6 câu hỏi Mỹ muốn châu Âu trả lời
Theo hãng tin Anh Reuters ngày 17/2, trước thềm Hội nghị An ninh Munich (MSC), Mỹ đã gửi danh sách các câu hỏi đến đồng minh châu Âu, nhằm tìm hiểu về khả năng tăng cường hỗ trợ an ninh cho Ukraine cũng như những gì châu Âu cần Washington hỗ trợ để củng cố năng lực quân sự.
Theo đó, vấn đề đầu tiên mà Mỹ cần hỏi là châu Âu thấy cần đưa ra một cam kết như thế nào là đủ để răn đe Nga, trong khi vẫn bảo đảm xung đột ở Ukraine sẽ kết thúc với một nền an ninh lâu dài cho Ukraine.
Thứ hai là châu Âu xác định quốc gia nào có vai trò “không thể thiếu” trong việc chấm dứt xung đột Nga-Ukraine và nhận thấy những quốc gia châu Âu, hoặc nước thứ ba nào sẽ sẵn sàng tham gia vào thỏa thuận này.
Thứ ba là nếu lực lượng gìn giữ hòa bình do châu Âu đứng đầu được triển khai ở Ukraine thì quy mô của lực lượng này như thế nào, được triển khai ở đâu và trong bao lâu?
Thứ tư là Mỹ và các đồng minh, đối tác của mình cần chuẩn bị những gì nếu Liên bang Nga tấn công lực lượng đa quốc gia. Các nước đồng minh và đối tác cần Washington hỗ trợ gì trong ngắn hạn và dài hạn để tham gia vào những thỏa thuận an ninh này?
Thứ năm, các nước châu Âu có thể cam kết những gì, cung cấp thêm những bảo đảm nào để giúp Ukraine giành lợi thế trên bàn đàm phán trước Nga?
Cuối cùng, các nước châu Âu có sẵn sàng gia tăng hơn nữa và thực hiện nghiêm ngặt hơn nữa các biện pháp trừng phạt đối với Liên bang Nga, đồng thời nhắm mục tiêu hiệu quả hơn vào các quốc gia thứ ba đang hỗ trợ Liên bang Nga trên toàn cầu?
Trong số những câu hỏi này, câu hỏi 2, 3 và 4 có mối quan hệ biện chứng với nhau về việc những nước nào sẵn sàng tham gia thỏa thuận và triển khai quân tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình ở Ukraine, đồng thời đưa ra vấn đề bảo đảm an ninh cho chính lực lượng này.
Trước đó, Pháp đã đưa ra ý tưởng triển khai “lực lượng gìn giữ hòa bình” thuần túy của châu Âu, được bố trí ở hậu phương, để không phải đối mặt với nguy cơ xảy ra xung đột trực tiếp với Liên bang Nga, đồng thời cũng đóng vai trò như một lực lượng răn đe Nga, bảo đảm an ninh cho Kiev.
Đáp án: OSCE và các đồng minh của Nga?
Vấn đề triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình đã được thảo luận vào ngày 09/01 tại cuộc họp của nhóm liên lạc điều phối cung cấp quân sự cho Ukraine tại Căn cứ Không quân Ramstein ở Đức, nhưng việc triển khai lực lượng NATO ở Ukraine đã bị bác bỏ, bởi chính các quốc gia nội khối này.
Trên thực tế, đây là những vấn đề châu Âu không dễ trả lời và cũng không dễ để đạt được sự đồng thuận với Nga, bởi Moscow sẽ không chấp nhận việc lực lượng gìn giữ hòa bình chỉ thuần của phương Tây, bởi Điện Kremlin cho rằng, NATO sẽ núp bóng quân đội các nước phương Tây tràn vào Ukraine, đưa lực lượng, phương tiện áp sát biên giới phía tây nước Nga, đồng thời chi phối việc thực thi thỏa thuận.
Theo giới phân tích, để giải quyết nỗi lo của Nga, đồng thời bảo đảm an ninh cho chính lực lượng gìn giữ hòa bình, Mỹ và châu Âu cần phải đưa Nga và các đồng minh của Moscow tham gia vào lực lượng này.
Một giải pháp hay là sử dụng lực lượng gìn giữ hòa bình đa quốc gia dưới danh nghĩa OSCE (Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu, có 57 thành viên và 11 đối tác), mà Nga chính là một thành viên trong đó.
Việc triển khai lực lượng của OSCE cũng sẽ giúp Nga có thể đưa quân vào lực lượng gìn giữ hòa bình, giống như tiền lệ ở Moldova hay Gruzia và cả Ukraine trong giai đoạn (2014–2021).
Ngoài ra, chính Mỹ cũng đưa ra một đề xuất khá hợp lý là mời thêm một số quốc gia khác như Trung Quốc hay Brazil đưa lực lượng đến Ukraine, mà điều đáng chú ý là những nước này chính là đồng minh của Nga trong BRICS, khối liên minh 15 quốc gia, mà những thành viên chủ chốt đều “không thân Mỹ”.
Theo tờ The Economist của Anh đưa tin, chính quyền mới của ông Donald Trump đang đề xuất đưa quân đội từ Brazil và Trung Quốc vào lực lượng gìn giữ hòa bình trong trường hợp Washington và Moscow đạt được một thỏa thuận ngừng bắn ở Ukraine.
Theo tiết lộ của tờ báo này, Washington tin rằng ngừng bắn sẽ bền vững và hòa bình sẽ ổn định hơn nếu không chỉ có quân đội phương Tây trên đường phân định, bởi chắc chắn là Nga sẽ không đồng ý với điều đó, dẫn tới thỏa thuận sẽ không thể đạt được, nói gì đến thực thi nó.
Đồng thời, chính việc “một lực lượng hoàn toàn là của châu Âu sẽ kém hiệu quả hơn trong việc ngăn chặn Nga tấn công”, nên việc triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình trên danh nghĩa OSCE và mời thêm một số đồng mình của Nga cùng tham gia có lẽ là một giải pháp có thể được tất cả các bên chấp nhận.
