình bán trú dân nuôi được chuyển thành mô hình trường học bán trú với sự đầu tư bài bản về cơ sở vật chất trường, lớp học, nhà lưu trú, bếp ăn và các chính sách hỗ trợ học sinh bán trú.
Hiện tại, Trường nội trú dân nuôi Sủng Thài được đổi nâng cấp thành Trường Phổ thông dân tộc bán trú tiểu học Sủng Thài. Trường hiện có một trường chính và 12 điểm trường lẻ với 49 lớp học và gần 1.200 học sinh. Những năm qua, nhà trường đã được Nhà nước quan tâm đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng học tập hiện đại nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho học sinh. Qua đó, tỷ lệ huy động, duy trì sĩ số học, trẻ em 6 -10 tuổi đi học đạt 100%.
Các em học sinh được hưởng chính sách ăn, ở cho nên gắn bó với trường, lớp. Ngoài giờ lên lớp, học sinh ở bán trú còn được các thầy giáo, cô giáo hướng dẫn tăng gia sản xuất như trồng rau xanh, nuôi lợn, gà để cải thiện bữa ăn và rèn luyện kỹ năng sống…
Hiệu quả tích cực từ mô hình trường học bán trú
Toàn tỉnh Phú Thọ hiện có có 43 trường Phổ thông dân tộc bán trú nội trú và Phổ thông dân tộc bán trú với gần 280.000 học sinh là người dân tộc thiểu số. Những năm qua, công tác GD&ĐT vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh luôn được các cấp ủy, chính quyền các cấp quan tâm đến nay có nhiều khởi sắc.
Hiện nay, đa số các trường PTDTBT trên địa bàn tỉnh đã có bếp ăn bán trú được bố trí phù hợp, đảm bảo sạch sẽ, vệ sinh. Các trường đã trang bị đồ dùng phục vụ công tác chăm sóc nuôi dưỡng như: Bát, thìa bằng inox, tủ lưu mẫu thức ăn hằng ngày, máy lọc nước, tủ sấy bát... Các bữa cơm cho học sinh đảm bảo chế độ dinh dưỡng. Các nhà trường quản lý chặt chẽ, đúng quy định về việc theo dõi nhập, xuất thực phẩm, các bước chế biến thức ăn, công khai tài chính, có hợp đồng đầy đủ với cơ sở cung cấp thực phẩm đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm; 100% trường PT DTBT có nguồn nước sạch để phục vụ ăn uống và sinh hoạt.
Có thể nói nhờ thực hiện tốt các chế độ, chính sách của Nhà nước đối với học sinh bán trú và tổ chức thực hiện tốt công tác bán trú nên những năm học gần đây, chất lượng giáo dục của của tỉnh nói chung và địa bàn các địa phương vùng sâu, vùng xa nói riêng không ngừng được nâng lên
Còn tại các tỉnh miền núi hầu hết các em học sinh bán trú đều là người dân tộc thiểu số, sinh sống ở các thôn vùng cao, khi ra học bán trú các em nâng cao được kỹ năng giao tiếp, nói tiếng phổ thông.
Mục tiêu của mô hình trường bán trú không chỉ góp phần “giữ chân” học sinh, mà còn hướng đến một mục tiêu cao hơn, có ý nghĩa chiến lược lâu dài: nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện và tạo ra một môi trường phát triển nhân cách hài hòa.
Bởi lẽ, khi được sống và học tập tập trung, các em có nhiều thời gian và điều kiện thuận lợi hơn cho việc học tập và tham gia các hoạt động ngoại khóa. Mô hình trường học bán trú còn góp phần giảm tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống vì học sinh được các thầy cô chăm sóc, tuyên truyền nâng cao nhận thức.
Chính những hoạt động giáo dục đặc thù, giáo dục ngoài giờ chính khóa ở trường bán trú không chỉ góp phần thay đổi những tập tục lạc hậu, lối nghĩ, nếp sống cho học sinh, mà còn giúp gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, tạo sân chơi bổ ích cho học sinh, nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống, giao tiếp và nếp sống tự lập cho học sinh.
Đây là nền tảng căn bản để các nhà trường không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, phát triển một cách ổn định và bền vững.
Để nâng cao chất lượng, ngành Giáo dục các địa phương đã huy động nhiều tổ chức, cá nhân hỗ trợ các trường xây dựng cơ sở vật chất. Nhờ đó, nhiều công trình như bếp ăn, giếng khoan, công trình cấp nước, phòng ở... đã được đầu tư xây dựng, tu sửa đảm bảo hoạt động sinh hoạt bán trú của học sinh và giáo viên.
