Mẹ con cùng học chữ
Thời gian qua, công tác xóa mù chữ cho phụ nữ vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và các cấp, ngành. Cùng với hoạt động xã hội hóa giáo dục được lan rộng, chế độ, chính sách và cơ sở hạ tầng cho người dân nơi đây cũng được chú trọng, tạo điều kiện phát triển kinh tế, nên hoạt động phổ cập giáo dục, xóa mù chữ cũng đạt được những kết quả quan trọng, tạo nền tảng thực hiện bình đẳng giữa các dân tộc.
Xã Thèn Chu Phìn, Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang (cũ), nay là xã Thàng Tín, tỉnh Tuyên Quang là một trong những địa phương biên giới khó khăn của tỉnh. Thôn Lùng Chin Thượng có 105 hộ, với hơn 400 nhân khẩu là đồng bào dân tộc Mông, đời sống kinh tế còn nhiều khó khăn. Từ trung tâm xã lên đến thôn Lùng Chin Thượng áng chừng 6km. Ở đây, nhiều người chưa biết chữ, nhất là phụ nữ lớn tuổi. Vì vậy, cuối tháng 5/2025, lớp học xóa mù chữ ở thôn Lùng Chin Thượng được mở. Giáo viên Trường PTDTBT TH&THCS Thèn Chu Phìn xung phong làm chủ nhiệm, trợ giảng là cán bộ Đồn biên phòng Tháng Tín và công an xã.
Lớp có 26 học viên, phần lớn là các chị, các mẹ đã có tuổi, ngày lên nương, tối mới có thời gian tới trường. Một vài người trong số họ có con đang học tại trường bán trú của xã. Vậy là tối về, mẹ học lớp xóa mù, con học lớp chính khóa, có khi mẹ quên nét chữ lại quay sang hỏi con. Hai mẹ con đều học.
Học viên Hoàng Thị Dính chia sẻ, mấy chục năm không biết chữ, không biết viết tên, mỗi lần làm giấy tờ lại ngại ngùng, rụt rè xin cán bộ cho lăn tay vào hộp mực đỏ để điểm chỉ. Ngại lắm. Có một dạo cán bộ khuyến đến thôn hướng dẫn gieo trồng giống lúa mới, năng suất hơn hẳn, phát cả tài liệu, nhưng chị lại không hiểu trong đó là những gì. Cứ làm theo cách cũ, năng suất thấp lại vất vả. Nghĩ mà tiếc lắm.
Giờ thì khác rồi, chị Dính biết đọc, biết viết, tự tin làm các phép tính toán căn bản. Biết chữ rồi thì làm cái gì cũng tự tin.
Không để ai bị bỏ lại phía sau
Tình trạng phụ nữ lớn tuổi người dân tộc thiểu số không biết chữ tại tỉnh Tuyên Quang không phải là điều hiếm gặp, nhất là tại các địa phương vùng cao biên giới. Người dân ở đây chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số. Cũng chính vì kinh tế khó khăn và quan niệm cũ nên nhiều người, nhất là chị em phụ nữ không được đi học, không biết chữ. Một số người nghĩ rằng, phụ nữ chỉ cần ở nhà làm nông nghiệp để được no cái bụng là đủ.
Đây là một trong những yếu tố làm hạn chế sự phát triển kinh tế cũng như văn hóa, xã hội của địa phương. Bởi phụ nữ là một nửa xã hội, đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong xây dựng hạnh phúc gia đình và nếp sống văn hóa mới. Đối với chị em không biết chữ thường khó tiếp thu được những kiến thức cần thiết để phát triển kinh tế, xây dựng đời sống, hạnh phúc gia đình.
Có một thực tế, nhiều chị em còn không biết nói tiếng phổ thông nên xem TV không hiểu nội dung, không nắm bắt được chủ trương, chính sách của đảng, pháp luật của nhà nước để thực hiện. Khi làm các thủ tục giấy tờ liên quan đến bản thân, nhiều chị em phải dùng tay điểm chỉ.
Xuất phát từ tình hình thực tế trên, những lớp học đặc biệt xóa mù chữ cho phụ nữ dân tộc thiểu số đã được ngành Giáo dục Hà Giang trước đây nay là Tuyên Quang nhanh chóng triển khai trong toàn tỉnh. Để giúp người dân tiếp cận với con chữ, những năm qua, chính quyền đã mở các lớp học xóa mù chữ tại các thôn bản, thu hút được hàng nghìn học viên, nhất là các học viên nữ ở các lứa tuổi cùng tham gia học.
Tuy nhiên, công tác tuyên truyền, vận động chị em phụ nữ dân tộc thiểu số tham gia các lớp học xóa mù chữ trên địa bàn còn gặp nhiều khó khăn; nhiều chị em còn tư tưởng an phận, mặc cảm, tự ti cũng như không có ý chí phấn đấu, ngại đi học và định kiến giới còn tồn tại ở một số gia đình,... do đó, vẫn còn có chị em chưa được chồng và gia đình động viên, tạo điều kiện cho đi học.
Ngành Giáo dục cùng các cơ quan, đoàn thể, chính quyền địa phương triển khai nhiều hoạt động thiết thực, hướng về phụ nữ vùng cao biên giới. Trong đó tích cực phối hợp mở các lớp xóa mù chữ cho phụ nữ.
Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh Tuyên Quang triển khai Cuộc vận động “Phụ nữ dân tộc thiểu số học chữ và nói tiếng phổ thông”; phong trào thi đua “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc”; tuyên truyền nâng cao nhận thức cho hội viên,phụ nữ về tầm quan trọng, sự cần thiết của việc biết tiếng phổ thông, biết chữ đối với mỗi cá nhân và gia đình.
Kết quả đã tổ chức được hàng nghìn lớp xóa mù chữ, thu hút hàng vạn phụ nữ tham gia học tập.
Nhờ làm tốt công tác vận động xóa mù chữ, trình độ nhận thức của hội viên phụ nữ không ngừng được nâng lên, chị em có thêm kiến thức để tiếp thu, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, xuất hiện ngày càng nhiều mô hình kinh tế do hội viên phụ nữ thực hiện, góp phần tích cực vào quá trình phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương.
Khả năng đọc hiểu các thông tin về y tế, phòng, chống dịch bệnh giúp người dân chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe cho bản thân và gia đình, giảm các hủ tục, thói quen lạc hậu. Bố mẹ biết chữ sẽ nhận thức rõ hơn về vai trò của giáo dục và có khả năng hỗ trợ con cái trong việc học tập, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển lâu dài của cộng đồng…
